Eimreiðin - 01.09.1913, Blaðsíða 48

200
maður var kominn til að siða fólkið, — kennimaður, sem varla
komst út úr kirkjunni, svo að hann léti ekki fjúka glensstöku,
sbr. vísuna:
Hver las? — Hirðir mera. Hvar? — í helgum dyrum.
Hvað? — Um fola graðan. Hvunær? — Á dag boðunar.
Að kveða slíkt í kirkjudyrum, og það á slíkri messu, það mátti
sýnast, að kastað væri tólfunum. Eða hvernig í dauðanum áttu
menn að heiðra þann búmann, sem varð svo lítið um hryssu-
missi sinn, að hann kvað:
Hryssutjón ei hrellir oss, missa gjörði margur hross;
hress er ég, þó dræpist ess; messað get ég vegna þess.
Eitt er víst, að með skáldinu á Bægisá og eftir hann fæddist
upp heill akur af hagyrðingum á Norðurlandi. En fyrst framan af
mun honum hafa fundist Eyfirðingar taka sér fálega, svo sem
ein staka hans bendir til, er hann óskar þess, að skaparinn »aldrei
skáld í Eyjafjörð aftur koma láti«. En eigi fékk hann þá ósk upp-
fylta, heldur skírði hann, tólf árum fyrir andlát sitt, það þjóð-
skáld, sem hin nýbyrjaða öld þurfti einmitt með. fað var Jónas
Hallgrímsson. f*egar hann reis upp, varð alþýðukveðskapurinn
að rýma sæti, en ný og tímabær yrkisefni komu á dagskrá
frelsið og fósturjörðin, hið lifandi mál og hin lifandi náttúra.
Pær hugsjónir voru Jóni Porlákssyni og hans öld lítt kunnar, og
engin heil kvæði hefur Jón eftir sig' látið um þau efni, sem nokk-
uð kveður að. Einungis má eigi gleyma afburðum hans á þeim
tíma við meðferð íslenzkunnar; náði enginn hans lagi á málinu
til alvarlegs skáldskapar, fyr en þeir Hallgrímur Scheving og
Sveinbjörn Egilsson komu til sögunnar og kendu síðan frá sér.
Gaman- og glettuskáldskapurinn fór aftur og fer sína leið; hann
fer síður eftir tímaskiftum. f*ar er stakan, hin ráðandi regla, tón-
lykillinn, sem jafnt á við »moll« og »dúr«, gaman og alvöru.
Stakan geymir lengst og bezt málið, því íburður, mærð og ann-
að kemst ekki að. En hve vel tekst ekki hinu valda stökuskáldi
að birta heilar hugsjónir í stöku. Pannig kvað Jón Porláksson:
Oborinn til eymdakífs, ef að bæði lykil lífs
ellegar dauður væri’ eg, og lásinn sjálfur bæri’ eg.
Og ótal fleiri vísur mætti til nefna. Að fjöri og fimleik hefur J.
f5. engan jafningja átt af skáldum, en næst honum þykir flestum
þeir hafi komist: Sigurður Breiðfjörð, Páll Ólafsson og þorsteinn
Erlingsson — Páll Ólafsson þó næst, að ég hygg.