Eimreiðin - 01.09.1911, Blaðsíða 55

211
sem vér áður drápum á, þá var auðsætt, að hér var að ræða um
nýja skilmála. ísland skyldi nú verða verulegur partur úr Danmörku,
og íslendingar Danir, eða með öðrum orðum, íslendingar skyldu nú
komast undir stjórn hinnar dönsku pjóöar, í stað konungsins. Þetta var
nýr sáttmáli, og hann nokkuð óvanalegur, svo að til einhvers þurfti
að taka, til að koma honum á« (NF. XII, 107).
(1852) »Meirihluti í’jóðfundarmanna fylgdi fram aðalatriðum þeim,
sem þrír þingvallafundir og öll sýslunefndaálitin báru með sér að væri
álit ailrar þjóðar vorrar, það, að vér vildum halda trú við konung vorn
og værum fúsir til að vera í samfélagi með Dönum og öðrum sam-
þegnum vorum, með því, að vér befðum sömu réttindi í stjórn inn-
lendra mála vorra, eins og þeir sinna, og atkvæðisrétt í þeim málum,
sem sameiginleg yrði, einnig stjórn á íslandi sjálfu, þeirra mála, sem
landið snerti sérílagi« (NF. XII, 112).
(1856) »Hinsvegar var það álit Þjóðfundarins, að ísland væri
reyndar partur úr ríkinu (veldi Danakonungs), en ekki úr konungsrik-
inu Danmörku, og heldur ekki úr »Danmerkurríki«, sem grundvallar-
lögin frá 5. júní 1849 *tluðu að skapa« (NF. XVI, 1 — 2).
(1856) »Ég má einnig játa, að ég fyrir mitt leyti hefði helzt
kosið, að pegar laga skyldi sambandið milli Islands og Danmerkur,
yrði pað eftir pví, er samsvaraði bezt eðli og pörfum beggja« (NF.
XVI, 3).
(1856) »Mér virðist, ef það verður sannað, að ísland hafi í önd-
verðu gjörst sambandsland Noregs, svo sem einn hluti af Noregskon-
ungs ríki, en sjálfum sér ráðandi, og einungis háður konungi; að það
aldrei hafi verið partur úr Noregi; að það hafi gengið alveg á sama
hátt undir Danakonung, án þess nokkur lögleg breyting yrði á sam-
bandi þess frá því, sem áður hafði verið, og að ísland hafi haldið þess-
um réttindum sínum, og jafnvel verið við þau kannast, án þess að
það væri haldið partur ilr Danmörku eða Noregi: þá virðist mér, segi
ég, ef þetta verður sannað, að menn verði að játa, að ísland hafi
gilda Iöglega kröfu til landsréttinda sinna« (NF. XVI, 5).
(1856) »Nú sér maður, að hér (o: í konungalögunum) er ekki
neitt kveðið á um það, að ísland sé einn hluti ríkisins. lsland var
pað, það er að segja, það var eitt af þeim löndum, er laut undir kon-
ung« (NF. XVI, 61).
(1856) »Og þó var allur meiningamunurinn í því fólginn, að Þjóð-
fundarmenn vildu, að ísland væri skoðað eins og sérstakur ríkishluti,
og stjórninni væri hagað eftir því, en að það vceri ekki innlimað Dan-
mörku . . . Meirihlutinn bygði á því, að ísland væri ríkishluti fyrir
sig, sem hefði sérstaklega stöðu í ríkinu, er alt til þessa hefði verið
viðurkent í margan máta, en þó einkum með stofnun alþingis. Hann
bygði þannig á því, að ríkið væri heild, sem hver rikishluti væri háð-
ur, en hefði þó frelsi samsvarandi sinni sérstaklegu stöðu, og eftir því
sem þar hagaði til; en í öllum almennum málum ætti hann hlutdeild
í hinum tilvonandi fulltrúaþingum, og skyldi hann greiða tillag af sinni
hálfu til almennra ríkisnauðsynja. Þó meirihlutanum sýndist samband-
ið milli íslands og Danmerkur að lögum aðeins miðað við konunginn
einan, stakk hann þó upp á því, að 4.-7. og 9.—17. grein grund-