Eimreiðin - 01.09.1911, Blaðsíða 30

og engan fulltrúa í stjórnarráðinu, en eru þó ekki taldar með nýlend-
um. Hinar Jónisku eyjar í Adríahafi hafa lög sín og landsrétt sérí-
lagi, og heita ekki ensk nýlenda; en þangað er sendur einn maður
sem erindsreki hinnar ensku krúnu (Lord High-Commissioner), og hann
er milligöngumaður milli stjórnarinnar á Englandi og þingsins og stjórn-
arinnar á eyjunum, en England borgar honum laun hans. í Canada
nefnir Englakonungur enskan mann til landstjóra, og England borgar
honum laun hans; þessi maður tekur sér ráðaneyti innlendra manna
þar, öldungis á sama hátt eins og konungur á Englandi, og skiftir um
ráðaneyti eftir því, sem honum þykir henta eða fulltrúaþingið knýr
hann til. Sama tilhögun er í mörgum öðrum nýlendum, svo að Engla-
konungur hefir þar landstjóra, sem hefir laun sín frá Englandi; hann
hefir ráðaneyti sér við hönd, sem stendur fyrir landstjóminni ásamt
fulltrúaþingi landsins; en þing þetta hefir fult löggjafarvald í öllum
innlendum málum, leggur á skatta og gjöld og hefir öll fjárhagsráð,
einungis með því bandi á sér, að álykta ekkert, sem geti skaðað eða
hnekt verzlun og gagni Englands, og þess á landstjóri að gæta, því
þá má hann neita urn samþykki sitt til laganna, eða slíta þingi, eða
jafnvel stinga upp á að gjöra stjórnarskrána ógilda, og er kallað að
þingið á Englandi með samþykki konungs hafi vald á að svifta þannig
nýlenduna stjórnlegu frelsi um lengri eða skemmri tíma, eftir því sem
málavextir þykja vera til; hefir þetta nokkrum sinnum að borið, að ný-
lendur hafa mist stjórnarskrá sína um nokkur ár. Sumar enskar ný-
lendur hafa enga stjórnarskrá, en þangað er sendur landstjóri á ríkis-
ins kostnað, og stjórnar með þarlandsmanna ráði eða sínu eigin, eftir
því sem hann getur sér við komið; og er þá oftast nær, að hann
stjórnar samkvæmt hinum almennu stjórnarreglum, sem eru orðnar
hveijum einum enskum manni inngrónar, að kalla má, eða að hann
útvegar handa nýlendu sinni reglulega stjórnarskrá, og verður það á
þann hátt, að hann kemur sér saman við nýlendumenn um að kjósa sér
fulltrúa, og þessir koma sér aftur saman við landstjórann um að semja
sér stjórnarskrá, og um það, hvernig hún skuli vera. Síðan, þegar hún
er samin, og menn eru samdóma, er frumvarpið sent frá landstjóran-
um til stjórnarinnar á Englandi, og ber nýlenduráðgjafinn það upp í
ráði konungs. Finni stjómin þá ekki að og vilji samþykkja, er það
borið upp fyrir þinginu, og ef það felst á að veita þetta, þá tekur
það alls ekki frumvarp nýlendunnar til umræðu sjálft, eða fer að káka
við að breyta því, heldur veitir það konungi rétt af sinni hendi til að
láta semja og samþykkja stjórnarskrá handa þessu landi, sem þá er
um að ræða.
Ef vér nú gjörðum ráð fyrir, að stjórnin hefði þesskonar hugmynd
fyrir augum í stjórnarskipun íslands, sem hér var nefnd, þá er auðsætt,
að hér er vítt svæði fyrir stafni, og margt að velja um, og það svo,
að sumt gæti verið vel viðunanda, pó pað ekki fullnægði 'óllum kröfum
vorum mí pegar í stað. Ef að Danir vildi samþykkja það, að láta
oss vera sjálfráða um vor eigin efni, þá yrði einungis eftir að sættast
á hitt, hvert atkvæði vér fengjum í hinum almennu málum, sem snerta
vort gagn; og þá mætti það fyrst vera hvorutveggjum að skapi, að
gjöra þessi mál sem fæst, til þess að hafa sem fæst misklíðarefni, og