Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1917, Side 102

102
í*jóðjarðasalan
ber 1883, er veittu ráðgjafanum heimild til þess að selja
17 þjóðjarðir, eða öllu heldur 26, því að einni þeirra
fylgdu sjö hjáleigur og tvær kirkjujarðir. Urðu leiguliðar
landsins þar að víkja fyrir hinum nýja eiganda, nema sá,
sem hjelt fast við rjett sinn.
Petta var mikill sigur fyrir þá, sem eignast vildu
þjóðjarðir, enda var hann nú ósleitilega notaður, þangað-
til alþingi og landsstjórn tóku að mæðast og þótti rjett-
ast að gera enda á þessu, og eyða ekki á hverju alþingi
tíma til þess að ræða um sölu einstakra jarða, heldur taka
þær allar í einu; voru þá samin og samþykt lögin um
þjóðjarðasöluna 1905, sem fyr eru nefnd. Sumir þing-
menn börðust þó á móti þjóðjarðasölunni, og má þar
sjerstaklega nefna sjera Jón prófast Jónsson að Stafa-
felli, er ritaði ýmsar góðar greinar á móti henni, þótt það
kæmi fyrir ekki.
En eftir þetta fóru þeir af stað, sem sátu á kirkju-
jörðum, og voru þá sett lögin 16. nóvember 1907 um
sölu kirkjujarða, er veita ráðherra íslands heimild til að
selja ábúendum kirkjujarðir. Eau eru sniðin eftir lögunum
um sölu þjóðjarða.
Síðan lögin um sölu þjóðjarða komu út, hefur fram
til alþingis 1911 verið seld 131 þjóðjörð, alls 2344 jarðar-
hundruð með kúgildum fyrir 267190 kr. samtals, og til
sama tíma síðan 1907 74 kirkjujarðir, samtals 1432 jarð-
arhundruð með kúgildum fyrir 173409 kr. Meðalverð á
jarðarhundraðinu með kúgildum í þjóðjörðum var fram til
alþingis 1907 117 kr. 50 aur., síðan til alþingis 1909 116
kr. 67 aur., en þá tóku sjálfstæðismenn við landsstjórn og
fjell þá meðalverð jarðarhundraðsins niður í 108 kr.!
Meðalverð jarðarhundraðs í kirkjujörðum var 121 kr.,
sbr. Alþingistíðindi 1911 A, bls. 494—500. Par er þess
getið meðal nokkurra einkennilegra upplýsinga um jarða-
söluna, að í' Stórahraun í Arnarstapaumboði hafi verið>