Eimreiðin - 01.01.1907, Page 39

39
dauði og kann ég honum hér með þakkir fyrir. Honum finst það vafa-
mál, að »seinni plágan« hafi verið Pest og ber það því undir læknisfróða
menn, hvort það hafi eigi getað verið sjúkdómur sá, er nefnist »Enski
svitinn«. Eins og von er til, þvkir honum það galli á grein minni, að
víðast vantar tilvitnanir í rit þau, sem ég hefi haft mér til hliðsjónar við
samningu hennar, og er ég fyllilega á sama máli og hann um það, því
eins þótti mér sjálfum, er ég sá hana koma á prent. í handriti mínu
hafði ég sem sé á spázíunum tilfært öll helztu heimildarrit mín, en við
prentunina hefur yfirsézt að geta þeirra. Ég vil því leyfa mér að telja
upp þau rit, sem ég studdist við, er ég samdi greinina, en þau eru þessi:
Brit med. journal 1900—1904.
Hospitalstidende 1898—1900.
Salomonsens Konversationsleksikon.
Scheube: Die Krankheiten der warmen Lánder. Jena 1903.
Proust: Le Defense de l’Europe contre la cholera. Paris 1888.
Daniel Defoe: Journal of the plaque year 1665, London 1884.
F. V. Mansa: Bidrag til Folkesygdommenes og Sundhedsplejens Historie
i Danmark. Kbh. 1873.
— Pesten i Heisingor og Kobenhavn. Kbh. 1854.
H. H a e s e r : Lehrbuch der Geschichte der Medizin III. Geschichte der
epidemischen Krankheiten. Jena 1882.
P. A. Schleisner: Island undersogt fra et lægevidenskabeligt Stand-
punkt. Kbh. 1849.
Björn á Skarðsá: Annálar. Hrappsey 1774.
Jón Espólín: íslenzkar árbækur. Kbh. 1821.
Biskupsannál Jóns Egilssonar1 og útgáfu Gustav Storms af íslenzkum
annálum2 hafði ég eigi við höndina, er ég samdi greinina, en kunnugur
maður hafði sagt mér, að ekkert væri á þeim að græða fram yfir það,
sem Annálar Björns á Skarðsá og Árbækur Espólíns létu í té, og hef ég
síðan sannfærst um að það var rétt. Öll sögugögn vor um hinar miklu
plágur, er gengu yfir landið á 15. öldinni, er harla ófullkomin og
óáreiðanleg, og af henni einni er næstum ómögulegt að vita með vissu
hvaða sóttir þetta voru, sem eyddu fólkinu. Enginn vafi virðist þó leika
á því, að fyrri plágan, sem einnig var nefnd Svartidauði, hafi verið Kýla-
pestin; hún gekk þá um sama leyti um alla Norðurálfu sem býsna skæð
drepsótt, en ólíku vægari en áður hafði verið.
Hvað seinni pláguna snertir, þá er það meira vafamál, hvort það
hafi verið Pest og vil ég fúslega játa að ég hafi tekið of djúpt í árinni,
er ég skrifaði, að enginn vafi væri á því, að þetta hafi verið sama
veikin og Svartidauði. Hinar sögulegu heimildir vorar gefa svo fáar
upplýsingar í þessu efni, að af þeim er enga vissu að fá. Ég hefi borið
málið undir Jón sagnfræðing Jónsson, dr. phil. Jón Þorkelsson og pró-
fessor Björn M. Olsen, og hefur enginn þeirra tjáð sig þekkja neitt mál-
inu til skýringar fram yfir það, sem áðurnefnd heimildarrit fræða oss um.
1 Safn til sögu ísl. Kbh. 1856. 1. bindi
2 Gustav Storm: Isl. Annaler indtil 1578. Christiania 1888.