Eimreiðin - 01.01.1907, Síða 72

72
og austurströndina, og stendur það eflaust í sambandi við hinn mikla mun á hita
sjávarins við þessar strendur. Sjórinn við suður- og suðvesturlandið er nefnilega
miklu heitari en við norður- og austurland. Hrognin þróast því fyrst um sinn í heita
sjónum, en þegar ungviðið fer að vaxa, flyzt það til kaldari strandanna og sömu-
leiðis fiskurinn þegar hrygnitíminn er á enda. í*á er og vert að geta um, að mergð
hefur fundist af nytsömum krabbategundum, t. a. m. kampalampa og »norskum«
humar. í*á er og mesti urmull af smokkfiski við strendur íslands. Eflaust mundu
smokkfisksveiðar borga sig vel, því hann er fyrirtak til beitu.
T*á komum vér að þriðja kaflanum eða sögu þorsksins og skal ofurlítið drepið
á hana.
Frá því fyrst fara sögur af hafa menn stundað þorskveiðar í Norðurhafinu. í
sögum vorum er getið um fiskiveiðar bæði í Noregi og á íslandi. Svo er sagt í
Eglu að Þórólfur Kveldúlfsson hafði menn sína í sfldveri og í skreiðfiski í Nor-
egi og Skallagrímur hafði útræði á Alftanesi á Mýrum. Það sem fiskað var í Norð-
urhafinu var yfirleitt þorskur; í Norðursjónum voru miklar þorskveiðar, en þar að
auki voru aðrar fiskitegundir veiddar þar. Langmest kvað að skreiðfiski af öllum
þorskveiðum í Norðurhafinu, en skreið kölluðu forfeður vorir fiskigöngurnar eða
þorskaflokkana, er komu á miðin til að hrygna; veiðina kölluðu þeir og skreið og
það var alment fyrrum, og þekkist enn að kalla harðfiskinn skreið.
í’orskurinn fer í flokkum inn á miðin eða grunnsævið til að hrygna og er þá
talað um göngur eða fiskigöngur. í Norðurhafinu er mjög svo auðvelt að finna
hrygningarsvæðin, því þar er að mestu leyti aðeins um þorsk að ræða og þarf því
ekki annað en rannsaka, hvort mikið er af hrognum í hafinu. Sé mikið af hrognum,
bendir það á, að þar sé hrygnisvæði. I Norðursjónum er' miklu erfiðara að finna
hrygningarsvæði þorsksins, því þar hrygna margar aðrar tegundir á sama svæðinu,
en mjög svo erfitt er, og jafnvel ógjörningur, að aðgreina hrogn hinna ýmsu tegunda.
Bezta ráðið til að komast að því. hvar þorskurinn hrygnir, er því auðvitað, að veiða
hann meðan á því stendur.
Umhverfis Norðurhafið er allmikill hallandi frá ströndinni niður í djúpið, eða
allbrattar neðansjávar-hlíðar. Sjóhlíðar þessar kalla Norðmenn »landsbakka«, en
vér köllum þær »marbakka«. í^orskurinn hrygnir bæði í þessum hallanda í ákveðnu
dýpi og á grunnum, er liggja skamt eða langt frá ströndunum.
Vér höfum lauslega getið þess fyr, að þorskurinn hrygnir við suður- og suð-
vesturstrendur íslands, en þar fundust engin hrogn fyrir utan strandgrunnin eða utar
en á ioo faðma dýpi. í aprflmánuði voru fiskihrogn alstaðar fram með ströndum
landsins að sunnan, frá Vestrahorni að Reykjanesi, og fram með Vesturlandinu þaðan
og til Hornbjargs. Mest var af hrognum á svæðinu frá Vestmannaeyjum til Reykja-
ness. í júnímánuði voru hrognin orðin að smáseiðum, en þau fundust þá aðeins á
sama svæðinu og hrognin voru í aprflmánuði þ. e. við suður- og vesturströndina
í yfirborðinu. Hitinn í sjónum við suður- og vesturströndina var yfir 50 og seltan
35°/oo* í júlímánuði höfðu margir þyrsklingarnir leitað botnsins og mátti veiða þá
í 26—40 faðma dýpi við suðurströndina, en margir halda sig þó í yfirborði hafsins
einkum við norðurströndina. í ágústmánuði hefur allur fjöldinn leitað botns við
Norðurland og er hópum saman inni í fjörðunum. Ferðalag ungu þorskanna kring
um ísland er á þá leið, að þeir fylgjast með straumnum norður fyrir landið, frá suð-
urströndinni til Vesturlandsins, þaðan fyrir Hornbjarg til Norðurlands; í ágústmánuði
eru þeir komnir alla leið til Austurlands og í septembermánuði þar inn á firði.
Við ísland fanst þorskur á alls konar dýpi frá o—350 faðma, en þó lítið eitt
dýpra en 150 faðma. þegar þorskurinn er orðinn 40 cm. á lengd, leitar hann niður í