Eimreiðin - 01.09.1913, Blaðsíða 9

tómar. Pað þarf mikil landgæði til að bera uppi tómhentan lands-
lýð, sem ómegð dæmist á annarsvegar, en utan að komandi
þarfir togast um hinsvegar. Pörfunum má skifta í þrjá flokka, og
er hver um sig harla kröfuharður. Landsþarfirnar koma kallandi,
sveitarþarfirnar hljóðandi og heimilisþarfirnar gapandi og grenj-
andi. Enginn má við margnum — enginn einn. Bændurtiir og
heimilisfeðurnir eru einyrkjar, hafa á sér útgjaldabyrðirnar og
fjölskylduframfærsluna. Öll atvinna er rekin i smáum stíl. Og á
þessum fáu iðjuherðum og vinnubökum, sem landið byggja, liggur
sú mikla mergð vinnuleysingja, sem þetta land er dæmt til að
ala — og þó ekki að guðslögum. Mikið fé gengur til þess að
viðhalda hýbýlum og endurbæta húsakynni; er sú barátta árleg
og endalaus og næsta fjárfrek. Hún dregur vinnukraftinn frá
framleiðslunni, svo nauðsynleg sem hún er; því undan því verður
ekki komist: að hafa þak yfir höfuð sér og skjólvegg til beggja
handa.
Fólksfæðin veldur því, að öll framleiðsla er smáleg í landi
voru. Pað er á sinn hátt því líkt, sem vörur væru fluttar á húð-
keipum, eða tveggjamanna förum, milli landa. Enginn maður
mundi græða á því starfi. En þegar gufudrekarnir flytja ógrynnin
öll, þá er það gróðavegur. Margar hendur vinna létt verk, segir
máltækið, það er að skilja, þegar þær leggjast á eitt og sameina
kraftana.
Pá er þess að geta, að fátækt þjóðarinnar og einstaklinganna
orsakast oft og tíðum af áhugaleysi og deyfð og eyðslusemi.
Fjöldi manna metur tímann sama sem einskis, gengur með hend-
urnar í vösunum eða spilar tímanum út í eilífðina, einkum lausa-
fólkið á vetrinn. Sumir þykjast vera að námi, en læra í raun
réttri alls ekkert, annað en það, að fletta sig klæðum um hand-
leggi, háls og brjóst og gera sig berskjaldaða og hlífarlausa gegn
hvítadauðanum, sem nú fer herskildi um landið, þótt hann blási
ekki í lúðrana. Unga kynslóðin er hætt að herða sig með vinnu,
útivist og íslenzkum mat gegn herliði hvíta óvinarins. Hann her-
tekur æskulýðinn hundruðum saman, og þá lendir allur sá vesl-
inga fjöldi á höndum og herðum vinnulýðsins. Vér, sem vinnum,
hrökkvum ekki til alls þessa erfiðis, sem þörfin kallar eftir. En
það er þó ekki megurð moldarinnar að kenna, heldur vitlausum
lifnaðarháttum og öfugri þjóðfélagsskipun, sem stórþjóðir rísa
undir, en ekki smáþjóðir. Enn má nefna veðráttuna, þegar höml-