Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1961, Síða 72

72
arra þjóða nema gegn greiðslu í vörum. í fljótu bragði
kann þetta að virðast sanngjarnt og eðlilegt og getur vel
verið svo, þegar við eigast nokkurn veginn jafn sterkir að-
ilar, er geta boðið hver öðrum byrginn, en málið verður
allt annað, þegar smáþjóð verður að sæta slíkum skiptum
við stórþjóð. Stóri aðilinn er þá oft kröfuharður og óbil-
gjarn í mati sínu á því, er hann kaupir, en skeytingarlaus
og óprúttinn um gæði þess, er hann lætur í staðinn. Oft
má á þennan hátt fá tiltölulega hátt nafnverð fyrir fram-
leiðsluna gegn því að kaupa í saðinn vörur miklu hærra
verði, en greiða þarf á frjálsum markaði, og það sem iakara
er, varan, sem völ er á, er oft meingölluð og óhentug. Þetta
verður hinn veikari aðili að sætta sig við, því kvörtunum
er lítt sinnt og þótt lofað sé umbótum, verða efndirnar oft
litlar. Vegna gjaldeyrisskorts á öðrum mörkuðum eru vöru-
innflytjendur þvingaðir til að kaupa þessa lélegu vöru á
geypiverði eða fá enga ella. Vöruskipti verða því oftast hvort
tveggja í senn, úreltur, meingallaður verzlunarmáti og
gengisfelling af verstu tegund.
3. Yfirfærslugjald. Uppbótarkerfið hlaut að leiða atliygl-
ina að því, að ekkert vit var í því að greiða framleiðendum
styrki og uppbætur á framleiðsluna og selja svo gjaldeyr-
inn á sama verði og áður. Þá var fundið upp það snjallræði,
að láta þá, sem á gjaldeyri þurftu að halda, greiða fyrir liann
aukagjald, mismunandi eftir því til hvers átti að nota gjald-
eyrinn. Þannig var aukagjald fyrir ferðagjaldeyri 100%,
en fyrir gjaldeyri til vörukaupa 30—55% eftir því hve nauð-
synlegar vörurnar gátu talizt. í fljótu bragði gat þetta virzt
ekki fráleit tilhögun, en framkvæmdin varð allt önnur.
Yfirfærslugjaldið var sem sé notað til þess að greiða fram-
leiðendunum uppbætur, og ríkissjóður varð að fá nóg til
þessara greiðslna, en til þess að svo gæti orðið, var nauð-
synlegt að fá sem mest yfirfærslugjald, en mest yfirfærslu-
gjald gaf einmitt sá gjaldeyrir, sem látinn var til ferðalaga
eða gekk til kaupa á liinum miður nauðsynlega varningi,