Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1917, Page 11

Heimur og geimur
yfir sólkerfið og verði því að grandi, stjörnuþoka getur
líka orðið á vegi þess og fleira má að baga verða; en
niðurstaðan er jafnan hin sama, heimsendir, bál og bruni.
Ef einhverjar verur gæddar tilfinningum, meðvitund og
hugsun eru til í þeim sólkerfum, þá tortímast þær svo
fljótt, að þær fá ekki tíma til að kvíða því, úrslitin koma
á einu augnabliki, eins og þjófur á nóttu, þegar minst
varir.
Pegar vjer sjáum nýja stjörnu blossa upp á festing-
unni, vitum vjer, að þar er heimur að forganga, en sú
eyðilegging, sem þar verður, er um leið upphaf nýrrar
sköpunar og framþróunar. En veraldartímabilin í geimn-
um ganga langt út fyrir vorn skilning og reynslu; sól-
kerfin fæðast og deyja, en þroskunarskeið þeirra nær yfir
hundruð af áramiljónum. Nýjar stjörnur sjást sjaldan á
himninum, nú á tímum ein eða tvær á áratugi, síðan ná-
kvæm rannsóknar-verkfæri fengust, heimsslit bera því eigi
svo oft við, þegar tillit er tekið til þess miljónagrúa, sem
til er af stjörnum. Stjörnukerfin fá að lifa um miljónir
alda, en aldrei er þeim óhætt, að ekki geti slíkan atburð
borið að höndum. P*ó þykjast menn hafa tekið eftir því,
að slík samsteyting himintungla á sjer oftast stað í þeim
hjeruðum vetrarbrautarinnar, þar sem stjörnugrúinn er
þjettastur, margar þokustjörnur og líklega mikið af laus-
um hnattbrotum, vígahnöttum og öðru rusli í geimnum.
Sjaldnar gerast slíkir viðburðir á útkjálkum vetrarbrauta’r,
þar sem stjörnurnar eru dreifðari. I mörgum stjörnuhóp-
um eru sólirnar líka sumstaðar svo þjettsettar, að þær hafa
eigi allar nóg svigrúm til hringhlaupa sinna, komast hver
inn á annara svið, draga að sjer og rekast á; nýjar stjörn-
ur sjást því einna oftast í þjettum stjörnuhópum. Eftir
þessu ætti hættan að vera minni fyrir vort sólkerfi, af því
það er utarlega í vetrarbrautinni, þar sem víðáttan er nóg
og sólkerfin mjög dreifð í geimnum.