Eimreiðin - 01.09.1913, Blaðsíða 2

»Petta krínsker ætti að leggjast í eyði
Ég hermi ekki þessi orð í þeim vændum, að kasta rýrð á
manninn, né heldur til þess, að koma ríg af stað milli frændanna
beggja megin hafsins. Og ég geri það því síður af því, að mig
langi til að »segja eftir« honum. Ég er ekki í ætt við »sögu-
smettur og rægirófur«, sem hlaupa út um alla móa með ilt á
höfðinu, verra á tánum og það versta á hælunum. Pegar ég
hugsa til þessa vestanfara, bregður fyrir leiftri í huga mínum. Ég
sá manninn, átti tal við hann og gazt svona vel að honum sjálf-
um. Ég kom orðum hans á loft í öðrum vændum en þeim, að
gera honum kinnroða — í þeim vændum, að rökræða málefnið.
Ég skil innræti þessa manns. Hann er fæddur í hveitiland-
inu og hefir verið þar æsku sína, þann hluta æfinnar, sem mótar
manninn og gerir hann samræmdan þjóðinni, sem hann lifir með.
Éað land hefir kastað eign sinni á manninn í raun og veru og
háð féránsdóm yfir þeim auðæfum hans, sem heita einu nafni
œttjarðardst. Petta kemur fyrst og fremst til greina, þegar orð
hans eru mæld og vegin.
I öðru lagi er þess að geta, að maðurinn dvaldi hérna norðan-
lands »vondu vikuna« svo kölluðu, — fyrstu daga ágústmánaðar
1912. Þá var ótíðin svo mögnuð, norðanlands a. m. k., að eng-
inn maður hefir af að segja þvílíkri tíð á þeim tíma sumars, og
ekki Jón Esphælingur, sem kunni grein á öllum náttúruviðbrigð-
um síðan á landnámstíð. Éá fenti fé í afréttum niður undir bygð,
en sumt stóð í sveltu á melum og hávöðum. Skaflarnir blöstu
við auganu eftir hríðina, framan í fjallahlíðunum, en rifið af rák-
unum milli, og var því líkast sem tröllkonur Gröndals úr Heljar-
slóðarorustu hefðu verið að verki og dregið snjóplóg norðan eftir
tröllabygðum. Sjómennirnir sátu í landi, komust ekki úr naustum
fyrir ósjó og myrkri, og vér sláttumennirnir bölvuðum okkur til
hita í bæja-ræflunum, sem vér höfum ekki enn þá getað gert
opna fyrir sól, en lokaða fyrir regni, þótt vér fegnir vildum.
Viku verkfall varð í sumum sveitum vegna fannbreiðunnar, og
þriggja vikna á einum bæ, sem ég hefi spurnir af. Par léku ung-
lingar sér á skíðum um túnið — »um hásláttinn«.
Og þó að sumarið væri veðurmilt og yndislegt að þessari
skorpu undanfeldri, má nærri geta, hvernig þessi hrina hefir kom-
ið við hjartað í unglingnum vestan komna. Hann var alinn upp