Morgunblaðið - 26.08.2001, Blaðsíða 40

MINNINGAR
40 SUNNUDAGUR 26. ÁGÚST 2001 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Jóna Ólafsdóttirfæddist á Nes-
kaupsstað 26. marz
1912. Hún lézt á
heimili sínu Lindar-
götu 57 sunnudag-
inn 19. ágúst síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Ólafur
Árnason skósmiður
og útgerðarmaður í
Neskaupsstað, f. 23.
apríl 1871 í Viðfirði,
d. 19. júní 1927, og
kona hans Halldóra
Sigríður Jónsdóttir,
f. 27. ágúst 1872, d.
3. jan. 1934. Systkini Jónu voru
Haraldur, f. 14. júlí 1900, d. 2.
nóv. 1923, og Helga Salome, f. 14.
jan. 1906, d. 17. jan. 1968.
Hinn 25. maí 1935 giftist Jóna
Haraldi Hjálmarssyni, f. 10. ágúst
Sara Sif Róbertsdætur. Jón Har-
aldsson. 2) Grétar sölustj. Euro-
pay, f. 15. nóv. 1938, maki Kristín
Sólveig Sveinbjörnsdóttir, d. 8.
marz 1992. Börn, Margrét, Jóna
Björk og Sveinbjörn Snorri.
Barnabörn Grétar Halldór og Sal-
ome Rannveig Gunnarsbörn.
Kristín Sólveig Kormáksdóttir,
Margrét Björk og Grétar Þorgils
Grétarsbörn. 3) Haraldur, f. 13.
nóv. 1944, stj. form. Áburðar-
verksm., maki Þóra Andrea Ólafs-
dóttir. Börn, Ólafur, Haraldur
Andri, Fjölnir Freyr. Barnabörn
Sunneva og Aníta Ýr Fjölnisbörn.
Jóna var húsmóðir og starfaði
við ýmis störf eftir að börnin voru
uppkomin, tók við rekstri Hafn-
arbúða að Haraldi látnum 1967 og
rak Hafnarbúðir í tvö ár ásamt
Haraldi syni sínum. Hún starfaði
síðan á Hrafnistu allt til 74 ára
aldurs er hún hætti fyrir aldurs
sakir.
Útför Jónu fer fram fram frá
Bústaðakirkju á morgun, mánu-
daginn 27. ágúst, og hefst athöfn-
in klukkan 15.
1914, matsveini, síðar
forstöðumanni
Verkamannaskýlisins
og Hafnarbúða, d.
18.12. 1967. Hann var
sonur Hjálmars Þor-
steinssonar hús-
gagnasmíðameistara
í Reykjavík, f. 21. sept
1886, d. 20. júní 1972,
og konu hans
Margrétar Egilsdótt-
ur frá Þórustöðum á
Vatnsleysuströnd, f.
24. okt. 1878, d. 22.
ágúst 1924. Haraldur
og Jóna eignuðust
þrjá syni. Þeir eru: 1) Ólafur, f.
15. sept. 1933, frkvstj. í Kaup-
mannahöfn, maki Margrét Jóns-
dóttir. Börn Agnes Jóna, d. 9. júní
2000, og Haraldur Hjálmar.
Barnabörn: Elísabet Margrét,
Nú þegar kallið þitt er komið og
við eigum aðeins eftir að fylgjast að
síðustu ferðina í „garðinn“ hrann-
ast minningarnar í hugann. Þær eru
góðar og gott að rifja upp gönguna
okkar saman, frá því að ég kom inn í
fjölskylduna, ung að árum, og var
vel tekið af þér. Þú varst sjóuð með
tvær afbragðs tengdadætur fyrir.
Þú reyndist mér góð fyrirmynd.
Alltaf hægt að leita til þín og fá góð
ráð, sérstaklega reyndist dýrmætt
árið sem við bjuggum hjá þér á
Kleppsveginum.
Eftir á að hyggja fannst mér þú
eiginlega geta allt, líka þegar þú
passaðir þrjá strákana okkar, þann
yngsta á fyrsta ári, ansi fyrirferð-
armikinn. Þú varst þá á sjötugsaldri,
komin með liðagigt. Viljinn var sam-
ur og þrautseigjan. – Svo var minn-
ið, þú mundir alltaf eftir öllu og öll-
um. Hvenær allir áttu afmæli, þá
hringdirðu, komst með blóm og gjaf-
ir handa öllum og það mátti aldrei
gera upp á milli.
Það kom líka dálítið á mig, þegar
þú einu sinni sagðir við mig nokkuð
ákveðin: „Hvernig heldurðu að þú
verðir á mínum aldri, þú manst ekki
nokkurn skapaðan hlut?“ Þá var ég
víst um þrítugt.
Okkur kom nú ævinlega vel sam-
an, en seinustu tíu árin vorum við þó
nánari, þá búnar að ganga saman
gegnum þunga sorg í fjölskyldunni,
þegar Stína Veiga tengdadóttir þín
dó rétt fyrir áttræðisafmælið þitt.
Þá sást vel ást þín og umhyggja
fyrir þínum og virðing mín fyrir
endalausum dugnaði þínum og elju-
semi varð enn meiri. Þú fórst í vagn-
inum þínum (strætó), áttræð, til að
elda handa barnabarninu og strauja
skyrturnar af syninum, taldir það nú
ekki eftir þér frekar en annað sem
þú gast liðsinnt með.
Jóna kom til Reykjavíkur frá Nes-
kaupstað um tvítugt, fann ástina og
giftist 1933 Haraldi Hjálmarssyni.
Hann var matsveinn á fiski- og
flutningaskipum þar til hann tók við
rekstri Verkamannaskýlisins 1957
og síðan Hafnarbúða 1962. Hann
lést 1967 aðeins 53 ára.
Jóna var yngst þriggja systkina.
Eldri voru Haraldur, en hann
drukknaði 23 ára og Helga sem dó
1968. Haraldur eignaðist soninn
Halldór, Helga eignaðist tvo syni,
Harald og Eirík, sem báðir eru dán-
ir. Þeir voru heimagangar hjá Jónu
og Haraldi og að sumu leyti eins og
synir hennar. Elskuðu þeir Jónu
frænku mjög og dáðu og vildu allt
fyrir hana gera og hennar fjöl-
skyldu. Hafa fjölskyldur þeirra alla
tíð verið í nánu vinfengi og metið
mikils liðsinni Jónu frænku. Það
voru þung spor fyrir Jónu að fylgja
Maju, ekkju Eiríks, en hún lést 14.
júlí sl.
Seinasta árið hefur verið Jónu erf-
itt, þá tókst mér loks að halda í við
hana og gat launað henni að nokkru
allt sem hún hafði gert fyrir mig og
okkur öll.
Ég er afar þakklát fyrir að hafa
kynnst þessari dugnaðarkonu sem
bar svo óeigingjarna umhyggju fyrir
fjölskyldu sinni allri.
Ég ætla að geyma í minningunni
myndina, þegar hún í vor var að
máta nýja kjólinn fyrir fermingu
barnabarnabarnsins. Hún skoðaði
sig í speglinum og sagði: „Ég get
líka notað hann, ef ég næ því að
verða níræð.“ Hún náði því ekki, en
hún var flottust.
Núna veit ég að hún gengur með
guði.
Það fer vel á því að þú, yngsta
barn móður þinnar, ferð til foldar á
129. afmælisdegi hennar.
Far þú í friði,
friður guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Þín tengdadóttir
Þóra Andrea (Adda).
Skarð er myndað, skjöldur klofinn,
skjaldborgin að mestu rofin.
Með þessum ljóðlínum var Har-
aldar, bróður ömmu minnar, minnst
þegar hann lést langt fyrir aldur
fram er hún var aðeins 11 ára gömul.
Þá hefur hana vart órað fyrir því, ár-
ið 1923, að síðar ætti hún eftir að
vinna það makalausa afrek að
mynda ein síns liðs svo þétta skjald-
borg utan um fjölskyldu sína að
hvergi glitti í glufu. En það gerði
hún, þessi brúneygða amma mín. Og
við sem stóðum í skjóli verndar
hennar drúpum höfði nú þegar borg-
in okkar er hrunin, vitandi það að
aldrei aftur mun neinn skýla okkur
með þeim hætti sem hún gerði.
Amma var óvenjuleg að því leyti
að hún reyndi aldrei að hylja slóð
sína eða vilja. Ákveðni og hreinskilni
einkenndu hana alla tíð og þá frekar
í fasi en í orðum. Hún lét aldrei sem
henni þætti eitthvað ágætt ef henni
fannst annað. Stundum afgreiddi
hún það með stuttri athugasemd en
yfirleitt sagði hún allt sem segja
þurfti með fasinu einu saman. Ef
hún taldi gert á hlut einhvers í fjöl-
skyldunni tók hún ávallt upp þykkj-
una fyrir viðkomandi og það án þess
að fara í flókna krufningu á ástand-
inu. Það nægði henni að við segðum
að einhver hefði verið vondur við
okkur og við höfðum eignast banda-
mann sem var tilbúinn í stríð ef því
var að skipta. Í samskiptunum við
ömmu fann því hver fjölskyldumeð-
limur að blóð er þykkara en vatn og
að í henni áttum við verðmætt skjól
fyrir öllum lífsins hretum. Þegar
kom að leik og skemmtun gripum
við heldur ekki í tómt. Endalaust
nennti hún að spila, fara í keppni í
fingraæfingum og segja frá gömlum
dögum. Hún hældi hverri teikningu
sem teiknuð var og öllum frum-
sömdu dönsunum sem henni voru
sýndir. Varla hefur öll listsköpunin
verið það burðug að hún hafi verð-
skuldað hólið sem amma lét okkur í
té en við nutum þess að vera stjörn-
ur í augum hennar og drukkum í
okkur þá birtu sem hún hellt yfir
okkur af aðdáun og kærleika.
Ég er farin að sjá það nú að sú at-
hygli og ást sem amma náði að
dreifa til fólksins síns er ekki á
hverju strái. Til þess að nálgast slíkt
þarf maður að hafa þann hæfileika
að geta séð allt það sem í einni per-
sónu býr sem mismunandi litróf af
kostum. Þann hæfileika hafði amma,
ómældan. Einhver sagði um hana að
það væri ekki nóg að hún ætti óað-
finnanlega syni og barnabörn, held-
ur ætti hún einnig þrjár tengdadæt-
ur sem allar væru fullkomnar! Þetta
hljómar skemmtilega fráleitt en það
vill svo til að þetta er satt. Hún við-
urkenndi enga galla á okkur og rót
þess var sú takmarkalausa og skil-
yrðislausa ást sem hún bar í brjósti.
Líf hennar var einfalt að því leyti að
þar kom fjölskyldan ávallt fyrst.
Þeirri röð gat enginn og ekkert
breytt. Hvorki kóngur, keisari né
önnur fyrirmenni gátu sölsað undir
sig það rými sem hún hafði tekið frá
fyrir okkur. Það er ekki hægt að
minnast ömmu án þess að nefna til
sögunnar hversu mikill göngugarp-
ur hún var. Hún gekk sér til heilsu-
bótar og oftar en ekki kom hún í
heimsókn eftir að hafa lagt miklar
vegalengdir að baki. Hún byrjaði
e.t.v. á því að fara niður í bæ en
ákvað svo að ganga þaðan til að
heimsækja einhvern í fjölskyldunni.
Ef hún gekk ekki alla leið notaði hún
strætisvagnana. En aldrei var það
auðvelt verk að ætla að fá að keyra
hana heim. Nei, ég tek vagninn,
sagði hún alltaf. Þetta er svo auð-
gert, vagninn stoppar hér stutt frá
og fer rétt að segja heim að dyrum.
Og svo sigldi hún af stað, með okkur
óðamála við útidyrnar, hélt hnar-
reist sínu striki út á stoppistöð og
tók sinn strætisvagn. Aldrei tókst að
fá hana til að hnika því til sem hún
hafði ákveðið með sjálfri sér. Eins
og Bjartur í Sumarhúsum var sjálf-
stæðasti maður í landinu var full-
huginn hún amma mín sjálfstæðasta
konan.
Þótt hún væri oft föst fyrir og að-
sópsmikil var hún í grunninn hlý og
sáttfús kona, með það besta hjarta-
lag sem hægt er að hugsa sér. Að-
alsmerki hennar var reisn, meðfædd
réttlætiskennd og heilindi. Hún
lærði því aldrei þá vafasömu list að
segja eitt og hugsa annað. Hins veg-
ar var hún á heimavelli þegar kom
að því að glæða með litlum mann-
eskjum ánægju og gleði yfir tylli-
dögum. Hún tók þátt í öllum jóla-,
páska- og afmælisundirbúningi með
ótrúlega sterkri innlifun og tilhlökk-
un. Aldrei var hún of upptekin,
þreytt eða löt til að ganga bæinn á
enda með litla manneskju trítlandi
sér við hönd. Og í miðjum jólaund-
irbúningi voru þau tíðast mörg spor-
in sem þurfti til áður en rétta gjöfin
var fundin. Ömmu kom nefnilega
aldrei til hugar að kaupa eitthvað í
fyrstu versluninni sem á vegi varð
þó að þar fengist álitlegur hlutur.
Hún gætti þess alltaf að fara í sem
flestar sambærilegar verslanir áður
en ákvörðun var tekin. Þannig gætti
hún auranna, bæði sinna og barna-
barnanna, og hún lét aldrei af þess-
um sið að gera samanburð á mörg-
um stöðum áður en kaup voru
afráðin.
Ég fullyrði að einbeitni ömmu
minnar hafi verið slík, að hún verði
ekki auðveldlega leikin eftir. Hún
var að sönnu stundum ósveigjanleg
JÓNA
ÓLAFSDÓTTIR
  

 

 
 

  



 

 


  
  

   





 

   !
"
 

#     $%%
&    

 '
  (
  )((
  

 

 



  
!"# % &

& 
  

 % "#'

(  )

  

 *

 
 







  



   

        

    
   ! "  #$
 

%     &&'
  
!"!#""$  " %#  &'(
) $
($  &'(
*&+ #,  %#&#""$
- ($'.( /! /!!#""$ .&* 012$ 2 ! 
- ($  &'(
($  &'(
( &$ &!"  *3

 

   




    
 

 
  

  







   
   

!   "
   

   
 

# ! $%&'
(  #)!

!& $%)!

!! (&'
  *'!)!

# % (&'

+  *! ()!

 !,' !! +  *!&'

  !! ()!
#!  %( &'

*-! (&'

!& . +  *!)!

( ()!

*-! + &'

 !- ! )#  ! !- !"



 

   
 

 



  

 
 
  


    !

  
 !!
"
##

! "

 $
%  !!
&!  
'
% 
( )!  #'

 

 
            
     


   
  


  

   
     ! 

 !  
"

# $ %  &
 "
 '
 !
 (  )   (  *  !  
+, - %, .
 %  -  &"
 &

!
   


 

  
 
!"!#! $ 
    %# 

!#
 # 
 #!
 # 

"!
 
     & ' # 
    (