Frjáls verslun - 01.01.1998, Blaðsíða 74

Lhtircsmennin?
Leikhúwnnáll í ááfjun
Póstmódernískur Ödipus
í Borgarleikhúsinu
Feitír menn í pilsum eítír Nicky Silver i Borgarleikhúsinu. * *
Þýðing: Anton Helgi Jónsson.
Leikmynd og búningar: Stígur Steindórsson.
Leikstjóri: Þór Túlinius.
Hið lifum á tímum fjölhyggjunnar. Og leikhúsið endurspegl-
ar þá tíma. A.m.k. Borgarleikhúsið sem hefur tekið
Ijörkipp nú eftir áramótin. Fyrst með háraunsærri sýningu
eftir einn af lærisveinum Stanislavskýs (sjá dóm bls. 75). í
kjölfarið fylgir svo póstmódernískur leikur - sem líklega er bann-
að að flokka eftir hefðbundnum flokkunarkerfum - um sjúkleg
samskipti ungs manns við foreldra sína og umhverfi. Hann snýst
m.a. um sifjaspell, innanfjölskyldumorð og geðveiki, allt kryddað
og bragðbætt með mannáti.
Það er ekki ólíklegt, að skoðanir verði skiptar á þessu leikriti
Bandaríkjamannsins Nicky Silvers, sem ku vera á góðri leið með
að leggja undir sig heiminn. Þó er fremur ósennilegt, að menn-
ingarheimurinn
muni skiptast í and-
stæðar fylkingar
svipað og gerst hef-
ur í umræðunni um
Hamlet Baltasars
síðustu vikur. Ekki
þarf að spyrja um
undirtektir hjá hin-
um póstmóderníska
söfnuði og fulltrú-
um hans á fjölmiðl-
unum. Aðrir munu
hrylla sig yfir við-
bjóðnum, jafnvel
ganga út í hléi, eins
og gerðist á aðalæf-
ingu. Fáir munu
hafa í frammi há-
væra gagnrýni, því
að hver vill fá á sig
stimpil afturhalds-
mannsins? Trygg-
ast að slá úr og í, vera hvorki með né á móti.
Þetta er saga um ungan pilt sem verður að ófreskju, þegar
hann lendir utan við bönd siðmenningarinnar. Hann á í holdlegu
ástarsambandi við móður sína - sem er eini kvenmaðurinn innan
seilingar þegar hann verður kynþroska - og endar með því að
myrða föður sinn, ástkonu hans og að lokum móðurina, ástkonu
sina. Það er eins og maður hafi heyrt eitthvað svipað áður. Mik-
ið er snætt af mannakjöti í leikritinu, enda gerist það í heimi
holdsins en ekki andans (aðalpersónan tekur skýrt fram, að hann
sé ekki kirkjunnar þjónn, þó að hann heiti Bishop) og lýkur á
geðveikrahæli. Persónurnar eru hver annarri ógeðfelldari og
höfundur skopast óspart að þeim flestum. Þær eru allar á klisju-
stiginu og vekja aldrei minnstu samúð sem manneskjur, hvað
sem stendur i leikskrá sýningarinnar.
Eitt finnst mér svolítíð sérkennilegt við þetta allt saman. I at-
hugasemd höfundar í leikskránni lalar hann um „endurlausn" unga
mannsins (þar er „redemption“ raunar þýtt sem frelsun, mér finnst
„endurlausn" betra). Hann vill, að hann sé gerður sem villimann-
legastur til þess að „endurlausn“ hans verði sem áhrifamest. Og nú
er mér spurn: Er höfundur ekki kominn hér út fyrir póstmódern-
isma sinn? Að því er mér hefúr skilist telja þeir, sem aðhyllast þessa
lífsvisku, ekki að manneskjan hafi neinn tilvistarkjarna. En er þá
nokkuð til þess að endurleysa? Og eru þær siðareglur, sem hér eru
brotnar hver af annarri, nokkuð annað en gamlar ímyndanir sem
okkur hafa verið innrættar með valdboði og hefð? Sé svo, hlýtur
„endurlausnin“ að vera fólgin í því að hrista þær af sér upp á gam-
alkunnan nietzscheanskan máta. Það segir skáldið þó hvergi og
kemur sér í raun og
veru hjá því að binda
endahnútinn á sögu
Bishops. Við fáum
aldrei að vita, hvort
hann „læknast" eða
ekki. En kannski
skiptir það engu máli
samkvæmt hinni póst-
módernu kenningu.
Um sýninguna er
fljótsagt, að hún er
ágætlega unnin og
leikendur standa sig
hver öðrum betur.
Hanna María Karls-
dóttír og Eggert Þor-
leifsson skila sínu
með prýði, án þess að
gera nokkuð nýtt.
Halldóra Geirharðs-
dóttír leikur af meira
öryggi en nokkru
sinni fyrr; hún hefur hina kaldhæðnu kómík verksins fullkomlega
á valdi sínu og er óborganleg, þegar henni tekst best upp. Jóhann
G. Jóhannson hefur áður sýnt, að hann er efnilegur leikari; nú
kemur hann, sér og sigrar sem Bishop. Hann leikur sér að því að
sýna, hvernig misþroska stráklingur breytist í villidýr.
Umgerð sýningarinnar er óaðfinnanleg og leikstjórn Þórs
Túliníusar hin vandaðasta. S5
BORGARLEIKHÚSIÐ. Úr leikritinu Feitir menn í þilsum. Frá vinstri Hanna María
Karlsdóttir og Jóhann G. Jóhannsson. Jóhann sýnir afar góðan leik í þessu verki.
FV-mynd: Geir Ólafsson.
74
Leikhúsannáll í ársbyrjun