Eimreiðin - 01.01.1909, Qupperneq 17

17
Hér eru áhöld um snildina, — en þó sitt háttar af hvoru.
Lýsing Jónasar er einföld og látlaus í allri sinni hásumarsdýrð, —
en lýsing Matthíasar íburðarmikil, geisladýrðin svo mikil, að
maður fær nærri því ofbirtu í augun.
Pá eru náttúrulýsingar Jónasar að því leyti fremri flestum
íslenzkum náttúrulýsingum, að þær eru ávalt hárréttar frá nátt-
úrufræðislegu sjónarmiði, eins og við mátti búast. Náttúruþekk-
ing hans varnaði því, að vísindalegar villur kæmu fyrir í náttúru-
lýsingum hans, en þær eru því miður alltíðar í íslenzkum skáldskap,
og hljóta jafnan að særa þá, sem bera skyn á þá hluti.
En lýsingar hans eru ekki einungis lausar við náttúrufræðis-
legar villur, heldur eru þær sumar blátt áfram náttúruvísindalegar
ritgerðir í ljóðum, algerlega einstæðar í sinni röð, þar sem saman
fer náttúrufræðisleg skarpskygni, skáldleg andagift og glæsilegur
búningur.
Kvæðið »Skjaldbreiður« er t. d. nákvæm jarðfræðileg lýsing
á eldgosi og byltingum þeim og breytingum, sem það hefur í
för með sér.
Pegar það kvæði var ort, var jarðfræðin enn á bernskuskeiði
og skamt á veg komin sem vísindagrein; en þó er lýsingin hjá
Jónasi svo rétt, að ekkert verulegt er enn út á hana að setja í
jarðfræðislegu tilliti. Sýnir þetta bezt djúpsæi Jónasar sem nátt-
úruskoðara.
»Titraði jökull, æstust eldar,
öskraði djúpt í rótum lands,
eins og væru ofan feldar
allar stjörnur himna ranns;
eins og ryki mý eða mugga,
margur gneisti um loftið fló;
dagur huldist dimmum skugga,
dunaði gjá og loga spjó.
Belja rauðar blossa móður,
blágrár reykur yfir sveif;
undir hverfur runni, rjóður
reynistóð í.hárri kleif.
Blómin ei þá blöskrun þoldu,
blikna hvert í sínum reit,
höfði drepa hrygg við moldu —
himna drottinn einn það leit.
Vötnin öll, er áður féllu
undan hárri fjalla þröng,
skelfast, dimmri hulin hellu,
hrekjast fram um undirgöng;
öll þau hverfa að einu lóni,
elda þar sem flóði sleit.
Djúpið mæta, mest á fróni,
myndast á í breiðri sveit.
2