Eimreiðin


Eimreiðin - 01.09.1913, Blaðsíða 77

Eimreiðin - 01.09.1913, Blaðsíða 77
229 miklu breytinga, ef þeir rækti landið, sníði sér stakk eftir vexti og læri nýtni og sparsemi. »Hvort íslendingar eiga skilið að heita »kúltúr«-þjóð, er komið undir því, að hve miklu leyti þeir rækta landið,« segir höf. — Pó bók þessi sé frumsmíði í sinni grein, er hún mjög virðingarvert yfirlit yfir jarðrækt Islendinga, lýsir mikilli elju og áhuga höfundarins og hefur margan fróðleik að geyma. Auk þess eru í bókinni margar nýjar rannsóknir. einkum á jarðvegstegundum, sem þýðingu hafa fyrir vísindin. P, Th. UM SAMBANDSSLIT NORÐMANNA OG SVlA (»Et norsk Skrift om Unions- oplösningen i 1905«) hefur prófessor Kn. Berlín skrifað mjög langa ritgerð í »Stat- vetenskaplig Tidskrift« (Lund 1913), og er hún eiginlega ritdómur um hina þýzku bók eftir prófessorana norsku Aall og Gjelsvík: »Die norwegisch-schwedische Union, ihr Bestehen und ihre Lösung« (Breslau 1912), sem getið hefur verið í íslenzkum blöð- um. Beinist hann þar einkum að þeim köflunum, sem próf. Gjelsvík hefur samið, og tekur ómjúkum höndum á ýmsum kenningum hans, sem hann eigi allsjaldan hrekur með orðum Gjelsvíks sjálfs á öðrum stöðum. Er þar allvíða minst á sam- bandsmálið íslenzka og þá sér í lagi á þá kenningu Gjelsvíks, að Gamlisáttmáli sé enn í gildi; Islendingar hafi að vísu eftir 1814 sœtt sig við að lúta Danakonungi, eða jafnvel viðurkent það, en þó með því skilyrði, að Danir viðurkendu þá líka Gamlasáttmála. Fyrst þegar Danmörk hafi viðurkent þann sáttmála, verði Danmörk sambandsaðili í stað Noregs. Afstaða íslendinga gagnvart Danakonungi og Dönum síðan 1814 verði því í raun og veru að skoðast sem tilboð um sáttmála. En færist Danir undan því, að taka þessu boði og sú undanfærsla komi greinilega í Ijós, þá eigi ísland rétt á að segja skilið við Danakonung og Dani. Gagnvart þessum kenningum Gjelsvíks (sem virðist stafa frá Bjarna frá Vogi, því hann hafi vísað til þeirra ári áður en ritið kom út), tekur próf. Berlín fram, að líklega fáir eða enginn af Danakonungum hafi haft hugmynd um tilveru þessa Gamlasáttmála, sem þeir hefðu átt að vera bundnir við, og að íslendingar nokkuru sinni eftir 1814 hafi sett nokkurt skilyrði fyrir viðurkenning sinni gagnvart Danakon- ungum, sé hrein og bein bábilja. Ekki einu sinni nú síðast, við konungaskiftin 1912, hafi bólað á neinu skilyrði. Auk þess sé þessi 600 ára gamli sáttmáli svo úreltur, að varla nokkurt af ákvæðum hans gœti nú verið óbreytt í gildi. En hér liggi fisk- ur undir steini hjá Gjelsvík, er hann setji fram þessa kenningu. ÍPví sé Gamlisátt- :náli enn þá í gildi, sem fyrirskipar, að Island skuli hafa sama konung og Noregur, og geti Danmörk þá fyrst orðið sambandsaðili, er hún viðurkenni Gamlasáttmála, þá verði afleiðingin af því, að Islendingar segi skilið við Dani, ekki sú, að Gamli- sáttmáli hverfi alveg úr sögunni, heldur — að Noregur verði aftur réttur sambands- aðili, sem eigi tilka.ll til Islands. I niðurlagi ritgerðar sinnar tilfærir próf. Berlín ummæli hins fræga þýzka ríkis- réttarfræðings Jellineks um, að harla ólíklegt sé, að nokkurntíma framvegis verði stofnað ríkjasamband af líku tægi og samband Norðmanna og Svía, en hitt sé aftur líklegt, að sú komi tfðin, að takmarkað samband myndist milli allra ríkjanna á Norðurlöndum. Undir þá hugsun tekur próf. Berlín og vill, að öll þrjú Norður- landaríkin (Danmörk, Noregur og Svíþjóð) verði eitt sambandsríki eða Bandaríki — og gæti þá ísland máske orðið fjórða ríkið í því sambandi, bætir hann við. Hefðu líklega sumir íslendingar svarið fyrir, að sú uppástunga kæmi úr þeirri átt. V. G. UM BÓKMENTASTARFSEMI ISLENDINGA í KAUPMANNAHÖFN hefur bókavörður Sigfús Blóndal ritað einkar glögga og fróðlega grein í »Berl. Tid.«
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.