Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1917, Side 92

92
Nú á margur bágt
fyrir mannkynið sem það er viðbjóðslegt athæfi og ósam-
boðið mentuðum mönnum. I engu meðal manna kemur
siðferðið fram á svo lágu stigi sem í þessu.
Nú virðist svo, sem einhver ofurlítil breyting sje að
verða á þessu, og að landsstjórnarmennirnir finni til ein-
hverrar ábyrgðar í þessu efni, því að í þetta sinn hefur
engin stjórn stórveldanna viljað kannast við, að stríðið
væri henni neitt að kenna. Pað væri alt saman mótstöðu-
mönnum sínum að kenna. Skyldi þetta ekki vera fremur
af illri samvisku út af því ódáðaverki að hefja stríðið, en
af drengskaparleysi?
Og svo er hin nýja friðarhreyfing. Um hana þarf að
rita sjerstaka ritgjörö á íslensku, en ekki er hægt að minn-
ast hjer á hana í þetta sinn. —
Ef ætti að fara að telja í tölum og meta tii peninga
alt það tjón, sem af ófriðnutn hefur staðið, þá yrði að
nota hærri tölur en nokkru sinni áður, er um mannlegt
verk hefur verið að ræða. Miljarðar duga ekki lengur,
heldur yrði að reikna í þúsundum miljarða, biljónum. I
byrjun þessa árs kostaði stríðið 300 miljónir kr. á dag,
þar af lentu 110 miljónir á Englendinga, og 90 miljónir
á Frakka og Rússa og aðra af bandamönnum þeirra, en
100 miljónir á Pýskaland og bandamenn þeirra. Síðan
hafa Bandaríkin gengið í ófriðinn og tvö smáríki, er fylgja
þeim. Herkostnaðurinn mun því í lok þessa mánaðar eða
í næsta mánuði vera um fjögur hundruð miljónir á dag,
og hann getur enn orðið miklu meiri.
Afleiðingar stríðsins verða óttalega þungbærar. Ríkis-
skuldirnar verða svo stórkostlegar, að það verður að leggja
þung gjöld á menn til þess að geta svarað rentum. Á
fýskalandi voru árstekjurnar fyrir ófriðinn um 2000 milj-
ónir kr. á ári, en menn búast við því, að það muni þurfa
fimm til sex þúsund miljónir árlega til þess að borga rent-
ur og afborgun af ríkisskuldunum. Tekjur ríkisins þarf því