Eimreiðin - 01.09.1911, Blaðsíða 52

208
væri eftir þeim hugmyndum, sem vér ætlum hentugastar«.)■ Is-
land verði samkvæmt þeim ^ekki neitt ríki., heldur sérsiakur
ríkishluti með frjálslegu stjórnarfyrirkomulagi, sem land út af
fyrir sig, og pannig hljóti sambandinu milli Islands og Dan-
merkur að vera hagað, ef það eigi að verða varanlegt« (NF.
XVI, 98), en hann þekki engan, sem vilji, að sambandið slitni
(NF. IX, 60). Jón Sigurðsson greiddi líka sjálfur atkvæði með
því á alþingi, bæði 1867 og T869, að Island skyldi vera t>óað-
skiljanlegur hluti Danaveldis með sérstökum landsréttindum «
(NF. XXVII, 13, 39). Reyndar má sjá, að hann mundi heldur
hafa kosið »ísland er frjálst sambandsland Danmerkur«, eins og
Pingvallafundurinn 1850 hafði orðað það, en sem kænn stjórn-
málamaður áleit hann þó réttara að haga seglum eftir vindi, og
segir, að hitt »virðist hafa verið hyggilega sett«, og að það hafi
sýnt sig, að alþingi hafi »einmitt hitt sem næst hinu rétta«, þar
sem aftur Pingvallafundar-orðunin mundi hafa orðið málinu að
falli, sem »ekki hefði verið gagnlegt fyrir vort mál« (Andv. I, 63).
Pað, sem Jón Sigurðsson lagði aðaláherzluna á, var, að samband-
ið væri bygt á fullu jafnrétti og frjdlsu samþykki Islendinga.
Pá yrði ísland »frjálst sambandsland Danmerkur«, hvernig svo
sem orðum kynni að verða hagað um þetta í sambandslögunum.
fað skifti mestu, að íslendingar fengju sinn fulla rétt, en orðunin
sjálf minna.
Samkvæmt stefnu Jóns Sigurðssonar átti ísland þá að standa
í veldissambandi við Danmörku, vera einn hluti Danaveldis, en
með sérstökum landsréttindum. Pað átti í eigin málum að hafa
fult löggjafarvald og fjárforræði, og innlenda stjórn með ábyrgð
fyrir alþingi. Sameiginleg mdl áttu eftir tillögum Pjóðfundarins
að vera: konungur, konungserfðir, lög um ríkisforrœði\ sam-
bandið við önnur lönd (utanríkismál), flagg, mynt, mœlir og
vog, hdskólinn, en önnur sameiginleg mál óráðin að sinni (NF.
XVI, 92). En samkvæmt frumvörpum alþingis 1867 og 1869
áttu sameiginlegu málin að vera: konungur, konungserfðir, rík-
isforræði, konungsmatan, lífeyrir handa konungsættinni, við-
skifti við önnur iönd, vörn ríkisins d sjó og landi, ríkisrdðið,
réttindi innborinna manna (fæðingjaréttur), myntin, ríkisskuld-
ir og ríkiseignir og póstg'óngur milli Danmerkur og Islands
(NF. XXVII, 14, 39). I öllum þessum sameiginlegu málum átti
Island að hafa löggjöf og stjórn saman við konungsríkið. Var