Eimreiðin - 01.01.1907, Blaðsíða 54

54
»0g ef þig langar leyndardóma
lífsins að sjá,
og biðjirðu um þess Barnagull
°g byrjir á >>á«,
og lest þar ekkert öfugt gegnum
annarra gler,
þá vil ég feginn líka læra
að lesa með þér«.
Bacon lávarður frá Verulam, hinn mesti spekingur, sagði, að
því væri eins farið um ríki vizkunnar sem Himnaríki. Menn kæm-
ust ekki þangað nema þeir yrðu sem börn. Samlíking Porsteins
er eins góð og er Bacon þó viðbrugðið fyrir samlíkingar sínar.
Hugsunin er hin sama í báðum : Menn verða að hrista af sér alla
lileypidóma og ekki hallast að neinni skoðun að óhugsuðu máli, ef
þeir vilja verða vitrir.
Mannlífið og mannfélagið er honum tamast yrkisefni — og er
honum sómi að því. Einkum er það ranglætið og ójöfnuðurinn,
munurinn á kjörum mannanna, er hann yrkir um. En öll eru þau
kvæði hans almenn — og auðkennir það Porstein. í*ar eru
engar myndir af einstökum atburðum eða ástandi, eins og t. d. í
Skriflabúðinni í Hafblikum Einars Benediktssonar, góðu kvæði.
í Eden er vel ort erindi um »brauðleysisóp blágrárra ómálga
vara«, en lýsingin er almenn. Kvæðið »Örbirgð og auður« verður
næstum því að rökræðu um almennan mismun á kjörum auð-
manna og öreiga. Par sannar hann, en sýnir ekki, lýsir eklci.
Pað kvæði hefði orðið skáldlegra, ef það hefði verið myndkend-
ara, líkt og t. d. »Myndin« eða »Bókin mín«. Annars eru þjóð-
félags- og trúdeilukvæði hans mest byltingakvæði. Hann er upp-
reistar- og byltingaskáld. Pað er ekki tilviljun, að yrkisefni
hans úr sögu íslands eru byltingar: stjórnbylting Jörundar hunda-
dagakonungs og trúbragðabyltingin mikla árið 1000. Honum
lætur að yrkja um þau efni. Annars eru það ekki smáorustur og
smábyltingar, sem hann kveður um. Efnið víðtækara og almenn-
ara en 'svo: Framfarastríð mannkynsins (í Brautinni) og ragna-
rökkur þjóðfélaga vorra tíma, er hof þeirra og hörgar hrynja og
brenna og lönd og lýðir brjótast úr böndum auðvalds, kirkju og
hvers konar kúgunar.
»Og guðirnir reka sinn brothætta bát
á blindsker í hafdjúpi alda«.