Morgunblaðið - 06.07.2001, Blaðsíða 12

FRÉTTIR
12 FÖSTUDAGUR 6. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Heimsferðir bjóða nú ótrúlegt tækifæri á síðustu
sætunum til Costa del Sol, 19. júlí í vikuferð. Þú bókar núna og 3
dögum fyrir brottför segjum við þér hvar þú gistir og að sjálfsögðu
nýtur þú traustrar þjónustu fararstjóra okkar allan tímann.
Verð kr. 29.985
Verð á mann miðað við hjón
með 2 börn, 2–11 ára, flug,
gisting, skattar, 19. júlí, vikuferð.
Skógarhlíð 18, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
Verð kr. 39.930
Verð á mann miðað við 2 í íbúð,
19. júlí, vikuferð.
Stökktu til
Costa del Sol
19. júlí
í viku
frá kr. 29.985
11 sæti
NÁTTÚRUVERND ríkisins hefur
skilað umsögn sinni til Skipulags-
stofnunar um mat á umhverfis-
áhrifum fyrirhugaðs álvers í Reyð-
arfirði. Í ljósi framlagðra gagna
telur Náttúruvernd, að matið sýni
að ekki verði um sjálfbæra nýtingu
á vatnsorku Íslendinga að ræða og
að álverið muni valda mjög mikilli
mengun. Matsskýrslan sýni ekki
afdráttarlaust að Reyðarfjörður sé
heppilegur fyrir „risa álver“, eins
og segir í niðurstöðum umsagn-
arinnar.
Ef af byggingu álvers verður er
það skoðun stofnunarinnar, að 280
þúsund tonna ársframleiðsla sé of
stórt álver, en í fyrri umsögn sinni
taldi Náttúruvernd ríkisins að ekki
bæri að leyfa meira en 120 þúsund
tonna álver með möguleikum á
stækkun, ef rannsóknir sýndu að
það væri óhætt.
Álver veldur álagi og
skemmdum á lífríki
Náttúruvernd ríkisins segir það
ljóst að mengun muni valda álagi á
lífríki og skemmdum á því, bæði í
sjó og á landi. „Gróðurfar mun
breytast, dýr verða í hættu, t.d.
staðbundinn stofn hreindýra
o.s.frv. Önnur efni, eins og gróð-
urhúsalofttegundir, sem ekki eru
talin valda beinum skemmdum,
munu stuðla að auknum gróður-
húsaáhrifum, sem nú er almennt
viðurkennt,“ segir m.a. í umsögn-
inni.
Náttúruvernd ríkisins segir
mjög mikið magn kerbrota koma
frá álverinu, eða um 10 þúsund
tonn á ári og í þeim séu mjög
mengandi efni, s.s. þungmálmar.
Samkvæmt matsskýrslu standi til
að farga kerbrotunum á landi með
frárennsli til sjávar en ekki í flæði-
gryfjum eins og til stóð og telur
stofnunin það betri kost. En það
vekur furðu Náttúruverndar að
ekki sé gert ráð fyrir sérstakri
hreinsun á frárennsli. Ekki sé
fjallað um endurvinnslu á kerbrot-
um í matsskýrslunni og heldur
ekkert um möguleika á að eyða
þeim eiturefnum sem hægt er. „Í
ljósi þess magns sem um er að
ræða virðist sem að kynslóðir
framtíðarinnar eigi að taka við
þessum vanda,“ segir ennfremur í
umsögn Náttúruverndar.
Stofnunin segir að við vissar að-
stæður muni styrkur mengunar í
lofti verða mjög hár og langt fyrir
ofan viðmiðunarmörk, sem mönn-
um og skepnum séu ætluð. Einnig
sé ljóst að þennan styrk verði að
skoða með tilliti til vinnuvernd-
arsjónarmiða og hvort yfirleitt sé
hægt að leyfa íbúabyggð og dýra-
hald innan þynningarsvæðisins.
Íbúar eiga rétt
á heilnæmu lofti
„Þynningarsvæðið er komið ansi
nálægt þéttbýlinu og fylgir ein-
kennilega mörkum friðlandsins.
Virðast mörk þynningarsvæðisins
eingöngu hafa verið sett við frið-
landið af hagkvæmnisástæðum.
Náttúruvernd ríkisins var ekki
kynnt mörkin. Stofnunin telur sýnt
að þessir reikningar fyrir þynning-
arsvæðið standist ekki að öllu leyti
og vísar m.a. í tillögur Veðurstofu
Íslands um þörf á frekari rann-
sóknum á samspili veðurfars og
mengunar. Náttúruvernd ríkisins
ítrekar að hér er um mjög stórt ál-
ver að ræða í þröngum firði og
eiga íbúar svæðisins sem og nátt-
úran fullan rétt á heilnæmu lofti,“
segir einnig í umsögninni.
Umsögn Náttúruverndar ríkisins
Álverið mun valda
mjög mikilli mengun
ÞEIR opinberu aðilar sem skilað
hafa Skipulagsstofnun umbeðinni
umsögn um matsskýrslu vegna fyr-
irhugaðs álvers í landi Hrauns í
Reyðarfirði eru, auk Náttúruvernd-
ar ríkisins, Hollustuvernd ríkisins,
Veðurstofan, Vegagerðin, Fjarðar-
byggð, Heilbrigðiseftirlit Austur-
lands, Skógrækt ríkisins,
Landgræðsla ríkisins, Hafrann-
sóknastofnun, Þjóðminjasafnið,
Siglingastofnun, Byggðastofnun og
veiðimálastjóri. Tveir aðilar eiga eft-
ir að skila sínum umsögnum, þ.e.
Ferðamálaráð og veiðistjóri, sem
fengu framlengdan frest. Frestur
sem almenningur hefur til að gera
athugasemdir við matsskýrsluna
rennur út á miðnætti í kvöld. Sam-
kvæmt upplýsingum frá stofnuninni
voru innan við tíu athugasemdir
komnar frá almenningi í gær.
Hollustuvernd gerir í sinni um-
sögn nokkrar athugasemdir og kem-
ur með ábendingar vegna mats-
skýrslu Reyðaráls um álverið.
Stofnunin áréttar að rafskautafram-
leiðsla, líkt og fyrirhuguð er hjá
Reyðaráli, sé ný starfsemi á Íslandi
og bent er á að í matsskýrslunni sé
ekki heildstæð umfjöllun um áhrif
rafskautaverksmiðjunnar á um-
hverfið. Telur Hollustuvernd að með
sérstakri umfjöllun hefði mátt gera
betur grein fyrir áhrifum slíkrar
framleiðslu.
Þá telur Hollustuvernd að kanna
þurfi áhrif vegna ákomu svokallaðra
PAH-efna á snjó og afrennsli þaðan
til sjávar. PAH-efni eru fjölaróma-
tísk kolvetni sem myndast við raf-
greiningu og framleiðslu forskauta
og eru talin krabbameinsvaldandi.
Hollustuvernd leggur til að skipu-
lögð verði vöktun með styrk og upp-
söfnun PAH-efna umhverfis álverið,
fylgjast þurfi reglulega með heilsu-
fari dýra á svæðinu og bændum í ná-
grenninu verði rækilega kynntar af-
leiðingar flúormengunar innan
þynningarsvæðisins á búpening.
Þynningarsvæði er sá hluti viðtaka
þar sem þynning mengunar á sér
stað og ákvæði starfsleyfis viðkom-
andi atvinnureksturs kveða á um að
mengun megi vera yfir umhverfis-
mörkum eða gæðamarkmiðum.
Brennisteinsdíoxíð
yfir heilsufarsmörkum
Í umsögninni segir Hollustuvernd
m.a. að miðað við gefnar forsendur í
matsskýrslu Reyðaráls muni starf-
semi álversins uppfylla kröfur varð-
andi mengun utan þynningarsvæð-
isins. Hollustuvernd telur víst að
hávaði frá starfsemi á iðnaðarsvæð-
inu við Hraun verði undir viðmiðun-
armörkum í byggðinni í Reyðarfirði
en „hugsanlegt er að til hennar heyr-
ist“. Líklegt er talið að hljóðstig í
Framnesi, nærliggjandi bæ, verði yf-
ir mörkum að nóttu til á byggingar-
og rekstrartíma. Í umsögn Hollustu-
verndar segir enn fremur:
„Bent hefur verið á að verði ekk-
ert gert eru sterkar líkur fyrir því að
styrkur brennisteinsdíoxíðs í næsta
nágrenni við álverið fari yfir heilsu-
farsmörk bæði fyrir 280 þúsund
tonna álver og fyrir 420 þúsund
tonna álver, ásamt meðfylgjandi raf-
skautaverksmiðju. Hollustuvernd
ríkisins getur ekki fyrir sitt leyti fall-
ist á slíkt enda er kveðið á um í frum-
drögum að starfsleyfi að mengun
skuli ætíð vera undir heilsufars-
mörkum, jafnvel innan þynningar-
svæðis. Stofnunin bendir á nokkra
möguleika til að bæta þar úr og telur
að slíkt verði auðvelt í framkvæmd
en þarfnist þó undirbúnings. Stofn-
unin mun gera kröfu um að áður en
endanlegt starfsleyfi verður afgreitt
muni liggja fyrir útfærslur og út-
reikningar þar að lútandi.“
Vandað rit að mati Veðurstof-
unnar og Byggðastofnunar
Hollustuvernd og Náttúruvernd
gera flestar athugasemdir af þeim
aðilum sem skilað hafa Skipulags-
stofnun umsögn. Þannig telja
Byggðastofnun og Veðurstofan
matsskýrsluna vera vandað rit og
ríkt af upplýsingum. Ekki verði ann-
að séð en að vel hafi verið að verki
staðið en Veðurstofan gerir þó
nokkrar minniháttar athugasemdir
við útblástur mengandi efna og mörk
sem miðað er við. Þá bendir Byggða-
stofnun á að miklir óvissuþættir fylgi
ætíð mati á samfélagslegum áhrifum
framkvæmdar á borð við álverið.
Brýnt sé að auka hagsýslugerð til að
umhverfismat og áætlanagerð bygg-
ist á sem traustustum grunni.
Landgræðslan gagnrýnir í sinni
umsögn að í matsskýrslunni hafi
ekki verið vikið að hafnarfram-
kvæmd við hlið álversins. Óeðlilegt
hafi verið að aðgreina svo nátengdar
framkvæmdir. En í öllum megin-
dráttum telur Landgræðslan að
skýrslan fullnægi eðlilegum kröfum
varðandi gróður, jarðveg og rof af
völdum fallvatna. Áhrif álversins á
gróður og jarðveg verði ekki umtals-
verð. Niðurstaða Landgræðslunnar
er að fallist skuli á framkvæmdina en
með þeim skilyrðum að gildi gróð-
ursamfélagsins á framkvæmdasvæð-
inu verði metið og Reyðarál leggi
fram áætlun um mótvægisaðgerðir
áður en framkvæmdir hefjast.
Heilbrigðiseftirlit Austurlands
gerir athugasemd við losun PAH-
efna frá álverinu og vill að leitað
verði allra leiða til að halda í lág-
marki því magni efnanna sem fer frá
verksmiðjunni, t.d. með því að bæta
vothreinsibúnaði og síun við þurr-
hreinsun frá rafskautaverksmiðj-
unni.
Veiðimálastjóri telur matsskýrsl-
una lýsa á fullnægjandi hátt áhrifum
álversins á veiðihlunnindi varðandi
ferskvatnsfiska en minnir á að stilla
þurfi í hóf efnistekju við botn fjarð-
arins vegna hafnargerðar og bygg-
ingar álversins. Samráð þurfi að hafa
um þau mál við eftirlitsfulltrúa Nátt-
úruverndar ríkisins á svæðinu og/
eða rannsóknaraðila hjá Veiðimála-
stofnun.
Stuðla má að aukinni skógrækt
Skógrækt ríkisins segir ekkert
koma í veg fyrir það að Reyðarál
sýni gott fordæmi og taki af sjálfs-
dáðum upp stefnu um mótvægisað-
gerðir vegna aukinnar losunar gróð-
urhúsalofttegunda. Einn
möguleikinn sé að stuðla að aukinni
skógrækt og með rannsóknum sé
hægt að þróa aðferðir til að auka kol-
efnisbindingu. Segist Skógræktin
vera tilbúin til samstarfs um slíkar
rannsóknir.
Þjóðminjasafnið leggst í umsögn
sinni ekki gegn framkvæmdum á at-
hafnasvæði fyrirhugaðs álvers en á
svæðinu eru níu minjastaðir. Tveir
staðir eru ekki taldir í hættu, þar
sem þeir eru utan lóðar álversins, en
safnið gerir kröfur um rannsókn á
öllum hinum stöðunum. Bendir Þjóð-
minjasafnið á að þurfi að raska forn-
leifum eða rannsaka þær vegna
framkvæmda verði að afla leyfis frá
fornleifanefnd.
Engar athugasemdir eru gerðar í
umsögnum Hafrannsóknastofnunar,
Vegagerðarinnar, Siglingastofnunar
og sveitarfélagsins Fjarðabyggðar.
Það er mat bæjarstjórnar Fjarða-
byggðar að matsskýrslan sé vel unn-
in og í henni komi fram allar þær
upplýsingar sem þurfi til að taka
ákvörðun um byggingu álversins.
Skipulagsstofnun hefur fengið umsagnir frá 13 aðilum vegna matsskýrslu um álver í Reyðarfirði
Teiknilíkan af álverinu sem stendur til að reisa í Reyðarfirði. Opinberar
stofnanir hafa mismunandi viðhorf gagnvart framkvæmdunum ef
marka má umsagnirnar sem borist hafa Skipulagsstofnun.
Gerð verði grein
fyrir áhrifum raf-
skautaverksmiðju
Flestir þeir opinberu aðilar sem skilað hafa
umsögn um fyrirhugað álver í Reyðarfirði
fallast á framkvæmdina en gera einna helst
athugasemdir við útblástur og frárennsli
mengandi efna. Innan við tíu athugasemdir
frá almenningi voru komnar til Skipulags-
stofnunar í gær vegna álversins.