Morgunblaðið - 06.10.2001, Blaðsíða 39

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. OKTÓBER 2001 39
LENGI vel gumaði
ríkisstjórnin af því að
henni væri að takst það
ætlunarverk sitt að
lækka skuldir ríkis-
sjóðs. Þetta hefur vissu-
lega gengið eftir sé mið-
að við skuldastöðuna
um miðjan síðasta ára-
tug. Hitt er áhyggjuefni
hvernig skuldir sveitar-
félaga hafa vaxið, að
ekki sé minnst á skuldir
heimila og fyrirtækja í
landinu. Sú ógnarmynd
sem blasir við þegar töl-
ur eru settar á blað hef-
ur eflaust orðið þess
valdandi að ríkisstjórn-
in gerist nú hógværari í tali um ár-
angur varðandi niðurfærslu skulda.
Eins og sjá má á með-
fylgjandi töflum og
stöplariti sem er sett
saman á grunni upplýs-
inga frá Þjóðhagsstofn-
un hafa skuldir annarra
en opinberra aðila tvö-
faldast sem hlutfall af
vergri landsframleiðslu
á einum áratug. Þetta á
bæði við um skuldir
heimilanna og skuldir
fyrirtækja. Upphæðirn-
ar sem hér er um að
tefla eru hærri en menn
hafa vanist að nefna.
Þjóðhagsstofnun áætlar
skuldir heimilanna á
þessu ári sex hundruð
sjötíu og fimm milljarða króna og
skuldir fyrirtækjanna eitt þúsund
fjörutíu og fimm milljarða króna.
Heildarskuldir þjóðarinnar nema nú
eittþúsund níuhundruð tuttugu og
fimm milljörðum króna samkvæmt
áætluðum tölum Þjóðhagsstofnunar
fyrir þetta ár.
Vissulega er að mörgu að hyggja
þegar rætt er um skuldastöðu, hvort
sem er hjá hinu opinbera eða fyrir-
tækjum og heimilum og væri æskilegt
að hafa einnig upplýsingar um eigna-
myndun og eignastöðu. Það breytir
þó ekki hinu að þessar skuldir eru
orðnar geigvænlegar og miðað við
það vaxtastig sem við búum við er
ósennilegt að fyrirtæki og heimili
hlaði upp skuldum ef eignir þeirra
bjóða upp á annað. Í þessu sambandi
er einnig rétt að benda á að þær við-
miðanir sem hér er stuðst við eru
verg landsframleiðsla sem mælir um-
fang efnahagsstarfsemi í landinu og
það hlýtur að verða okkur öllum til
umhugsunar þegar skuldir þjóðarinn-
ar eru orðnar 259% af þessari stærð.
Sjá töflu og graf.
Sú kenning hefur verið í tísku á síð-
ustu árum að háir vextir myndu slá á
útlán lánastofnana. Samkvæmt þess-
ari þróun virðist þessi kenning ekki
standast og er eðlilegt að spurt sé
hvort skort hafi annað stýritæki sem
einfaldlega heitir heilbrigð skynsemi.
Eitt er víst að við þessar aðstæður
þarf að fara varlega ef forðast á hrun.
Það er ekki að undra að krafist sé
vaxtalækkana. Undarlegt má heita ef
Seðlabankinn og reyndar lánastofn-
anirnar sjálfar hafa ekki forgöngu um
að færa vexti niður því ella er sýnt að
vaxtapíningin mun koma þeim í koll
þótt síðar verði. Aðþrengdur skuldu-
nautur reynir þó að borga; sá sem
orðinn er gjaldþrota greiðir að sjálf-
sögðu ekki skuldir sínar að öðru leyti
en því að þrotabúið gengur upp í
skuldir. Stöðugleiki fjármálakerfisins
og þar með efnahagslífsins alls er í
húfi.
Skuldasprenging
Ögmundur
Jónasson
Skuldir
Undarlegt má heita ef
Seðlabankinn og reynd-
ar lánastofnanirnar
sjálfar, segir Ögmundur
Jónasson, hafa ekki
forgöngu um að færa
vexti niður því ella er
sýnt að vaxtapíningin
mun koma þeim í koll.
Höfundur er alþingismaður og form.
BSRB.
ÞJÓÐHAGSSTOFNUN 5.10.’01 Áætl. Áætl. Áætl.
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Verg landsframleiðsla m.kr. 368.474 399.248 400.417 412.039 438.822 451.372 483.966 524.679 577.406 623.437 673.660 742.414 783.372
Skuldir ríkissjóðs m.kr. 119.343 137.530 166.116 195.569 213.924 232.586 239.246 241.564 237.793 225.967 228.530 291.195 265.930
Skuldir sveitarfél. m.kr. 15.850 17.489 20.441 25.163 31.804 35.566 35.699 38.387 43.308 46.063 49.539 53.049 56.595
Skuldir hins opinb. m.kr. 134.542 154.183 185.638 220.084 245.071 267.611 274.447 279.351 280.460 271.455 277.469 343.644 321.925
Nettó sk. hins opinb. m.kr. 70.514 79.251 106.511 143.179 165.494 179.298 191.522 196.530 180.713 146.978 161.062 204.175 203.004
Skuldir ríkissjóðs % af VLF 32,4 34,4 41,5 47,5 48,7 51,5 49,4 46,0 41,2 36,2 33,9 39,2 33,9
Skuldir sveitarfél. % af VLF 4,3 4,4 5,1 6,1 7,2 7,9 7,4 7,3 7,5 7,4 7,4 7,1 7,2
Skuldir hins opinb. % af VLF 36,5 38,6 46,4 53,4 55,8 59,3 56,7 53,2 48,6 43,5 41,2 46,3 41,1
Nettó sk. hins opinb. % af VLF 19,1 19,9 26,6 34,7 37,7 39,7 39,6 37,5 31,3 23,6 23,9 27,5 25,9
Skuldir heimila 170.726 211.270 237.367 262.529 289.054 317.914 350.717 386.200 442.600 510.600 599.100 675.100
Skuldir fyrirtækja 264.005 285.168 315.438 335.134 332.062 327.328 359.187 420.700 509.400 661.300 816.600 1.045.900
Skuldir þjóðarbúsins 505.245 575.689 659.316 740.842 786.610 824.540 901.426 1.003.430 1.132.713 1.318.878 1.576.762 1.925.175
Skuldir heimila
% af VLF
46,3 52,9 59,3 63,7 65,9 70,4 72,5 73,6 76,7 81,9 88,9 90,9
Skuldir fyrirtækja % af VLF 71,6 71,4 78,8 81,3 75,7 72,5 74,2 80,2 88,2 106,1 121,2 140,9


 




















3 
"+
#4 5
6 
78 
09

 



3 
"+
#4 5
:;
< 
09

 









3 
"+
#4 5
=;2 09

 













3 
"+
#4 5
>

94
09 #4 5
$; 5  ;2 =   :;


 5
2;  

 

? 9 

;  


 







3 
"+
#4 5

4 
09

 







3 
"+
#4 5
=  ?@ 7;

09

 





3 
"+
.; 4 5

=  ?@ 7;

09 Heimilisiðnaðarfélag
Íslands, Laufásvegi 2
kynnir starfsemi sína og Heimilis-
iðnaðarskólans frá kl. 12-17, á
Löngum laugardegi. Sýndir verða
þjóðbúningar og handverk þeim
tengd. Einnig verða til sýnis
ýmis vinnubrögð t.d. tóvinna,
útskurður, vefnaður, spjald-
vefnaður, knipl, baldýring o.m.fl.
Laufásvegi 2
Toppárangur
með
þakrennukerfi
þakrennukerfi
Fagm
enns
ka
í
fyrir
rúmi

BLIKKÁS EHF.
SKEMMUVEGUR 36
200 KÓPAVOGUR
SÍMI 557 2000 - FAX 557 4111
Söluaðilar um land allt