Frjáls verslun - 01.07.2000, Qupperneq 38

Mörg fyrirtæki á íslandi fást
við mikla og vaxandi starfs-
mannaveltu um þessar
mundir og er ljóst að aðstæður á
vinnumarkaði gera sumum stjórn-
endum afar erfitt fyrir við að halda
því þjónustustigi og þeim markmið-
um sem þeir hafa sett sér. Vitneskja
stjórnenda um hvers vegna starfs-
menn hætta í starfi er ákaflega verð-
mæt við þessar aðstæður.
Neikvæð áhrif starfsmannaveltu
Ein mikilvægustu rökin fyrir því að
takast á við mikla starfsmannaveltu - þ.e. að fólk segi upp í
miklum mæli - er sá beini kostnaður sem af henni hlýst, þ.e.
kostnaður við auglýsingar, viðtöl, þjálfun og fleiri þætti sem
eru tengdir ráðningarferlinu. Áhrifin eru þó mun víðtækari.
Nýtt eða illa þjálfað starfsfólk þekkir ekki verkferli nægjan-
lega vel og tekur oft rangar ákvarðanir. Starfsmannvelta hef-
ur þannig neikvæð áhrif á þjónustu og framleiðni. Þegar lyk-
ilstarfsmenn hverfa frá fyrirtæki er líklegt að það hafi áhrif
á starfsanda og samstarfsgetu. Afleiðingarnar eru aukið
álag á þá starfsmenn sem áfram starfa hjá fyrirtækinu og
vítahringur álags og starfsmannaveltu getur myndast.
Áætlað er að samanlagður beinn og óbeinn kostnaður við
að missa starfsmann og ráða nýjan í hans stað nemi að með-
altali árslaunum starfsmannsins.
Miðað við meðallaun, samkvæmt
launakönnun VR, má því búast við
að þessi kostnaður nemi tæpum
tveimur milljónum króna að meðal-
tali á hvern starfsmann.
Orsakír starfsmannaveltu í ljósi
þeirra neikvæðu áhrifa sem mikil
starfsmannavelta hefur hafa um-
fangsmiklar rannsóknir verið gerðar
á orsökum hennar. Segja má að tvær
meginstefnur séu ráðandi í þessum
rannsóknum. Annars vegar launa-
og vinnumarkaðslíkan og hins vegar hvatningarlíkan.
Samkvæmt launa- og vinnumarkaðslíkaninu skýrist
hreyfanleiki vinnuafls fyrst og fremst af launum og tækifær-
um á vinnumarkaði (svokallaðir ,,pull“-þættir). Hvatningar-
líkanið gerir á hinn bóginn ráð fyrir því að þættir í innra
skipulagi fyrirtækisins virki hvetjandi eða letjandi á starfs-
manninn og sé þannig orsök starfsmannaveltu (svokallaðir
,,push“-þættir).
Meginmunur er á afstöðu þessara tveggja líkana til áhrifa
launa á starfsmannaveltu. Launa- og vinnumarkaðslíkanið
telur laun vera ráðandi þátt á meðan hvalningarlíkanið telur
að laun geti verið einn af mörgum þáttum sem áhrif hafa á
að starfsmaður hættir.
Óvenju mikið er um að fólk skipti
um störfum þessar mundir. En
hvers vegna missa fyrirtæki lykil-
starfsmenn sína? Launin! Vissulega.
Óánœgja með starfyandann og
stjórnendur ráða þó mestu hjá þeim
sem hafa ágœt laun.
Texti: Tómas Bjamason Myndir. Geir Ólafsson
38