Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1985, Blaðsíða 26

26
JÓN HELGASON
dýra eða fugla og miða að því að auka mönnum skilning og vizku.
Dimna er til á mörgum Evrópumálum, þar á meðal þýzku og dönsku,
og íslenzk þýðing, „Spekinnar bók“, er varðveitt í handritum, m. a.
Lbs. 549 4to, sem Ólafur Jónsson í Arney hefur skrifað 1777 „epter
121. árs gamalle bók lítt læsre“, og er þá ljóst að þýðingin er ekki
yngri en frá árinu 1656. Danska þýðingin (1618) var endurprentuð í
Kaupmannahöfn 1951-3 („Christen Nielssen, De Gamle Vijses
Exempler oc Hoffsprock“, útgefandi Laurits Bodker). í þýzku
tímariti, Fabula 5, Berlin 1962, bls. 15—47, er ritgerð eftir Friedmar
Geissler, Die islándischen Handschriften des „Buches der Beispiele
der alten Weisen“; þar er á bls. 37 talið að íslenzka þýðingin muni
gerð eftir þýzku prenti frá árinu 1578. - Dimna var hjá Hólmfríði
segir JÓl., en Hólmfríði Pálsdóttur var 1724 fenginn samastaður í
Skálholti, og má vera að faðir hennar hafi þá viljað sjá henni fyrir
hollum lestri. C 115 „Vísdómsbók“ getur verið að sé sama bók og B
32.
B 33. Sama bók og C 121. Höfundur þessa rits var Heinrich Cornelius
Agrippa (1487—1535), íslenzka þýðingin eftir sr. Jón Gissurarson í
Múla (dó 1660) virðist ekki lengur til.
B 34. Belíals þáttur er einnig talinn í C 102, en er þar einn hluti stærri
bókar.
B 35-41. Niðurlagsorðin í 41, „allar ofanskrifaðar frá Vigur“, munu
eiga við allar þær bækur sem taldar eru í liðunum 35-41; Magnús
Ketilsson, sem nefndur er í B 37, var einn af skrifurum Magnúsar í
Vigur. Rímnabók með hendi Jóns Þórðarsonar, annars skrifara
Vigurbóndans, er varðveitt í AM Accessoria 22 og Lbs. 861 4to, sjá
Safn Fræðafélagsins IX 12-14 og Griplu V 225, en enginn skyldleikur
verður þar fundinn við þær rímnabækur sem JÓl. nefnir, nema ef það
skyldi telja að Griplur og Rollants rímur eru í Access. 22 og hafa
einnig verið í Víðidalstungubókunum.
B 39-40. Sbr. A 8; þar eru þó ekki nefndar rímur af Gunnari
Hámundarsyni né af arnarinnar dyggðum, og hafa líklega verið á
annarri bók. Rímur af arnarinnar dyggðum gætu verið þær sem
eignaðar eru Arngrími lærða, móðurfoður PVíd., sjá um þær Safn
Fræðafélagsins IX 515-16.
B 42. Sama bók og A 9. Rímur af Kára Kárasyni (sbr. Rímnatal
Finns Sigmundssonar I 302, II 22-3) eru aftur taldar í B 44.1
1 JÓl. nefnir í orðabók sinni (AM 433 fol. III) orðibyfriks í merkingunni ‘permagnus’ og segir
sig minni það sé haft í rímum af Kára Kárasyni; annað dæmi um þetta orð sem hann
tilgreinir, er úr Sturlu rímu Páls Vídalíns: Út í dyrnar yfriks stein Irpu ver nam færa
(Vísnakver bls. 28).