Morgunblaðið - 26.08.2001, Síða 34

GREINARGERÐ
34 SUNNUDAGUR 26. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
„Vegna endurtekins fréttaflutn-
ings fjölmiðla, þar sem ákærumál
mín voru tengd við umfjöllum um
málefni Árna Johnsens, þykir mér
hlýða að birta eftirfarandi:
En áður en ég finn fyrrnefndum
orðum mínum stað, vil ég skýra for-
sögu minna mála, svo mjög sem þau
hafa verið til umræðu í fjölmiðlum, án
þess að hið rétta hafi komið fram.
Um alllanga tíð hefur fámennur,
en harðsnúinn minni-hlutahópur látið
að sér kveða hér í Vestur-Landeyjum
og komið röngum fréttum af máli
mínu á framfæri við fjölmiðla. Hefur
þessi andstaða m.a. verið fólgin í því,
að aðilar hafa stöðugt haldið uppi
áróðri um „ranga reikninga sveitar-
félagsins“, eins og þeir orða það. En í
gegnum tíðina hefur öllum þessum
kærum verið vísað til föðurhúsanna.
Ég hefi átt í höggi við ættingja
manna, er sóttu að föður mínum fyrir
hálfri öld, en hann var hér oddviti á
undan mér. Til liðs við þennan hóp
manna hafa á undangengnum árum
flækst einstaka menn, sem flutt hafa í
sveitina. Má um það segja, að það
dregur sig saman, sem dámlíkast er.
Þá er rétt að geta þess, að um-
ræddir heimamenn hafa notið aðvíf-
andi hvatningar af pólitískum toga til
þess að ákæra mig.
Af „röngum“ reikningum
Um margra ára bil hafa ársreikn-
ingar V-Landeyjahrepps jafnan verið
samþykktir samhljóða. Reikningur-
inn fyrir árið 1997 hafði verið sam-
þykktur með fjórum atkvæðum, en
einn sat hjá. Minni-hluti hrepps-
nefndar hafði um nokkurt skeið verið
með stöðugar kröfur til Félagsmála-
ráðuneytisins vegna rangra reikn-
inga. Beitti minni-hluti hreppsnefnd-
ar fyrir sig lögmanninum Ingólfi
Hjartarsyni, sem er bróðir aðal-kær-
andans Hjartar Hjartarsonar.
Í fyrsta sinn hlaut nú minni-hlut-
inn náð hjá Húnboga þorsteinssyni,
þáverandi ráðuneytisstjóra í Félags-
málaráðuneytinu, sem beitti sér fyrir
að ársreikningur 1997 yrði tekinn
upp og endurgerður. Húnbogi naut
aðstoðar Halldórs Hróars Sigurðs-
sonar, eins af yfirmönnum Endur-
skoðunarskrifstofu KPMG, enda
fengi skrifstofan vinnu við endur-
skoðun reikninganna. Ég þekkti báða
þessa menn, en lét þá blekkja mig til
þess að ganga til þessa leiks, að taka
upp samþykkta reikninga.
V-Landeyjahreppur hafði verið
með löggiltan endurskoðanda og ég
treysti því, að hlutirnir væru í lagi hjá
honum.
Þessu næst er frá að segja, að Ein-
ar Sveinbjörnsson, löggiltur endur-
skoðandi hjá KPMG (fyrrverandi
sveitarstjóri á Stokkseyri) var ráðinn
til þess að endurskoða reikningana að
nýju. það átti svo eftir að koma í ljós,
að hann „bætti um betur“ frá fyrrver-
andi endurskoðanda. það sýndi sig
við vinnu Einars, að fyrrverandi end-
urskoðandi V-Landeyjahrepps hafði,
með röngu bókhaldi, talið skuld mína
við V-Landeyjahrepp kr. 500,000,00.
Auk þessa komst Einar, sem ráðinn
hafði verið til þess að færa hlutina í
„rétt horf“, að því að ég skuldaði
hreppnum kr. 2,3 milljónir til viðbót-
ar! Fyrirfram hafði ég haldið, að
vinnubrögð löggiltra endurskoðenda
væru með öðrum hætti en kom í ljós
hjá þessum tveimur mönnum. Sam-
kvæmt nýrri rannsókn hinna hæf-
ustu manna, liggja nú fyrir ný gögn
varðandi þriðja ákærulið (sem
Hæstiréttur sýknaði mig ekki fyrir),
sem sópa niðurstöðum endurskoð-
endanna beggja út af borðinu, einnig
að því er varðar þennan lið.
Fljótlega eftir að Einar í KPMG
tók til starfa, fóru að leka út frá hon-
um fréttir til minni-hlutans, sem
gengu svo áfram til Húnboga þor-
steinssonar og Ingólfs Hjartarsonar
lögmanns. Fréttirnar voru þess efnis,
að fyrir lægi í reikningunum hjá mér
stórfelld umboðssvik og milljóna-
fjárdráttur. Þessar fregnir bárust út,
löngu áður en skýrsla Einars var
tilbúin.
Eftir þetta kröfðust Húnbogi þor-
steinsson og Halldór Hróar Sigurðs-
son þess með símtölum að kvöldlagi,
að ég segði þegar í stað af mér odd-
vitastörfum í V-Landeyjahreppi. þar
með höfðu þeir sest í dómarasæti og
héldu því umbúðalaust fram við mig,
að það sem ég hefði aðhafst, væri svo
ljótt og alvarlegt, að ég ætti einskis
annars úrkosti en segja tafarlaust af
mér.
þegar skýrsla Einars lá svo fyrir
hinn 10. febrúar 1999, beitti minni-
hlutinn sér fyrir því, að 9 íbúar V-
Landeyjahrepps, báðu Ríkislög-
reglustjóra um opinbera rannsókn,
með tilliti þeirra meintu ávirðinga
minna, er fram kæmu í skýrslu Ein-
ars Sveinbjörnssonar í KPMG. Í
skýrslu sinni hafði Einar komist að
þeirri niðurstöðu, að mér bæri að
endurgreiða V-Landeyjahreppi
vegna fjárdráttar kr. 3,000,000,00 og
af þeirri upphæð hafði ég greitt kr.
2,8 milljónir fyrir árslok 1998.
Greinargerð Einars Sveinbjörns-
sonar í KPMG var tekið sem heilög-
um sannleika. Við vinnslu hennar
virðist hafa verið markmiðið að finna
á mig sakir, en leita ekki hins rétta í
málinu. Við rannsóknina hjá lögreglu
var auk þess brotinn á mér réttur
skv. lögum um meðferð opinberra
mála.
Ein meginákæran á mig hljóðaði
svo, að skuldabréf í fórum hreppsins,
með ábyrgð meiri-hluta hrepps-
nefndar, væri hreppnum óviðkom-
andi, en ég hefði tekið það til per-
sónulegra nota. Rannsakendur
skildu ekki, að við jarðakaup, sem
framkvæmd voru, varð hreppsfélagið
að gangast undir ábyrgðir, bæði við
kaup og sölu, enda neituðu bankar að
aflétta þessum ábyrgðum af V-Land-
eyjahreppi. Rannsakendur ætluðu
mér hins vegar að greiða, persónu-
lega og úr eigin vasa, þegar kaupandi
jarðarinnar gat ekki staðið í skilum,
þótt á allan hátt hefði verið staðið rétt
að sölu jarðarinnar.
Eftir að skýrsla KPMG lá fyrir,
svo og gögn úr opinberri rannsókn,
voru settar fram á mig þrjár ákærur,
sem voru nánast uppskrift úr skýrslu
KPMG. Málið var dæmt í Héraðs-
dómi Suðurlands, en dómstjórinn
hafði valið einn af þremur dómurum
hans til þess að dæma í málinu. Svo
vildi til, að þessi dómari var nátengd-
ur KPMG og því afar vel valinn. Ég
var dæmdur sekur um öll ákæruat-
riðin í sex mánaða fangelsi, skilorðs-
bundið til tveggja ára. Að lesa dóm-
inn var eins og að lesa skýrslu Einars
Sveinbjörnssonar í Endurskoðun
KPMG.
Þessi dómur féll í mars 2000, en
rannsókn málsins hafði hafist í nóv-
ember 1998. Heilir 17 mánuðir voru
því liðnir frá því ofsóknin gegn mér
hófst og þangað til þessi dómur var
kveðinn upp.
Eftir að hafa gengið í gegnum
dimman dal allan þennan tíma, fann
ég loks menn mér til hjálpar á vor-
dögum 2000. Guðbjörn Jónsson upp-
lýsti sannleikann í málinu í greinar-
góðri skýrslu dags. 4. júní 2000.
Ragnar Aðalsteinsson hæstaréttar-
lögmaður tók málið að sér vorið 2000.
Auk þess unnu prófessor í lögum og
löggiltur endurskoðandi greinargerð,
sem þeir afhentu lögmanni mínum
26. ágúst 2000. Þessir menn allir
komu mér til ómetanlegrar hjálpar
við að snúa ofan af þeim rangindum,
er tveir löggiltir endurskoðendur og
lögreglufulltrúi hjá Ríkislögreglu-
stjóra bjuggu til á mig.
Til þess að þetta gæti orðið, var ég
svo lánsamur að geta látið þessum
hjálparmönnum mínum í té ljósrit af
gögnum úr bókhaldi sveitarfélagsins,
sem ég átti heima hjá mér. Án þess-
ara gagna hefði ég staðið illa að vígi,
enda hafði skrifstofu hreppsins í
Njálsbúð verið lokað fyrir mér, að
kröfu minni-hlutans. Einar í KPMG
lagði blessun sína yfir þá aðgerð.
Á skrifstofunni voru fyrirliggjandi
öll gögn frá minni oddvitatíð, svo og
frá oddvitatíð föður míns. Hvers
vegna gat ekki Einar í KPMG lesið
rétt út úr þeim plöggum, sem þarna
lágu fyrir?
Bréfið, sem reyndist lykill
að sannleika málsins
Ekkert af þessum gögnum, sem ég
fann í fórum mínum, kom þó í eins
góðar þarfir eins og ljósrit af bréfi
Búnaðarbankans á Hellu, dags. 23.
desember 1994, þar sem bankinn
staðfestir, að hreppurinn fái lán að
fjárhæð kr. 1,035,000,00 til að verjast
vanskilum vegna viðskipa með jörð-
ina Eystra-Fíflholt í V-Landeyjum.
Það hlálega er, að grundvöllur
fyrsta ákæruliðarins á mig, sem sett-
ur var fram af Einari í KPMG og
Birgi Sigmundssyni, lögreglufulltrúa
hjá Ríkislögreglustjóra, var sá, að ég
hefði tekið þetta sama skuldabréfa-
lán að upphæð kr. 1,035,000,00 með
ábyrgð meiri-hluta hreppsnefndar til
eigin, persónulegra nota!
Þetta bréf Búnaðarbankans á
Hellu var því mikill rassskellur fyrir
ákærendur mína og fylgir mynd af
bréfinu þessari greinargerð.
Vitnisburður aðalvitnis ákæru-
valdsins, Einars Sveinbjörnssonar,
fyrir dómi varðandi skuldabréfið kr.
1,035,000,00.
1) Aðalvitni ákæruvaldsins ber fyr-
ir dómi, að: (bls. 59)
Dómsformaður: „Vitni sér dómsk-
jal nr. 14 og þau þrjú fylgiskjöl, sem
eru með því skjali.“
Mætti (Einar Sveinbjörnsson):
„þetta, sko, þegar þetta er fært, þá er
sagt, þetta er greiðsla á láni vegna
Eystra-Fíflholts, en í bókhaldi V-
Landeyjahrepps er þetta lán ekki til,
þó svo V-Landeyjahreppur sé talinn
skuldari á skuldabréfinu. Sem þýðir
það, að álykta má, að þetta lán sé í
raun hreppnum óviðkomandi, af því
að það er ekki í bókhaldi hreppsins,
fært.“
Má virkilega álykta svo? Búnaðar-
banki Íslands hefur útbúið skulda-
bréf, sbr. bréf hér að ofan, fengið
sjálfskuldarábyrgð sveitunga minna,
fengið skuldabréfið undirritað fyrir
hönd V-Landeyjahrepps, og undir-
skriftir vottaðar, - má þá virkilega
álykta að það hafi einvörðungu verið
gert af gamanseminni einni saman að
útbúa umrætt skuldabréf? Gamanið
kárnar að vísu, þegar Búnaðarbank-
inn leyfir sér að krefja „talinn“ skuld-
ara um skil. Er það virkilega svo, að
skuldir þurfi ekki að greiða, ef þær
eru ekki bókaðar í bókhaldi viðkom-
andi skuldara? Af orðum saksóknara
má einnig ráða, að svo sé.
2) Einnig: (bls. 82, skuldabréf kr.
1,035,000,00)
Verjandi: O.K., þá erum við sam-
mála, O.K., þannig að þá lækkar
gróðinn sem því nemur. En hvernig
er sá gróði, hvernig kemur hann hon-
um til, hvernig hagnast, hver er
auðgunin hjá oddvitanum með því að
afskrifa kröfuna, kröfu hreppsins?
Mætti (Einar Sveinbjörnsson):
„Auðgunin oddvitans liggur kannski
ekkert endilega ljóst fyrir í því, nema
því aðeins að þarna hafa verið að
skuldbinda, taka lán hjá sveitarsjóði,
láta sveitarsjóðinn taka lán sem not-
að er einhverra annarra þarfa heldur
en sveitarfélagsins.“
Auðgun oddvitans, sem liggur ekki
ljóst fyrir, er þessi: Allt andvirði
skuldabréfsins, kr. 1,035,000,00, rann
til Búnaðarbanka Íslands til lúkning-
ar á skuldum hreppsins, og oddvitinn
auðgaðist ekki af neinu. Með hálf-
kveðnum vísum heldur hið sérfróða
vitni ákæruvaldsins því fram, að odd-
vitinn hafi auðgast, en það er ekki
ljóst hvernig??? Aðalvitni ákæru-
valdsins er það ekkert endilega ljóst,
hver auðgunin var, og skal ekki
undra. Er ekki lágmarkskrafa, að vit-
að sé með nokkurri vissu, hverju var
stolið, hve miklu og helst hvernig?
Hvar eru gögn þessum aðdróttunum
um auðgun til staðfestu?
Á þessu stigi er ákæruvaldinu full-
komlega ljóst að allt andvirði skulda-
bréfs kr. 1,035,000,00 rann óskipt til
Búnaðarbanka Íslands, til greiðslu á
öðrum skuldabréfum. Samt er látið
gott heita að aðalvitnið hafi uppi
dylgjur um fjárdrátt.
Ef sýnt er fram á að skuldabréf kr.
1,035,000,00 gékk til greiðslu á öðru
skuldabréfi, þar sem V-Landeyja-
hreppur var skuldari, þá er ásökunin
fallin um sjálfa sig og sýna þarf fram
á að hið fyrra eða fyrri skuldabréf
hafi verið hreppnum óviðkomandi.
Meðan ekki eru bornar brigður á
fyrri skuldabréf, þá verða þau að telj-
ast lögmæt og greiðsla á þeim full-
komlega heimil.
Fyrra dómi Héraðsdóms í máli
mínu var áfrýjað til Hæstaréttar.
Hæstiréttur felldi hann úr gildi og
sendi hann með skömm aftur heim í
hérað til nýrrar meðferðar. Í seinni
dómi Héraðsdóms var ég sýknaður af
1. og 2. ákæru, en þær voru megin-
kröfur KPMG gegn mér. En ég var
sakfelldur fyrir 3. ákæru, fjárdrátt að
upphæð kr. 500,000,00. þeim dómi
var áfrýjað að nýju til Hæstaréttar,
sem staðfesti hann 17. maí 2001.
Nú liggja hins vegar fyrir ný gögn
varðandi þetta 3. ákæruatriði, sem
senn mun komið á framfæri.
Áður en málið var dómtekið í
Hæstarétti í maí síðast liðnum, felldi
Ríkissaksóknari niður 2. ákærulið-
inn, enda var þá komið í ljós, að tví-
ákært var samkvæmt honum.
Ekki verður hjá því komist í þess-
ari greinargerð, að skýra frá því, að
KPMG lét greiða sér úr hreppssjóði
V-Landeyjahrepps kr. 2,7 milljónir
fyrir tveggja og hálfs mánaðar vinnu
við að reikna út rangar ákærur á mig.
Er þá býsna langt seilst til að hafa
fyrir salti í grautinn, og þörfin fyrir
aukin verkefni óskapleg.
Beiðni um opinbera rannsókn
Hinn 24. maí síðast liðinn, eða fyrir
réttum fjórum mánuðum, undirrit-
uðu 9 íbúar V-Landeyjahrepps beiðni
til Ríkislögreglustjóra um opinbera
rannsókn á fjárreiðum sveitarfélags-
ins frá og með nýjum ársreikningi
1997 og til þessa dags. Rétta er að
taka fram, þótt liðnir séu tæpir fjórir
mánuðir frá því beiðnin var sett fram,
að ekki hefur orðið vart neinna und-
irtekta af hálfu Ríkislögreglustjóra. Í
þessu sambandi er rétt að geta þess,
að beiðni frá 9 íbúum til Ríkislög-
reglustjóra um opinbera rannsókn á
fjárreiðum mínum kom fram 23.
febrúar 1999 og tæpum einum og
hálfum mánuði síðar leitaði Ríkislög-
reglustjóri álits hreppsnefndar V-
Landeyjahrepps á málinu, sem ekki
taldi þörf á slíkri rannsókn. Henni
var eigi af síður hleypt af stokkunum
og í framhaldi af henni settar fram
þrjár ákærur á mig eftir rannsókn
KPMG og Ríkislögreglustjóra.
Nú hefi ég verið sýknaður af öllum
kröfum um fjárdrátt, sem tengist
kaupum og sölu jarðarinnar Eystra-
Fíflholts. Með sýknudómi Héraðs-
dóms og Hæstaréttar hefur verið
staðfest, að endurgerður ársreikn-
ingur fyrir árið 1997 er rangur, svo
og allir reikningar síðan.
Hvað dvelur Ríkislögreglustjóra,
miðað við hin skjótu viðbrögð hans,
þegar leitað var til hans í fyrra skipt-
ið?
Þá er rétt að greina frá því, að ég
hefi ítrekað óskað liðsinnis Félags-
málaráðuneytisins, frá því að sýknu-
dómur var kveðinn upp yfir mér í
Héraðsdómi 6. febrúar síðast liðinn,
en án árangurs. Hinn 12. febrúar síð-
ast liðinn skrifaði ég ráðuneytinu
langt bréf, þar sem ég skýrði málstað
minn. Hinn 26. júní 2001 barst mér
svar, þar sem segir, að niðurstaða
ráðuneytisins sé sú, að ekki sé tilefni
til afskipta þess af málinu.
Ég svaraði neitun ráðuneytisins
með eftirfarandi bréfi, dags. 28. júní
2001:
Félagsmálaráðuneytið,
c/o Berglind Ásgeirsdóttir,
Hafnarhúsinu við Tryggvagötu,
150 Reykjavík.
Ég hefi móttekið bréf ráðuneytis-
ins dags. 26. júní, þar sem ráðuneytið
hafnar alfarið beiðni minni um að-
gerðir í máli mínu.
Það sætir undrun, svo ekki sé
meira sagt, að ráðuneytið telji ekki
ástæðu til aðgerða í máli mínu nú, en
hafi fyrr gengið af kappi gegn mér í
hið fyrra sinn. Fyrri afskipti ráðu-
neytisins stuðluðu m.a. að því, að ég
var dreginn fyrir dómstóla og áður
gert, að kröfu KPMG, að greiða kr.
2,8 milljónir í hreppssjóð. Hæstirétt-
ur Íslands hefur nú ómerkt þessar
aðfarir.
Samkvæmt dómi Hæstaréttar er
ársreikningur V-Landeyjahrepps
fyrir árið 1997 rangur, svo og síðari
ársreikningar, af sömu örsökum. Í
hið fyrra sinni dugðu ráðuneytinu
sögusagnir um að eitthvað væri að,
en dómur Hæstaréttar hrekkur ekki
til nú. því er spurt: Hvað veldur?
Svars er vænst og verður fast gengið
eftir.
Samkvæmt óháðri rannsókn, sem
nú er í gangi, er ljóst að sakfelling-
ardómur Hæstaréttar á sér ekki stoð
í gögnum málsins og verður leitað
endurupptöku málsins sbr. meðfylgj-
andi bréf frá lögmanni mínum.
Enn eru ekki öll kurl komin til
grafar í þessu máli, en ljóst við nánari
skoðun, að fyrrum endurskoðandi
hreppsins hefur m.a. „týnt“ inneign
minni í bókhaldi frá 1994. það er einn-
ig ljóst, að sökum hefur verið logið
upp á mig og þar má nefna KPMG og
Ríkislögreglustjóra. Opinberri rann-
sókn, ef af verður, mun stýrt af að-
ilum sem hafa komið á mig sökum og
eiga nú rannsaka eigin verk. því hefði
verið nauðsynlegt fyrir mig að ráðu-
neytið sinnti lögbundinni skyldu sinni
og tæki til hendi, og sárt að sjá, hve
deigt ráðuneytið er. Augljóst er, að
ráðuneytið hleypur frá ábyrgð sinni
og lögbundnum starfsskyldum.
Ráðherra mun þurfa að svara fyrir
það á Alþingi og fyrir alþjóð í fyllingu
tímans, og ekki mun þess langt að
bíða. það er ekki líðandi fyrir stjórn-
málamenn, að hið opinbera skuli geta
farið gegn þeim í pólitískum ofsókn-
um, án þess að mál séu skoðuð ofan í
kjölinn. Líta verður svo á, að ráðu-
neytið hafi nú tekið afstöðu í málinu.
Einskis mun látið ófreistað að fá
botn í málið, enda snýr málið þannig
við, að saklaus er ég dreginn fyrir
dóm á tilbúnum forsendum, eins og
glögg má sjá. það ætti að vera hverj-
um manni alvörumál, að slíkt geti
Að gefnu tilefni
Eggert Haukdal, fv. alþingismaður,
hefur beðið Morgunblaðið að birta
eftirfarandi greinargerð: