Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1917, Page 44

44
Halldór Hermannsson
Árið 1596 kom út konungsbrjef til íslendinga að senda
Niels Krag handrit og skjöl, er honum mættu að gagni
verða við sagnaritun hans. Var brjefið einkum stílað til
Arngríms, enda samdi hann þá á þeim árum þýðingar og
útdrátt á latínu af ýmsum sögum, er snertu Norðurlönd,
og sendi til Danmerkur.
I Svíþjóð var og ritað ýmislegt í þessum greinum.
Sagnaritarar þar sömdu löng rit og lærð, að þeirra tíma
sið, um fornsögu Svía; en ímyndunin rjeð þar meira en
skýrar heimildir, og höfðu þeir aðallega fyrir augum frægð
svensku þjóðarinnur, sem þeir vildu setja í öndvegi meðal
þjóða heimsins. Rúnarannsóknir hófust þar um lok sex-
tándu aldarinnar; var það Jóhann Bure* sem fyrstur varð
til þess að athuga og afrita rúna-áletranir, enda er mest
af rúnamenjum í Svíþjóð. Rúnaþekking hafði haldist við
frá fornu fari í sumum svenskum sveitum, og var hún
aðalleiðarstjarna Bure í fyrstu. Skal síðar vikið að þeim
rannsóknum hans.
En nú kemur sá maður til sögunnar, er mest vann
að fornfræði á fyrri hluta seytjándu aldar, og nefndur
hefur verið faðir norrænnar fornfræði. Starf hans var
jafnframt svo þýðingarmikið fyrir íslenzkar bókmentir og
hann átti svo mikil mök við lslendinga, að vert er að
halda minningu hans á lofti. Hann er ef til vill hin bezta
ímynd vísindamanna þeirra tíma, fjölfróður og fróðleiks-
fús, fæst við flestar greinir mannlegrar þekkingar og læt-
ur ekkert sjer óviðkomandi. Pessi maður er Ole Worm.
Ole Worm var af hollenzkum ættum. Meðan Alba
var landsstjóri á Niðurlöndum, urðu margir að hrökkva
úr landi til að bjarga fjöri og frelsi. Afi Ole Worms
var einn þeirra manna; flýði hann til Danmerkur og sett-
ist að í Árósum. Sonur hans, Willum Worm, varð þar
síðar bæjarstjóri, og var hann faðir Ole'Wornts, sem var
elztur barna hans og fæddist 23. maí 1588. Hann var á