Eimreiðin


Eimreiðin - 01.09.1911, Page 55

Eimreiðin - 01.09.1911, Page 55
211 sem vér áður drápum á, þá var auðsætt, að hér var að ræða um nýja skilmála. ísland skyldi nú verða verulegur partur úr Danmörku, og íslendingar Danir, eða með öðrum orðum, íslendingar skyldu nú komast undir stjórn hinnar dönsku pjóöar, í stað konungsins. Þetta var nýr sáttmáli, og hann nokkuð óvanalegur, svo að til einhvers þurfti að taka, til að koma honum á« (NF. XII, 107). (1852) »Meirihluti í’jóðfundarmanna fylgdi fram aðalatriðum þeim, sem þrír þingvallafundir og öll sýslunefndaálitin báru með sér að væri álit ailrar þjóðar vorrar, það, að vér vildum halda trú við konung vorn og værum fúsir til að vera í samfélagi með Dönum og öðrum sam- þegnum vorum, með því, að vér befðum sömu réttindi í stjórn inn- lendra mála vorra, eins og þeir sinna, og atkvæðisrétt í þeim málum, sem sameiginleg yrði, einnig stjórn á íslandi sjálfu, þeirra mála, sem landið snerti sérílagi« (NF. XII, 112). (1856) »Hinsvegar var það álit Þjóðfundarins, að ísland væri reyndar partur úr ríkinu (veldi Danakonungs), en ekki úr konungsrik- inu Danmörku, og heldur ekki úr »Danmerkurríki«, sem grundvallar- lögin frá 5. júní 1849 *tluðu að skapa« (NF. XVI, 1 — 2). (1856) »Ég má einnig játa, að ég fyrir mitt leyti hefði helzt kosið, að pegar laga skyldi sambandið milli Islands og Danmerkur, yrði pað eftir pví, er samsvaraði bezt eðli og pörfum beggja« (NF. XVI, 3). (1856) »Mér virðist, ef það verður sannað, að ísland hafi í önd- verðu gjörst sambandsland Noregs, svo sem einn hluti af Noregskon- ungs ríki, en sjálfum sér ráðandi, og einungis háður konungi; að það aldrei hafi verið partur úr Noregi; að það hafi gengið alveg á sama hátt undir Danakonung, án þess nokkur lögleg breyting yrði á sam- bandi þess frá því, sem áður hafði verið, og að ísland hafi haldið þess- um réttindum sínum, og jafnvel verið við þau kannast, án þess að það væri haldið partur ilr Danmörku eða Noregi: þá virðist mér, segi ég, ef þetta verður sannað, að menn verði að játa, að ísland hafi gilda Iöglega kröfu til landsréttinda sinna« (NF. XVI, 5). (1856) »Nú sér maður, að hér (o: í konungalögunum) er ekki neitt kveðið á um það, að ísland sé einn hluti ríkisins. lsland var pað, það er að segja, það var eitt af þeim löndum, er laut undir kon- ung« (NF. XVI, 61). (1856) »Og þó var allur meiningamunurinn í því fólginn, að Þjóð- fundarmenn vildu, að ísland væri skoðað eins og sérstakur ríkishluti, og stjórninni væri hagað eftir því, en að það vceri ekki innlimað Dan- mörku . . . Meirihlutinn bygði á því, að ísland væri ríkishluti fyrir sig, sem hefði sérstaklega stöðu í ríkinu, er alt til þessa hefði verið viðurkent í margan máta, en þó einkum með stofnun alþingis. Hann bygði þannig á því, að ríkið væri heild, sem hver rikishluti væri háð- ur, en hefði þó frelsi samsvarandi sinni sérstaklegu stöðu, og eftir því sem þar hagaði til; en í öllum almennum málum ætti hann hlutdeild í hinum tilvonandi fulltrúaþingum, og skyldi hann greiða tillag af sinni hálfu til almennra ríkisnauðsynja. Þó meirihlutanum sýndist samband- ið milli íslands og Danmerkur að lögum aðeins miðað við konunginn einan, stakk hann þó upp á því, að 4.-7. og 9.—17. grein grund-

x

Eimreiðin

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.