Eimreiðin


Eimreiðin - 01.09.1913, Blaðsíða 47

Eimreiðin - 01.09.1913, Blaðsíða 47
!99 og harðrétti. Hinn fyrsta tug 19. aldar gekk enn harðæri yfir land vort, og eigi minst hér norðanlands, meðan Napóleons-ófrið- urinn stóð, og sigling kom stundum engin árum saman. — En nú mun þykja mál að byrja á aðalefni þessa erindis. En mér fanst óhjákvæmilegt, að benda áður á helztu drættina í sögu þjóðarinnar, og verða þó miður fróðir lesendur litlu nær fyrir þann inngang. Hver öld á sína menningarsögu, sérstaklega um kjör og hugs- unarhátt alþýðunnar, en þá sögu er eftir að rita, eins og sveita- sögurnar. Við byrjun 19. aldar má telja miðstöð alþýðukveðskapar á Norðurlandi hér í Eyjafirði. Hér bjó þá séra Jón Þorldksson, er þá þótti bera höfuð og herðar yfir öll skáld á landi hér, en var þó að mörgu leyti um leið alþýðu-, gaman- og glettuskáld með afbrigðum; mátti með sanni um hann segja sviplíkt og Snorri Sturluson segir um Sighvat Pórðarson, að honum var skáldskapur svo tiltækur sem öðrum mönnum mælt mál. I annan stað bar fjör hans, fyndni og glens langt af flestum skáldum, er vér þekkj- um, og þótt til útlanda sé farið. Fátt var svo auðvirðilegt, að það yrði honum ekki að yrkisefni, ef gaman eða gletni fylgdi. Enda eru til betri skopvísur eftir hann um sjálfan hann, en að þær geti úr minni líðið. í annan stað skorti Jón Porláksson hvorki anda né orðsnild til að yrkja um háleit efni, og þó einkum til að þýða með furðanlegri snild tvö hin frægustu sögu- og hetjuljóð Norður-Evrópu, er þá voru tih Paradísarmissi Miltons og Messías Klopstokks. Aftur sverja hinir frumortu sálmar hans og andleg kvæði, erfiljóð og annað alvarlegs efnis, sig flest í ætt við tíma skáldsins, ýmist við Píetista-guðræknina, er þá var að deyja út, eða skynsemistrúna, sem þá var farin mestu að ráða. Tel ég og glenskveðskap þess tímabils, sem J. P. bjó í Eyjafirði (1788— 1819), eins og öfuga afkomu hinnar skynhelgu oftrúar frá dögum Kristjáns sjötta, stefnu, sem ofan á hörmungarnar hélt allri glað- værð í bóndabeygju, og gaf oss hvorki sálmaskáld né kennimenn. Jón forláksson kom sem kallaður og í góðar þarfir á Norður- land. Og þótt hann jafnan væri snauður af fé og nyti fyrir þá sök eigi mikillar virðingar, má vel finna þess merki, að hann hefur fljótt og stórum vakið kveðskap og glaðværð bæði karla og kvenna í nágrannasveitunum, og eigi sízt nýja dirfð í ádeilum og gletni, jafnvel við heldri menn, prestana og ríkismennina, sem áður þóttu friðhelgir. En hvers var von, þegar annar eins kenni-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78

x

Eimreiðin

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.