Eimreiðin - 01.09.1913, Blaðsíða 15

167
»Gott hlýtur þetta land að vera, fyrst fólkið getur lifað eins og
það lifir.« Hann var kunnugur um land alt. Honum ógnaði sæta
kaffið og »fína« brauðið, sem alstaðar mætti honum. Landar hans,
sem unnu hér að símalagningu, eyddu á tveim mánuðum tveim
sykurpundum í sjálfsmensku sinni. En Mörlandinn eyddi sömu
þyngd á tveim vikum í sinni sjálfsmensku. Myklestad nartaði
aðeins í sykurmola með síðasta sopanum, þegar hann drakk kaffi.
Pessir menn lifðu við meiri sparsemi en þurfalingarnir íslenzku,
þeir sem ég þekki.
Reyndar er það ekki náttúra mín, að vilja helzt telja bitana
og spænina og sopana ofan í fólkið. En þegar rannsakaðar eru
ástæðurnar til þess, að landið er talið af fjölda manna kríum ein-
um og hröfnum hæfilegt, þá verður að segja þjóðinni til synd-
anna. Og ég skal bæta því við, að sú þjóð, sem lifir fram yfir
efni og ástæður, hún fúnar niður — hún grautfúnar frá hvirfli til
ilja og deyr út, eða gufar burt eins og þoka. Ef vér viljum sporna
við landauðninni, verðum vér að gera meira en ielja landið byggi-
legt. Vér verðum einnig að ráðast á þá lifnaðarhætti, sem leggja
landið í eyði.
Eg gat áðan um sparsemi Norömanna, sem hér voru í
sumardvöl. þýzkur vísindamaður hafði vetursetu hérna norðan-
lands nýlega. Hann sagði, að sér ógnaði, hvað létt væri að lifa
hér. Glögt er gestsaugað. Hann sat við þjóðveginn og sá sveita-
mennina þeysa framhjá og hafa tvo eldishesta til reiðar—bændur
og vinnumenn. Er það sanngjarnt af okkur að ætlast til þess, að
Fjallkonan veiti börnum sínum betri daga, heldur en Noregur og
Germanía veita sínum börnum? Eg legg fyrir ykkur spurninguna í
fylstu alvöru. Hugsið ykkur um svarið — hvort sem það birtist
á almannafæri, eða verður innibyrgt í einrúmi.
Eg hlýt að takmarka mál mitt, svo það verði ekki dægur-
langt. — En áður en ég lýk máli mínu og þagna, verð ég að
grípa niður á sviði tilfinninganna.
Svo mikið tilfinningamál sem það er, að föðurlandið njóti
sona sinna og móðurjörðin grói og blómgist í sólargeislum dætra
sinna — þá vil ég þó fara fljótt yfir sögu og vera stuttorður
um þau sár, sem tilfinningin fær við þá hugsun, að fósturjörðin
verði mannlaus, eða vanburða um aldur og æfi vegna mannfæðar.