Eimreiðin - 01.01.1913, Síða 36

36
Jesús eða Kristur?
Eftir prestinn R. J. CAMPtiELL.
í greinum þeim, er spunnist hafa út af ritgerð prestsins Roberts
um það efni, hefi ég eigi orðið þess var, að nokkur hafi reynt til að
gera sér og öðrum glögga grein fyrir þvf, hvað menn nú á dögum
megi tileinka sér eða skilja af »Krists«-hugmynd manna á dögum Jesú.
Það er með öllu óvíst, að það yrði mikið af henni, er vér mættum
tileinka oss nú. Skoðun meirihluta kristinna manna virðist vera sú, að
nöfnunum »Kristur« og »Jesús« megi hlanda saman, þegar svo beri
undir, þannig, að í Kristi felist starfsemin, en Jesús þýði sendiboði
guðs til mannanna. Hinsvegar fer tala þeirra vaxandi, sem skoða
Krist eins og hugsjón, einskonar æðri mannlega veru, sem arfsögnin
hafi hnýtt við nafnið Jesús, en sé í raun og veru viðbót eða viður-
nefni, búið til af ímyndunarafli guðrækinna manna. Hver öld eftir
aðra hugsar sér Krist fyrir sig í samræmi við hennar eigin siðgæðis-
hugsjón eða mannfélagsreglu, en þannig tilkominn Kristur má hæglega
verða næsta lítið skyldur þeim Jesú, er lifði fyrir i q öldum, enda er
þá, hvernig sem skoðað er, engin föst eða óumbreytileg stærð, heldur
eingöngu nafn fyrir trúar- eða siðgæðisskoðanir, sem menn hafa til-
einkað sér, eða er verið að smíða sér, á einhverju vissu tímabili. Af
því leiðir, að vér getum eigi komist að nokkurri niðurstöðu um spurn-
inguna: »Jesús eða Kristur?« fyr en vér höfum gert oss skiljanlegt, hve
mikíð, ef nokkuð, af Kristshugmyndinni, eins og hún var í upphafi
kristninnar, vér nú getum aðhylst. Vér hljótum því að grenslast eftir,
hvað mikið vér vitum um hinn sanna Jesús, eða megum um hann
ætla með góðum rökum, og þá að hve miklu leyti hann komi heim
við Kristshugmyndina, hvaða gildi sem sú hugmynd kann enn að hafa
fyrir líf vort og trú.
Orðið »Krist« mætti viðhafa um þá hugsjón algildrar manndóms-
fyrirmyndar, er svari til hinna dýpstu nauðsynja og hæstu eftirþráa
vorra eiginna tíma, og, sé það svo skilið, má það nafn rúma alt hugs-
anlegt siðgæði. Og þá gerum vér rétt, ef vér viðurkennum, að það
standi í órjúfanlegu sambandi við sögu kristinnar hugsunar og trú-
rækni; það er þá kristin skoðun, en ekki tóm hugmynd viðkvæmrar
tilfinningar. Nafnið er þá fullþroskaður ávöxtur sí-varandi reynslu, alt
frá dögum postulanna til nútímans. Hvað sem Kristur kann að tákna
í hugum manna nú, spillum vér eigi þessu nafni, þótt vér játum hinn
kristna uppruna þess, því að til vor hefur það borist frá upphafi
kristinnar trúar; það sem veltur á, er sú spurning, hvort vér getum
haldið nafninu lifandi og nytsömu fyrir líferni vort. Því að þegar vér
förum að athuga og eftirgrenslast, hvað það hafi táknað fyrst, þegar
það var viðhaft, þá komum vér óðara inn í andrúmsloft kynlegt og
oss ókunnugt, eins og hugsunarhætti vorum nú er háttað, og verðum
með miklum erfiðleik að ná oss nægilegri sönnun, er ábyrgist oss að
vér getum dregið ljósar og ákveðnar ályktanir. Það er til lítils að