Morgunblaðið - 06.10.2001, Síða 27

VIKULOK
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. OKTÓBER 2001 27
VETRARÁÆTLUN
ÍSLANDSFLUGS
Vestmannaeyjar TIL FRÁ
Brottf. Koma Brottf. Koma
Þriðjud. til föstud. 7:30 8:00 8:15 8:45
Daglega án þri. 12:00 12:30 12:45 13:15
Daglega 16:45 17:15 17:30 18:00
*Bókað hjá Flugfélagi Íslands í síma 570 3030 eða á flugfelag.is
og/eða Flugfélagi Vestmannaeyja í síma 481-3255
Sauðárkrókur TIL FRÁ
Brottf. Koma Brottf. Koma
Mánud.* 7:30 8:10 8:30 9:10
Mið. fös. lau.* 9:30 10:10 10:30 11:10
Daglega án þri. og lau.* 18:30 19:10 19:30 20:10
*Rútuferðir í tengslum við flugið til Siglufjarðar
*Bókað hjá Íslandsflugi í síma 453-6888
Vesturbyggð TIL FRÁ
(Bíldudalur) Brottf. Koma Brottf. Koma
Mán. þri. fim.* 9:45 10:25 10:50 11:30
Mið. fös. lau. sun.* 14:15 14:55 15:20 16:00
*Rútuferðir í tengslum við flugið til Patreksfjarðar og Tálknafjarðar
*Bókað hjá Íslandsflugi í síma 456-2152 og/eða 453-6888
Gjögur TIL FRÁ
Brottf. Koma Brottf. Koma
Mán. fim.* 14:00 14:45 15:05 15:50*
Bókað hjá Íslandsflugi í síma 453-6888
Farþega- og vöruafgreiðsla í Reykjavík er hjá Flugfélagi Íslands
HÆTTA á segamyndun í blóði eða
blóðtappa er talin vera allt að helm-
ingi meiri hjá þeim konum, sem taka
svokallaða 3. kynslóðar getnaðar-
varnarpillu, heldur en hjá þeim, sem
taka eldri gerð af getnaðarvarnar-
pillu, samkvæmt mati sérlyfjanefnd-
ar (CPMP) evrópsku lyfjastofnunar-
innar (EMEA). Matið byggist á
könnun sem hófst árið 1995 og stend-
ur enn yfir. Könnunin byggist upp-
haflega á þremur sjálfstæðum far-
aldsfræðilegum rannsóknum, sem
gáfu til kynna að notkun samsettra
getnaðarvarnartaflna, sem innihalda
desogestrel eða gestoden, gæti leitt
til aukinnar segamyndunar miðað við
samsettar töflur, sem innihalda
gestagenið levonorgestrel.
Hættan mest á fyrsta ári
Að sögn Magnúsar Jóhannssonar
læknis, en hann er annar tveggja
fulltrúa Íslands í nefndinni, er talið
að 5–10 konur fái blóðtappa miðað
við 100 þúsund mannár ef allar konur
eru taldar og að af þeim, sem taka
eldri getnaðarvarnartöflur, eru til-
fellin 20 miðað við 100 þúsund
mannár. „Þannig að af 100 þúsund
konum, sem taka 3. kynslóðarpilluna
í eitt ár, gætu 30–40 þeirra fengið
blóðtappa fyrsta árið en talið er að
hættan jafnist út milli eldri og nýrri
lyfja eftir því sem árin líða,“ sagði
hann. „Hætta á blóðsegamyndun á
meðgöngu er hins vegar mun meiri
eða um 60 tilfelli miðað við 100 þús.
mannár.“
Færri aukaverkanir
Fyrstu lyfin af 3. kynslóðar getn-
aðarvarnarpillum komu á markaðinn
í kringum 1990 og fimm árum síðar
voru birtar niðurstöður úr þremur
rannsóknum, sem bentu til þess að
meiri hætta væri á blóðsegamyndun
og blóðreki af nýju pillunum.
Magnús sagði að allt frá því fyrsta
getnaðarvarnarpillan kom á markað-
inn hefði fljótlega komið í ljós að auk-
in hætta var á að blóðsegamyndun
fylgdi pillunni. „Það sem er nýtt er að
þessi nýja gerð, sem átti að vera
betri, virðist vera hættulegri að
þessu leyti,“ sagði hann. „Kostir nýju
töflunnar eru að henni fylgja færri
aukaverkanir, svo sem milliblæðing-
ar, spenna í brjóstum og ógleði, og
þess vegna er hún svona vinsæl.“
Ekki ástæða til að skipta
Þrjú lönd, Noregur, Þýskaland og
Bretland, ákváðu að opinbera niður-
stöðu rannsóknanna og vara við
notkun nýju pillunnar og sagði
Magnús að mikil skelfing hefði gripið
um sig í Bretlandi, þar sem fjöldi
kvenna hætti að taka pilluna og urðu
margar þeirra barnshafandi án þess
að vilja það. Í Þýskalandi bar lítillega
á hræðslu en alls ekki í Noregi.
Evrópska sérlyfjanefndin fjallaði
um niðurstöður rannsóknanna og var
sérstökum vinnuhópi sérfræðinga
frá ýmsum Evrópulöndum falið að
kanna og fylgjast með áhrifum pill-
unnar. Er þeirri vinnu nú lokið.
Vinnuhópurinn komst að þeirri
niðurstöðu að hætta á blóðtappa væri
1,5–2 sinnum meiri af 3. kynslóðar
töflunum en þeim töflum sem fyrir
voru. „Menn telja nokkuð öruggt að
hættan sé mest fyrsta árið sem pillan
er tekin,“ sagði Magnús. „Við viljum
því leggja áherslu á að engin ástæða
er fyrir þær konur, sem taka pilluna
af hvorri gerðinni sem er og þola
hana vel, að hlaupa til og skipta um
tegund. Hættan hefur verið þekkt
áratugum saman þótt hún sé aðeins
meiri af 3. kynslóðartöflunum.
Ávinningur
heldur meiri
Sigurður Guðmundsson landlækn-
ir segir að ástæðulaust sé að gera of
mikið úr hættu á segamyndun við
töku pillunar. „Áhættan er mest
fyrsta árið, sem pillan er tekin, hvor
tegundin sem tekin er,“ sagði hann.
„Aðalatriðið er að tíðni segamyndun-
ar vegna pillunnar er lægri heldur en
tíðni segamyndunar sem tengist
þungun. Hafa verður í huga að sega-
myndun er gríðarlega sjaldgæf og
engin ástæða til að taka 3. kynslóð-
arpilluna af markaði, þar sem ávinn-
ingur af henni er heldur meiri en af
gömlu pillunni en konur eiga að vita
að áhættan er fyrir hendi til að geta
rætt hana við sinn lækni þegar leitað
er eftir getnaðarvarnartöflum. Þessi
viðvörun frá evrópsku sérfræðingun-
um er réttmæt og eðlileg en hún má
ekki verða til þess að getnaðarvarn-
arpilla sé sett fram sem skelfilegt
efni, sem beri að forðast, því það er
alls ekki rétt. Fjölskyldustjórnun
hefur verið einn meginávinningurinn
í lýðheilsu 20. aldarinnar. Við sjáum
ekki lengur fjölskyldur þar sem fæð-
ast 13 börn og átta þeirra deyja. Kon-
ur hafa í dag stjórn á barneignum
sínum, geta menntað sig og sótt
meira inn á vinnumarkaðinn.“
Meiri hætta stafar af nýju
getnaðarvarnarpillunum
Morgunblaðið/Kristinn Ingvarsson
Sjö tegundir af 3. kynslóðar töflum eru á markaði hér á landi.
NÝJAR rannsóknir sýna að þeir,
sem búa með og umgangast mik-
ið reykingafólk, eru fimm sinn-
um líklegri til að sýkjast af asma
á fullorðinsárum en aðrir.
Rannsóknin leiddi einnig í ljós
að þeim sem verða fyrir óbein-
um reykingum á vinnustað er
tvisvar sinnum hættara við önd-
unarerfiðleikum.
Afleiðingar óbeinna reykinga,
sem börn verða fyrir, hafa verið
vel þekktar en til þessa hefur
ekki verið hægt að sanna bein
tengsl milli óbeinna reykinga og
asma hjá fullorðnu fólki. En nú
hefur hópur vísindamanna undir
stjórn Maritt Jaakkola hjá Finn-
ish Institute of Occupational
Health í Helsinki lagt fram
óyggjandi sannanir fyrir því að
óbeinar reykingar eiga þátt í að
fólk fær asma á fullorðinsárum.
Rannsakaður var 718 manna
hópur í suður-Finnlandi, sem
aldrei hafði reykt. Þar af
greindist 231 með asma á síð-
ustu tveimur og hálfu ári. Þeir
sem eftir voru, 487 manns, voru
hafðir til viðmiðunar. Vís-
indamennirnir báru saman
hversu miklum óbeinum reyk-
ingum hóparnir höfðu orðið fyr-
ir á undangengnum tólf mán-
uðum og komust að raun um að
asmi meðal fullorðinna var mun
algengari hjá þeim sem höfðu
mátt þola óbeinar reykingar.
Óbeinar reykingar valda
asma á fullorðinsárum