Eimreiðin - 01.01.1909, Side 21

21
máli voru, og gæti ef til vill athugasemd þessi or5ið einhverjum
ungum hvöt til að íhuga og rannsaka nánar þetta efni, sem alls
ekki er ófróðlegt.
II.
Sá nútímarithöfundur, sem helzt minnir mig á þennan sprédik-
unarstíl«, — einkum eins og hann kemur fram í sinni beztu mynd
í Fóstbræðrasögu og Konungsskuggsjá, — er Guðmundur Frið-
jónsson á Sandi. Ef ég man rétt, þá hefur Guðmundur skrifað
einhverjar þær beztu veðurlýsingar, sem til eru í bókmentum
vorum, og hvergi nær hann sér betur niðri. Eins og fornhöfund-
arnir, sem ég nefndi, hefur hann gaman af að raða saman fögrum
orðum og bregða fyrir sig hljómandi orðtækjum. og virðist þá
eigi ósjaldan hugsa meira um málið en málefnið. Danskan rit-
höfund minnir Guðmundur Friðjónsson mig einnig á, Johannes V.
Jensen, þessa bunandi, bullandi orðalind, sem nú þykir rita snjall-
asta dönsku. Er mér til efs, að Guðmundur hefði orðið honum
síðri rithöfundur að jöfnum kosti á að mentast og beita sér.
Til dæmis um rithátt Guðmundur skal ég hafa upp dálítinn
kafla úr ritgjörð eftir hann í Eimr. XIII, I, sem heitir »Handan
yfir landamærin«. Par segir svo (bls. 2): Pegar Sturlunga er sögð,
eða kaflar úr henni, eins og Helgi jarðfræðidoktor gerir í Skírni
(í ritgjörð um Sturlu Sighvatsson), þá er gengið á járnuðum tréskóm
yfir blómlendi sögunnar. Pá er helt verksmiðjubleki yfir silfurgljá
söguspjöldin«.
Snjalt til orða tekið. En erfitt virðist að finna orðum þessum
stað. ?ví að hvað er það, sem gjört er í grein minni um Sturlu
Sighvatsson? Reynt til að grafast fyrir ástæður viðburða, sem
sagan segir frá, reynt til að skilja söguna með öðrum orðum.
Pað getur verið, að skilningur minn eða skýring sé ekki rétt;
um það fullyrði ég auðvitað ekkert. En að slíkar tilraunir séu
vítaverðar, og með þeim gerð óvirðing sögunni, fæ ég ekki séð.
Að draumur Sturlu sé ekkert annað en tilbúningur söguritara,
hefur mér aldrei komið til hugar að segja; þvert á móti, ég byggi
einmitt á þeirri undirstöðu, að söguritarinn segi sem réttast frá.
En að vísu þykir mér næsta ólíklegt, að draumurinn hafi verið
vitrun úr öðrum heimi. Eg hygg að flestir draumar séu það, sem
í fornum sögum er svo heppilega nefnt draumskrök, en að sann-