Eimreiðin - 01.01.1899, Síða 77

77
En svo er eitt enn, sem taka verður fram í sambandi við
þetta. Og það er, að þó að umbæturnar séu ekki eins miklar og
flestir mundu kjósa, þá ber eigi síður á hitt að lita, hvaða leið er
hyggilegast að halda, til þess að ná takmarkinu. Hvort það muni
sú leiðin, að gera nú þegar allur þær kröfur, sem vér getum hugs-
að oss frekastar, þó vér vitum, að það leiðir til einskis árangurs, —
eða hvort það muni ekki öllu heldur hin leiðin, að taka því, sem
fæst i svipinn og færa oss svo siðar upp á skaftið, eftir því sem
oss vex bolmagn og fiskur um hrvgg. Pví það hlýtur þó að vera
öllurn auðsætt, að ekki getum vér kúgað Dani til að láta oss fá
neitt, sem þeir ekki vilja sjálfviljuglega láta oss fá. Vér viljum
biðja menn að athuga, hvað hinn reyndi og þrautseigi forvígis-
maður benedizkunnar, sem sannarlega er enginn uppgjafarpostuli,
segir um þetta. Hann segir svo (Andv. XVIII, 116—18):
»En þrátt fyrir það, þó vér þannig þykjumst sjá, hvað ágætast væri
í sjálfu sér, leiðir ekki af því, að vér álítum, að nú eigi að fara fram
á svo mikið. það er miklu betra að fá kröfu sína uppfylta srnátt og
smátt, þangað til loks alt er fengið, t. a. m. að ioo árum liðnum, heldur
en að biða algjörðrar lúkningar á skuldinni í einu lagi um heila öld.
Vér njótum vaxtanna af þvi fé, sem vér fáum, þó ekki sé nema nokkur
hluti þess, sem oss ber með réttu; vér njótum þess pólitiska frelsis, er
vér fáurn, þó það sé ekki fullkomið, og þar við mætti bæta, að vér
þyrftum þess, til þess, að geta haldið uppi kröfum vorum, til þess að
geta lifað sem þjóð, þangað til fylling tímans kemur, seint um síðir, og
öll óþörf bönd falla af oss . . . . Og þótt Danir að vísu sé lítil þjóð
og hafi oft orðið að sæta ofbeldi af hinum og þessum fyrir þá sök,
erurn vér þó margfalt máttarminni, og gætum ekki, þótt rétt væri álitið,
neytl Dani til þess að gjöra neitt eða láta neitt ógjört, sem þeim ekki
þóknast sjálfum. I’ví verðum vér að gjöra það sem kallað er, að aka
seglum eftir vindi. Að leggja árar í bát af því, að vér erum minni
máttar og allir þessir erfiðleikar eru á ætlunarverki voru, væri glæpur
og sjálfsmorð á þjóðinni. Vér verðum því að krefjast réttar; en hve
mikils eigum vér að krefjast?
Vér höfum séð, að vér ekki megum vænta einnar hársbreiddar af
pólitisku frelsi að Danastjórn algjörlega nauðugri. Eað, sem vér því
eigum og hljótum að gjöra, er að skapa vilja hjá Danastjórn til að full-
nægja kröfum vorum, vekja hjá henni hvöt til þess að láta undan, hvort
heldur af réttlætistilfinning eða öðrum orsökum, með öðrum orðum, vér
verðum að leggja alt vort kapp á, að ná því frelsi nú, og til að byrja
með, sem vænta má, að Danastjórn ekki geti neitað um.
Algjört pólitiskt frelsi er nú með öllu tilgangslaust að heimta af
Dönum, þegar af þeirri ástæðu, að það mundi koma i bága við grund-
vallarlög þeirra, sem stjórnin fastlega heldur fram, að séu gildandi fyrir
Island. Og þótt vér álitum, að svo sé ekki, hefur það í þessu efni
enga þýðing samkvæmt því, sem áður var sagt.«