Frjáls verslun - 01.10.1998, Qupperneq 45

-5 A
-r i -
v.
Katrín Olga Jóhannesdóttir rekstrarhagfrœðingur beinir því til ráðamanna þjóðarínnar að
færa sölu á áfengi í frelsisátt og láta afhöftum og fyrirhyggju á því sviði. „Sþyrja má hvort
áfengi sé ekki eins og hver önnur neysluvara sem ætti að vera aðgengileg á þeim tímum sem
neytandinn kaupir inn aðrar vörur.” FV-myndir: Geir Olajsson.
Á AÐ BANNA BÍLA?
Á aö banna bifreiðar eða hafa verð þeirra
svo hátt að það dragi úr akstri vegna
þess að umferðarslys geta oft á tíðum
haft geigvænleg áhrif á líf fólks? Á að
banna happdrætti vegna þess að sumir
eru spilafíklar?
pöntunarþjónustu ATVR í Reykjavík. Þar
fengust þær upplýsingar að ofan á verðið
legðist póstkröfugjald eftir þyngd. Það
gjald er um 295 krónur fyrir eina flösku
sem er 750 ml.
Oft á tíðum getur verið mikil ijarlægð á
milli áfengisverslana. Til dæmis er engin
áfengisútsala á milli Selfoss og Hornafjarð-
ar. Kannað var hvað íbúar á Kirkjubæjar-
klaustri gerðu í þessum málum til að taka
eitthvert dæmi um þessi viðskipti: Annað
hvort geta Klausturbúar nýtt sér pöntunar-
þjónustuna frá Reykjavík eða talað við
þann aðila á staðnum sem sér um að panta
frá ÁTVR á Selfossi og tekur 100 kr. fyrir.
Akveða þarf fyrir hádegi á miðvikudegi
hvort dreypa eigi á víni um helgina. Þá er
mikil óánægja meðal ferðamanna á
Klaustri með þetta þjónustuleysi. Þeirgeta
ekki keypt sér áfengi í smásölu en geta
gengið inn á hótel og fengið mjöðinn fyrir
mun hærra verð.
SKATTLAGNING ÁFENGIS
Einn veigamesti þáttur í verðmyndun
áfengis á Islandi er áfengisgjald sem renn-
ur til ríkissjóðs. Áfengisgjald er það gjald
sem leggst á hvern sentílitra af vinanda í
hverjum lítra áfengis sem er meira en
2,25% að rúmmáli. Er því skipt í þrjá gjald-
flokka með mismunandi álagi; álagið á
bjór (öl) er 58,70 krónur, á léttvín undir 15
prósentum 52,80 krónur og 57,50 krónur á
sterk vin, á hvern sentílítra umfram 2,25%.
Tafla númer 1 sýnir verðmyndun á nokkr-
um tegundum áfengis. Eins og sjá má á
töflunni er innkaupsverð vöru frá 9% af
verði hennar til 27%. Annað rennur til ríkis-
sjóðs í mismunandi formi. Segja má að
verðálag ÁTVR kæmi til hvort sem ÁTVR
tæki það eða aðrir aðilar sem seldu vín í
smásölu þannig að frá 64% til 85% af verði
áfengis rennur til ríkissjóðs.
Ef þetta er sett í samhengi við verð á
einni bjórkippu, þá lítur verðmyndunin út
eins og sést í töflu 2. Af þessu má sjá að af
980 krónum, sem bjórkippan kostar, renn-
ur tæplega helmingur til ríkissjóðs í formi
áfengisgjalds eða um 480 krónur, og síðan
bætast við 220 krónur í formi virðisauka-
skatts og skilagjalds umbúða. Þannig fara
180 krónur til framleiðenda og 100 krónur
til seljenda í smásölu.
Er viðunandi að svo stór hluti af verði
neysluvöru renni til ríkissjóðs? Hverjar eru
orsakir þess að þörf er á því að leggja hátt
áfengisgjald á áfengi hér á landi á meðan
það er ekki gert í öðrum löndum (að und-
anskildu Noregi og Sviþjóð)? Af hveiju er
verð notað sem fyrirbyggjandi þáttur við
neyslu? Er Islendingum ekki treystandi
fyrir því að geta keypt vín á sambærilegu
verði við aðrar þjóðir heims?
SVÖRT NEYSLA
Með svartri neyslu er átt við áfengis-
neyslu sem ekki kemur fram í opinberum
gögnum. Hér er m.a. átt við þætti eins og
smygl og heimabruggun. Hér á landi er lít-
ið vitað um hversu stór hluti neyslunnar er
í þessu formi. Menn tala um að allt að 30-
35% af neyslunni geti fallið hér undir. í
könnun, sem framkvæmd var af Gallup
árið 1996, kom fram að um 24% aðspurðra
neyttu heimabruggaðs áfengis. Þessi tala
gæti því nálgast magn þessarar neyslu.
Einnig er talað um að neysla smyglaðs
áfengis sé um 10%. Þetta eru tölur sem
mjög erfitt getur verið að staðfesta.
Svíar hafa reynt að ná höndum yfir
þessa svörtu áfengisneyslu í sínu landi og
fyrir liggur skýrsla sem unnin er af Thom-
MÁLEFNALEG
UMRÆÐA HEFUR VERIÐ LÍTIL
Á einu sviði viðskiptahátta viðgangast
ennþá venjur hafta og fyrirhyggju; þ.e. í
áfengismálum. Málefnaleg umræða hefur
verið lítil og í raun ríkt forboð á henni
vegna hræðsluáróðurs þeirra sem eru á
móti áfengi.

45