Eimreiðin - 01.01.1909, Blaðsíða 7

7
undir. Hinsvegar drógu kennararnir af launum sínum, svo mikið
sem unt var. Sá þá stjórnin um síðir, að hún gat ekki svelt
skólann í hel, en að fjársynjun bakaði henni nýjar óvinsældir.
Bauð hún þá Schröder fjárhæð nokkra, en lærisveinar gáfu það,
sem vantaði fyrir nauðsynlegum útgjöldum, og fór svo fram í 6 ár.
Pá var »fjárlagahretinu« lægt, en síðan hafa engir reynt að hnekkja
skólum Grúndtvígs í Danmörku með ytri vopnum. Brátt fór
stjórnin að taka á þeim mýkri höndum, hætti að ásaka þá um
ofstæki og villukenningar, en bauð forgöngumönnum þeirra dýra
krossa og fagra titla. Sömu skólarnir, sem fyr voru taldir heim-
ska ein og hégómi, meðan þeir voru gagnsýrðir af eldi æskunnar,
urðu nú alt í einu knésetningar stjórnarinnar og þjóðargersemi.
Nám á lýðskólum fór nú mjög í vöxt, og varð allvíða að tízku,
svo að af alþýðu þóttu þeir varla menn með mönnum, sem ekki
höfðu verið í slíkum skólum einn vetur eða tvo. — Grýtti og
þröngi vegurinn var nú á enda. Lýðskólarnir beygðu inn á
breiða veginn, studdir af ríkinu og einróma almenningsáliti. Begar
Schröder hafði stýrt Askóv í 40 ár, fékk hann völdin í hendur
tengdasyni sínum og dró sig í hlé. Áður hafði hann þó trygt
framtíð skólans þannig, að hann hugði örugt vera. Hann sá, að
ef skólinn héldi áfram að vera einstaks manns eign, mundu eig-
andaskifti, erfð og sala, fyr eða síðar koma honum á kaldan
klaka. Fékk hann þá af ríkissjóði lán með góðum kjörum og
skólirin keypti sig sjálfur. Nú er og verður Askóv sjálfseign
undir yfirstjórn kenslumálaráðherrans og 4 manna nefndar, sem
valin er af kennurum skólans. Sú nefnd á að ábyrgjast, að Askóv
haldi áfram að vera góður, norrænn lýðskóli.
Við þessa breytingu festist og styrktist skólinn mjög; hús og
áhöld vönduð meir en fyr, og kennurum fjölgað, svo nú eru þeir
því nær 20. Af þeim hóp voru þó ekki nema þrír, sem réðu
stefnunni og settu mót sitt á skólann. Pað var Schröder, la Cour
og Appel.
Schröder var maður lágur vexti, þrekinn, fríður sínum, dulur
í skapi og fáskiftinn löngum, og það svo, að lærisveinunum stóð
nokkur ógn af honum. Mælskumaður var hann ekki eða snjall
sem rithöfundur, og stundaði þó hvorttveggja mikið. Kom honum
þar hvorki að verulegu gagni fróðleikur sinn né stáliðni. I ræð-
unum skorti hann eldmóð og kraft, en í ritunum heildarsýn og
megindrætti. Og í viðskiftum út á við, við þá er honum þótti