Morgunblaðið - 26.08.2001, Blaðsíða 29

eru kölluð, þ.e. lyfseðilsskyldum
þunglyndis- og þráhyggjulyfjum. Á
síðustu árum hefur notkunin farið
hratt vaxandi, einkum með tilkomu
nýrra lyfja. Þau fari misjafnlega í
fólk, sumum hjálpa þau en öðrum
ekki, og henni finnst lyfjaneyslunni
ekki nógu vel fylgt eftir af læknum,
varðandi það að auka eða minnka
neysluna. Það tekur nokkurn tíma
að lyfin virki og ekki hafa allir þol-
inmæði til að bíða. Margir hafi þess-
ar pillur á náttborðinu hjá sér án
þess að taka þær. Einstaklingarnir
geta ráðið nokkru um það sjálfir
hve lengi þeir nota þessi lyf, sem oft
eru endurnýjuð í síma og tölvuaf-
greidd. Þessi lyf fari illa með heils-
una til lengdar. Það styttir þó oft
meðferðina ef skjólstæðingurinn er
á réttri lyfjameðferð samfara sam-
talsmeðferðinni og um það eru sál-
fræðingarnir í góðri samvinnu við
heilsugæslulæknana sem gefa út
lyfseðlana. Margir eru ragir við að
hætta við lyfin. Hún kveðst þá
gjarnan segja skjólstæðingum sín-
um að þeir eigi að líta á þetta eins
og þeir hafi fótbrotnað og þurfi að
vera í gifsi í nokkrar vikur, en ekki
sé ætlunin að þeir eigi að lifa á lyfj-
um til frambúðar. Þau koma þó að
góðum notum samfara samtalsmeð-
ferð. Án lyfjanna gætu þessir af-
mörkuðu tíu viðtalstímar reynst of
fáir.
Samtalsmeðferð sjálfsagður þáttur
Nú er farið að síga á seinni hlut-
ann í þessu tilraunaverkefni. Fyrsta
verkefnið tók þrjú ár. Hálft
fjórða ár er búið af framhaldsverk-
efninu Delta, sem á að ljúka 2.
desember 2002. Úttekt var gerð eft-
ir hálft fjórða ár, svo þau hafa nú
eitt og hálft ár til umráða fyrir
samninga um framtíðina. Semsagt
búið að gera könnun á því hvernig
þetta hefur reynst og var þeirri
skýrslu skilað í maímánuði. Sams-
konar mat hefur farið fram á öðrum
verkefnum af þessu tagi. Á nú að
setja fólk í að samhæfa þetta allt. Á
matið frá öllum stöðunum að vera
tilbúið um áramót og skýrslu skilað
til stjórnvalda. Þar verður endanleg
ákvörðun tekin um fyrirkomulag til
frambúðar og fjárveitingar. Á þessu
hálfa öðru ári sem eftir er af til-
rauninni verður hægt að draga lær-
dóm af reynslunni. Á þeim tíma
munu sálfræðingarnir kynna þetta
og ræða við stjórnir heilbrigðis-
stofnana á svæðinu um hvernig
þetta verði innlimað í heilsugæsl-
una. Halldóra segir það mikinn kost
að Hisingen er svo vel afmörkuð
eyja og því gott tilraunasvæði.
Verkefnið þykir merkilegt og er
mikil ánægja með það. Þetta er al-
gert frumkvöðlaverkefni í Svíþjóð,
þar sem slíkt hefur hvergi verið
reynt fyrr. Í Danmörku er sam-
bærilegum sjúkdómstilfellum vísað
til einkasálfræðinga í tíu skipti. Og í
Noregi og Finnlandi segir Halldóra
að svona sálfræðiþjónustu sé hægt
að fá gegnum tilvísun frá læknum.
„Við erum af þessari reynslu orð-
in sannfærð um að skammtíma- og
langtímasamtalsmeðferð þurfi að
vera eðlilegur og aðgengilegur þátt-
ur í heilbrigðisþjónustunni.
Reynslan sýnir að svona kerfi,
þar sem maður hindrar að sálrænir
kvillar verði krónískir, sparar mikið
í heilsugæslunni. Hingað til hefur
óskaplega mikið verið lagt í það
sem snýr að líkamlegum sársauka.
En nær ekkert í hinn þáttinn, sál-
ræn mein.
Heilsugæslulæknarnir, sem við
erum í góðu samstarfi við, eru
þessu mjög hlynntir og síður en svo
hræddir um að missa spón úr aski
sínum þótt þarna muni þurfa að
skipta út stéttum og færa til fjár-
muni, enda stendur svo á að lækna-
skortur er mikill í Svíþjóð, einkum á
heilsugæslulæknum, og fer vaxandi.
Svo að núna er hreyfing til að
hleypa öðrum stéttum inn í heilsu-
gæsluna. Þarna er enginn rígur á
milli. Enda er ekki hægt að hindra
það að fólk sem hefur sálræna kvilla
leiti læknis. Og þetta eru ekki bara
fáar hræður heldur 30% sjúkra.“
Halldóra segist áfram hafa að-
stöðu á þeirra sjálfstæðu móttöku-
stöð, þar sem fólk getur komið
beint, og er í stöðugu sambandi við
heilsugæslustöðvarnar. Nokkrum
sinnum á ári eru samráðsfundir
með læknunum þar og stöðugt er
ræðst við í síma og með faxsend-
ingum. Læknarnir á heilsugæslu-
stöðvunum leita líka stundum eftir
aðstoð við sína sjúklinga. Hefur
skapast ákaflega góður trúnaður á
milli. „Við erum núna að vinna að
því að finna leiðir til að samstarfið
verði enn virkara við starfsfólkið á
heilsugæslustöðvunum. Nú þegar
hafa nokkir sálfræðingar fengið
herbergi á heilsugæslustöðvunum –
og þá færist hluti af þessari starf-
semi þar inn. Við teljum þó að nauð-
synlegt sé að hafa hvort tveggja í
gangi til frambúðar. Mörgu fólki
finnst gott að geta farið á hlutlaus-
an stað. Allir í biðstofunni á heilsu-
gæslustöðvunum geta séð þegar
einhver fer inn til sálfræðingsins og
enn eru fordómar í gangi, þótt þeir
fari minnkandi. Það er mjög
ríkjandi í samfélaginu að fólk vilji
standa sig sjálft, sérstaklega eldra
fólkið. Ungt fólk er þó ekki eins hik-
andi við að leita til sálfræðings. En
með þessu móti skila sér betur þeir
sem þurfa á þessari þjónustu að
halda.
Ég verð að segja að þetta er
merkilegasta starf sem ég hef haft,“
segir Halldóra undir lok samtalsins.
„Hve það hefur gengið vel hefur
veitt mér óskaplega mikla ánægju í
starfi. Ekki síst þar sem reynsla
okkar og niðurstaða virðist ekki
umdeild. Fólk flytur til Hisingen til
að komast í þessa samtalsþjónustu
eða lætur skrá sig hjá kunningjum.
Sambærilega þjónustu er ekki að fá
inni í Gautaborg.
Mér þykir svo vænt um að geta
fengið að ljúka starfsferlinum með
þessu verkefni. Finnst þá að ég hafi
verið til gagns og skilið eitthvað eft-
ir mig sem kemur að gagni fyrir eft-
irkomendurna,“ segir Halldóra
Gunnarsdóttir í lokin.
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. ÁGÚST 2001 29
Heimsferðir bjóða nú ótrúlegt tæki-
færi á síðustu sætunum til Benidorm 31. ágúst eða 7. september, í eina
eða 2 vikur á einn vinsælasta sólarstaðinn við Miðjarðarhafið. Þú
bókar núna og 3 dögum fyrir brottför segjum við þér hvar þú gistir og
að sjálfsögðu nýtur þú traustrar þjónustu fararstjóra Heimsferða allan
tímann.
Verð kr. 29.985
Verð á mann miðað við hjón með
2 börn, 2–11 ára, flug, gisting,
skattar, vikuferð 31. ágúst.
Verð kr. 39.930
Verð á mann miðað við 2 í íbúð,
vikuferð.
Verð kr. 49.930
Verð á mann miðað við 2 í íbúð,
2 vikur, 31. ágúst/7. sept.
Síðustu sætin í haust
Stökktu til
Benidorm
31. ágúst eða 7. sept.
frá kr. 29.985
Skógarhlíð 18, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
FÓLK Í FRÉTTUM