Morgunblaðið - 26.08.2001, Side 35

gerst á Íslandi, að pólitískar ofsóknir
hafi slíkt brautargengi í ráðuneytum
landsins.
Að lokum til þeirra, sem fylgjast
með: Máli þessu er ekki lokið og er í
reynd rétt að byrja.
Eggert Haukdal.“
Svar félagsmálaráðuneytisins
Ráðuneytið svarar þessu bréfi
mínu, hinn 31. júlí 2001, með eftirfar-
andi hætti:
Eggert Haukdal,
Bergþórshvoli,
861 Hvolsvöllur.
Vísað er í bréf yðar dags. 28. júní
síðast liðinn, þar sem þér óskið frek-
ari skýringa á svari ráðuneytisins í
bréfi til yðar dags. 26. júní síðast lið-
inn.
Samkvæmt 4. gr. lögreglulaga nr.
90 1996 er það dómsmálaráðherra,
sem er æðsti yfirmaður lögreglu-
mála, en Ríkislögreglustjórinn fer
með málefni lögreglunnar í umboði
hans. Dómsmálaráðherra skal einnig
hafa eftirlit með framkvæmd ákæru-
valds og getur krafið Ríkisssaksókn-
ara skýrslna um einstök mál, sbr. 26.
gr. laga um meðferð opinberra mála
nr. 19 1991.
Ráðuneytið telur ótvírætt, að
beiðnum um frekari rannsókn í máli
yðar verði með vísan til fyrrgreindra
lagaákvæða að beina til dómsmála-
ráðherra. Tekið skal fram, að sveit-
arstjórnarlög nr. 45 1998 hafa ekki að
geyma nein ákvæði, sem leitt geti til
annarrar niðurstöðu. Getur því ekki
orðið um frekari afskipta að ræða af
hálfu þessa ráðuneytis vegna máls
yðar.
Fyrir hönd ráðherra,
Berglind Ásgeirsdóttir -
Garðar Jónsson.“
Svo mörg voru þau orð. En fyrr-
nefnt bréf mitt frá 12. febrúar 2001
var upp á 10 blaðsíður og máske kem-
ur að því, að efni þess verði rakið síð-
ar.
Niðurstöður prófessors í lögum og
löggilts endurskoðanda um ákæru-
efnin á hendur mér.
Ákæruliður I: „Af rannsókn máls-
ins og viðbótargögnum má vera ljóst,
að ekki voru minnstu efni til að ákæra
fyrir þennan lið, eins og hann liggur
fyrir.“
Ákæruliður II, töluliður 1: „Sá al-
varlegi ágalli, sem á rannsókn máls-
ins er, brýtur í bága við ákvæði 31.,
68. og 70. grein laga nr. 26 1991 um
meðferð opinberra mála. Eins og
málið liggur fyrir, voru engar for-
sendur til að ákæra fyrir meint brot
skv. kafla II, tölulið 1 í ákæru, enda
er þessi liður á miklum misskilningi
byggður af hálfu ákæruvaldsins.
Ákæruliður II, töluliður 2: „Sætir
það furðu, að í dómsorði er fullyrt, að
Eggert Haukdal hafi játað fjárdrátt-
arbrot, þegar staðfest neitun hans í
því efni liggur fyrir. Hvað þetta
ákæruatriði varðar er sérstök ástæða
til að minna á þá grundvallarreglu ís-
lensks réttarfars, að enginn teljist
sekur fyrir dómi fyrr en sök hans er
sönnuð. Hér skortir með öllu á, að
nokkrar sönnur hafi verið færðar á,
að Eggert Haukdal hafi dregið sér fé,
skv. II.ákærulið, tölulið 2.“
“Í ljósi framangreinds rökstuðn-
ings í þessari greinargerð er það af-
dráttarlaus skoðun okkar, að engin
efni séu til að sakfella Eggert Hauk-
dal vegna þeirra ákæruliða, sem í
málinu er að finna.“
Fréttaflutningur fjölmiðla
Í upphafi þessara greinargerðar
vék ég að því, að í fréttum fjölmiðla
hefði mál mitt verið dregið inn í frá-
sagnir af málefnum Árna Johnsens.
Formaður laganefndar Lögmanna-
félagsins, Jakob Möller, er dreginn
fram til þess að tjá sig um mál Árna,
og getur þess í leiðinni, í tveimur að-
skildum fréttatímum 17. og 18. júlí
s.l., að ég hafi verið dæmdur í 3ja
mánaða skilorðsbundið fangelsi.
Hann gat ekki skýrt rétt frá þessu,
þar sem sannleikurinn er sá, að dóm-
ur minn hljóðaði upp á 2ja mánaða
skilorðsbundið fangelsi.
Guð sé samt lof fyrir, að Ríkisút-
varpið skyldi hafa bein í rófunni til
þess að vara íslensku þjóðina við bóf-
anum Eggerti Haukdal!“
Höfundur er fv. alþingismaður.
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. ÁGÚST 2001 35
Brottfarardagar
· Vikuleg flug alla fimmtudaga
Verðtrygging
Heimsferðir tryggja þér lægsta verðið á Íslandi til Kanaríeyja. Ef þú færð
sömu ferð annars staðar, m.v. sömu dagsetningar, ferðalengd og gististaði,
endurgreiðum við þér mismuninn. Gildir ekki um sértilboð.
Verð kr. 49.985
2 vikur, 10. janúar, hjón með 2
börn, Green Sea.
Verð kr. 43.185
Vikuferð, 10. janúar, hjón með 2
börn, Green Sea.
Verð kr. 58.630
2 í stúdíó, Green Sea, vikuferð,
10. janúar.
Einn vinsælasti gististaðurinn á Kanarí.
Við tryggjum þér lægsta verðið
Skógarhlíð 18, sími 595 1000. www.heimsferdir.is
Kanarí-
veisla Heimsferða
í vetur
frá kr. 43.185
Heimsferðir kynna nú glæsi-
lega vetraráætlun sína með
spennandi ferðatilboðum í
vetur og raunlækkun á ferðum frá því í fyrra, því meðan gengið hefur hækkað
um 30% frá sama tíma í fyrra, hækka ferðir okkar aðeins um 6–8% á milli ára
og við tryggjum þér besta verðið til Kanarí. Beint vikulegt flug alla fimmtudaga
í allan vetur. Þú getur valið um þá ferðalengd sem þér best hentar, 1, 2, 3, 4
vikur eða lengur, og nýtur þjónustu okkar reyndu fararstjóra meðan á dvölinni
stendur. Beint flug með glæsilegum Boeing 737-800 vélum FUTURA flugfé-
lagsins án millilendingar og við bjóðum nýja gististaði í hjarta Ensku strandar-
innar.
Verðtrygging Heimsferða
Ef þú færð sömu ferð annars staðar á lægra
verði, endurgreiðum við þér mismuninn*
Paraiso Maspalomas
ÞAÐ kann að vera að leiðarahöf-
undur Morgunblaðsins hafi hitt nagl-
ann á höfuðið þegar hann sagði að
deilan um Kárahnjúkavirkjun og ál-
ver í Reyðarfirði snerist
um grundvallarspurn-
ingu samtímans: Á
hverju við ættum að
lifa? Tvær heimsóknir á
virkjanasvæðið og
kynningarfyrirlestrar
bæði Landsvirkjunar-
manna og álversmanna
staðfesta efasemdir
mínar um að sú leið sé
rétt svar við spurning-
unni.
Stjórnmálamenn
agnúast út í matsferli
sem eigin lög krefjast,
því það ógnar pólitískri
eðlishvöt þeirra. Lög
sem segja að ekki skuli
ráðist í óafturkræf spjöll á náttúru
landsins eru sett til að besta fáanleg
þekking liggi fyrir áður en fullnaðar-
ákvörðun er tekin. Hið pólitíska vald
er ekki afmáð. Því eru settar eðlilegar
skorður um að rökstyðja og skil-
greina vilja sinn og markmið. Við-
brögðin eru frumstæð og heiftarleg,
sem bendir til að önnur hugsun um
málið sé af sama toga.
Ákvörðun um hina risavöxnu Kára-
hnjúkavirkun er ótímabær af þeirri
ástæðu einni að ekki liggur fyrir
rammaáætlun um virkjanaröð fyrir
þá gríðarlegu orku sem er óbeisluð í
landinu. Þessari virkjun er veittur
forgangur á alla almenna stefnumót-
un um orkunýtingu og náttúruvernd.
Fyrir einn orkukaupanda.
Kortlagning íslenskra náttúruauð-
linda er skammt á veg komin, brýnt
verkefni sem bíður. Grundvallar-
stefnu um auðlindagjöld og mengun-
arskatta þarf að útfæra, samanber
skuldbindingar okkar vegna Kyoto-
sáttmálans og óútkljáðar tillögur auð-
lindanefndar. Ný hugsun um varð-
veiðslu og nýtingu náttúrugæða er
ögrun við hefðbundna rányrkju, sam-
anber þá erlendu fræðimenn sem
koma með brýningu þar um. Þessir
mörgu pólitísku þættir málsins krefj-
ast þess að það sé kannað í þaula.
Tortryggileg framkvæmd
Rammpólitísk þráhyggja knýr
málið og sést af því að hvergi reynir á
markaðinn eða viðurkennt rekstrar-
legt aðhald. Vegna svo stórrar virkj-
unar ætti Landsvirkjun að stofna sér-
stakt félag með innlendum og
erlendum fjárfestum, sem kæmu að
eins og hver annar arðsemiskrefjandi
málsaðilji. Þannig flyttist fjármagn til
verksins frá útlöndum og sjálfstæðir
útreikningar fengjust á viðskiptaleg-
um forsendum. Nú sitja pólitískir
kommissarar Landsvirkjunar á leyni-
reikningum og krefjast ríkis- og bog-
arábyrgðar fyrir risavöxnum erlend-
um lánum. Á hinn kantinn sitja
pólitíkusar og beita þrýstingi á
kommissara í lífeyrissjóðnum að
koma með stofnfé. Hvers vegna fæst
þetta fé hvergi annars staðar í heim-
inum? Hvers vegna kemur Norsk
Hydro ekki með fé, þýskir bankar eða
svisskenskir sjóðir? Þetta er pólitík-
usabrall sem fær hvergi markaðslegt
aðhald.
Samkvæmt upplýsingum frá
Landsvirkjun hafa Íslendingar aukið
raforkuframleiðslu sína um 50% á síð-
ustu fimm árum. Þetta gerðist nánast
mótmælalaust af hálfu umhverfis-
verndarsinna, sem fráleitt verða sak-
aðir um öfgar gegn orku. Stórir virkj-
anakostir bíða víðar og enn er meiri
orka óbeisluð en beisl-
uð. Þá bjóðast líklega
tveir stóriðjukostir á
næstu árum, stækkun
Ísals og álverksmiðj-
unnar á Grundartanga.
Hægt er að útvega orku
til þeirra frá þeim virkj-
unum sem þegar eru til
eða fást án svo mikilla
umhverfisspjalla sem
boðuð eru norðan
Vatnajökuls. Margt
mælir með að þeir kost-
ir séu nýttir í mjúka
lendingu fyrir hagkerfið
á næstu tíu árum sam-
tímis nauðsynlegri ný-
sköpun.
Hægvaxtarskeið
Til frambúðar er hættulegt að eiga
allar útflutningstekjur undir sjávar-
útvegi og stóriðju. Við verðum að
hraða okkur yfir í fjölbreyttari og
þróaðri iðnað og þjónustu sem bygg-
ist á tækni og þekkingu. Einstakt
tækifæri býðst strax því núlifandi Ís-
lendingar eru þeir auðugustu sem
uppi hafa verið. Svigrúmið á vinnu-
markaði er mikið, við flytjum inn
hundruð manna á mánuði í störf.
Gengi gjaldmiðils er hagkvæmt út-
flutningi. Þróunarfyrirtæki ganga
gegnum holla aðlögun sem fráleitt er
að túlka sem ,,efasemdir“ um þekk-
ingariðnað.
Efnahagslegt markmið ætti að
vera hægvaxtarskeið með áherslu á
nýsköpun. Ekki óðaþensla í hráefn-
isvinnslu. Viðskiptahugmyndin með
Kárahnjúka og álverið er þessi: Norð-
menn selja okkur hráefni sem við
bræðum með rafmagni og þeir selja
afurðina. Við leggjum til stofnkostn-
aðinn: 300–400 milljarða króna. Við
leggjum til náttúruverðmætin. Við
leggjum í pólitískan herkostnað,
heima og erlendis. Þeir nota hugvitið.
Í staðinn fyrir þetta eigum við að
ákveða að á Íslandi verði mennta-
ðasta vinnuafl í heimi eftir tuttugu ár.
Nú hættir þriðji hver nemandi áður
en hann lýkur framhaldsskólanámi;
við útskrifum mun færri stúdenta
hlutfallslega en Norðurlöndin og er-
um neðarlega á lista OECD í fram-
lögum til menntamála. Ef við hefðum
menntaðasta vinnuafl í heimi eftir fá
ár gætum við valið úr verkefnum á
heimsmarkaði. Hagvöxtur stendur í
beinu sambandi við menntun þjóða. Á
því stóra viðskiptafæri eigum við að
lifa.
Náttúruverndarsjónarmið
Það er kominn tími til að meta nátt-
úruna sjálfa, ósnortna og heila, sem
verðmæti í sjálfu sér. Verðmæti fyrir
manninn, sálarheill hans og frið, fyrir
dýrin og fyrir lífríkið í heild. Fyrir
óræða framtíð.
Það merkilega við hálendið er að
það er miklu minna en orðræðan gef-
ur tilefni til að ætla. Flug og bíll skila
gesti frá Reykjavík til Kárahnjúka á
3–4 tímum. Helstu perlur öræfanna
norðan Vatnajökuls eru í helgarferð-
arfjarlægð: Askja, Herðubreið, Snæ-
fell, Hafrahvammagljúfur.
Rökstuddar kenningar segja að
þessi verðmæti verði mun meiri í ná-
inni framtíð en við getum ímyndað
okkur nú. Það er óumdeilt að við fórn-
um miklu með því að spilla öræfum
norðan Vatnajökuls. Hin grátlega
fullyrðing Landsvirkjunar um að sú
fórn sé minni en þjóðhagslegi ávinn-
ingurinn byggist á vanþekkingu í
skjóli „hagvísinda“ sem engin eru og
taka ekkert mark á því sem til er
kostað. Líklega er engin leið að meta
þann fjársjóð sem nú er ósnortinn
norðan Vatnajökuls, sem þýðir að við
höfum ekki hugmynd um hvort borg-
ar sig að fórna honum. Þó hafa fræði-
menn þróað leiðir til þess að verðmeta
náttúru af þessu tagi, og á þær raddir
eigum við að hlýða.
Útilokar eitt annað?
Kárahnjúkavirkjun og álver munu
soga til sín fjármagn, atgervi, vinnuafl
heima og erlendis og auka þá miklu
þenslu sem enn slær ekki á. Vinnuafl
færist í stórum stíl yfir í skammtíma-
bólu og skilur eftir menntastofnanir
og sprotafyrirtæki án möguleika til að
keppa í efnahagsumhverfi sem verður
þeim harðdrægt. Þegar þenslubólan
hjaðnar stöndum við með ofvaxinn
byggingariðnað, tæmda þróunar-
möguleika álversins, skuldbindingar
um gríðarlega orkusölu og vinnuafl
sem stillt er inn á allt aðrar forsendur
en þarf til að gera Ísland að hátækni-
væddu þekkingarsamfélagi.
Það er ekki þjóðhagslegt vandamál
fyrir Íslendinga hvort íbúar Mið-
Austurlands eru 8.000 eða 10.000.
Munurinn á þessum tveimur tölum er
íbúafjöldi eystra, fyrir og eftir Kára-
hnjúkavirkjun og risaálver, sem kosta
saman milli 300 og 400 milljarða. Tvö
þúsund íbúar á tíu árum. Fyrir lánsfé
erlendis og innlenda áhættu. Svo
brengluð er byggaðumræðan að þessi
hlutföll kostnaðar og ávinnings eru
talin frambærileg. Við skulum ræða
byggðamál hvenær sem er við þá sem
stjórna flóttanum af landsbyggðinni,
en þetta er út í hött.
Vanreiknaðir kostir
Verst er einsýnin. Aðrir kostir til
að nýta náttúruna og virkja vinnuaflið
fá enga skoðun sem jafnast á við þann
eina möguleika sem nú er ræddur.
Náttúruverndarkostir eiga að fá að
minnsta kosti jafn gaumgæfilega
skoðun og virkjanakostir, áður en
þeim er stórspillt. Atvinnulífið er
hættulega einhæft og verður að fá þá
fjölhæfni sem hámenntað vinnuafl
getur skapað. Þetta verkefni er ekki
of stórt. Það er of smátt. Þessi at-
vinnustefna er pólitískt knúin neyð-
arredding, minnisvarðakomplex. Hún
megnar ekki að brjóta af okkur klafa
vanahugsunar og umskapa hagkerfið,
stilla samfélagið á nýja strauma og
skapa sátt manns og náttúru. Deilan
um þetta mál táknar aldahvörf: Vilj-
um við kveðja 20. öldina strax eða
fresta komu þeirrar nýju um langa
hríð?
Á HVERJU EIGUM
VIÐ AÐ LIFA?
Stefán Jón Hafstein
Höfundur er þáttagerðarmaður
í sjónvarpi og áhugamaður
um þjóðmál.
Deilan um þetta mál
táknar aldahvörf, segir
Stefán Jón Hafstein:
Viljum við kveðja 20.
öldina strax eða fresta
komu þeirrar nýju um
langa hríð?