Eimreiðin - 01.01.1907, Page 36

36
hörzkra mæla ok höggva við oxa þrítíöung, ok flá af fit af
fremra fæti hægra megin ok gera af skó ok setja við skapker.
Sá skal fyrst í skó stíga, er mann leiðir í ætt, en þá hinn sjálfr,
er í ætt er leiddr, en þá hinn, er arfi játti, en þá hinn, er óðrl-
um játti, en þá þeir frændr«. Norrænir bændasiðir frá seinni
öldum sýna, hve ættarbandið var ríkt; þegar menn komu saman
í boðum, »er þess vandlega gætt, að skyldfólkið sé heiðrað með
því nafni, sem því ber að frændsemistölu«; helzta umræðuefnið
er »vaskleikur og manndáð forfeðranna og frá því sagt með
sömu dæmalausu leikninni í að greina ættleggina eins og í forn-
sögunum«. Prænzk bóndakona gat gert grein fyrir skyldleika
sínum við 124 ættingja. Einstöku ættir hafa átt árlegar sam-
komur — þing undir berum himni —, þar sem æskulýðurinn
uppkomni var leiddur fram fyrir ættina.
Heimilið var ekki heimili hjónanna í sama skilningi og nú.
í afdal einum í Prændalögum, Týdalnum, hafa menn til skamms
tíma haft 20—30 manns á búi, sem »átu úr sömu jötu og drukku
úr sömu fötu«; flokk giftra systkina með börnum sínum, og
»gamla pabba» í ofnskotinu, sem hafði yfirstjórn búsins og fjár-
pyngju þeirra allra. Á Bergþórshvoli bjó Njáll gamli og kona
hans með þremur giftum sonum og tengdasyni, auk vinnufólks,
barna og gamalmenna, um 50 manns alls. Par sem svona stóð,
varð heimilið ættarheimili: menn bjuggu þar sem forfeður þeirra
höfðu búið, ef til vill öldum saman, og vissu skil á, hver reist
hefði hvert hús og aflað hvers hlutar í því. Umskiftin við dauð-
ann og inngöngu í annað líf skoðuðu menn oft sem flutning í sal,
þar sem látnir forfeður ættu heima, og hann hugsuðu menn sér
stundum allnærri jarðneska bústaðnum. Á þórsnesi var það trú
manna, að hinir dánu tækju sér bústað í Helgafelli. »f’at var
eitt kveld um haustit, at sauðamaður þorsteins fór at fé fyrir
norðan Helgafell; hann sá at fjallit laukst upp norðan; hann
sá inn í fjallit elda stóra, ok heyrði þangat mikinn glaum ok
hornaskvol, ok er hann hlýddi, ef hann næmi nökkur orðaskil,
heyrði hann, at þar var heilsat Borsteini þorskabít ok föru-
nautum hans, ok mælt, at hann skal sitja í öndvegi gegnt feðr
sínum«. Morguninn eftir komu menn á heimilið og sögðu
þau tíðindi, að Porsteinn hefði druknað í fiskiróðri. — Sérstaka
mynd fær ættarfestan í þeirri trú, að nýlátnir ættingjar endurfæð-
ist í niðjum þeirra, sem því eru látnir heita eftir þeim. Á þessari