Morgunblaðið - 17.01.2002, Blaðsíða 28

ERLENT
28 FIMMTUDAGUR 17. JANÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
KABÚLFLUGVÖLLUR var op-
inberlega opnaður í gær en hann
skemmdist mikið í loftárásum
Bandaríkjamanna. „Þetta er upphaf
nýs tíma í afganskri flugsögu,“ sagði
Abdul Rahman, ferðamálaráðherra í
afgönsku bráðabirgðastjórninni, við
þetta tækifæri en afganska rík-
isflugfélagið Ariana ætlar að hefja
reglulegt áætlunarflug í næstu viku.
Á það nú aðeins tvær vélar, Antonov
24 og Boeing 727, en vígslan fólst
meðal annars í því, að sú síð-
arnefnda tók sig á loft, flaug hring
um borgina og lenti síðan aftur.
Reuters
Kabúl-
flugvöllur
opnaður
JOHN Walker Lindh, sem nefndur
hefur verið „bandaríski talibaninn“,
frétti af því í júní sl. að Osama bin
Laden hefði sent hóp manna til
Bandaríkjanna til að fremja þar
sjálfsmorðstilræði, að því er fram
kemur í ákærunni á hendur honum,
sem lögð var fram á þriðjudag.
Lindh, sem er tvítugur að aldri,
barðist með talibönum í Afganistan,
en bandarískir hermenn tóku hann
höndum eftir blóðuga fangauppreisn
við borgina Mazar-e-Sharif í nóvem-
ber. John Ashcroft, dómsmálaráð-
herra Bandaríkjanna, skýrði frá því
á þriðjudag að hann hefði verið
ákærður fyrir aðild að „samsæri um
dráp á bandarískum borgurum“ í
Afganistan og aðstoð við hryðju-
verkasamtök. Ákæran byggist á
játningum sem Lindh gerði í yfir-
heyrslum eftir handtökuna.
Lindh hefur verið í haldi í banda-
rísku herskipi á Indlandshafi en
verður innan skamms fluttur til
Bandaríkjanna, þar sem hann mun
koma fyrir borgaralegan dómstól í
Alexandra í Virginíu-ríki. Verði
hann fundinn sekur á hann yfir höfði
sér lífstíðarfangelsi. Dauðarefsing
liggur ekki við þeim brotum sem
hann hefur verið ákærður fyrir, en
nýleg skoðanakönnun benti til að
fimmtungur Bandaríkjamanna teldi
hann verðskulda dauðadóm. Ash-
croft sagði þó í viðtalsþætti í gær að
ef sannanir kæmu fram fyrir því að
Lindh hefði framið föðurlandssvik
eða aðra glæpi sem dauðarefsing
liggur við, yrði ný ákæra hugsanlega
lögð fram á hendur honum. En
dómsmálaráðherrann bætti við að
sönnunarbyrðin í slíkum málum
væri þung.
Fjölskylda Lindhs og lögmaður
hans, George Harris, gagnrýndu í
fyrradag bandarísk stjórnvöld fyrir
að hafa ekki leyft þeim að ræða við
Lindh síðan hann var tekinn til
fanga. Telja þau að brotið hafi verið
á réttindum hans og segjast munu
berjast fyrir því að hann fái réttláta
málsmeðferð.
Fjölskyldan hefur haldið því fram
að Lindh hafi verið heilaþveginn og
sé því ekki sakhæfur, en bandarísk
yfirvöld vísa því á bug. „Hann tók þá
ákvörðun að ganga til liðs við öfga-
sinna og sýndi þessum hryðjuverka-
mönnum hollustu fram á síðustu
stundu,“ sagði John Ashcroft í yf-
irlýsingu sinni á þriðjudag.
Snerist sextán ára
til íslamstrúar
John Walker Lind ólst upp hjá
foreldrum sínum og tveimur systk-
inum og bjó frá tíu ára aldri skammt
fyrir utan San Francisco í Kaliforn-
íu. Foreldrarnir voru frjálslyndir
kaþólikkar, faðirinn lögfræðingur og
móðirin heimavinnandi. Þau eru nú
skilin og móðirin hefur síðan tekið
upp búddatrú, en nágrönnum ber
saman um að fjölskyldan hafi virst
hamingjusöm.
Lindh snerist til íslamstrúar fyrir
fjórum árum, þegar hann var sextán
ára gamall, eftir að hafa lesið ævi-
sögu blökkumannaleiðtogans Mal-
colm X. Tók hann þá upp nafnið Sul-
eyman al-Lindh, en hefur einnig
gengið undir nöfnunum Suleyman
al-Faris og Abdul Hamid.
Hann hleypti heimdraganum árið
1998 og hóf nám í arabísku og ísl-
ömskum fræðum í Jemen. Í ákæru-
skjalinu kemur fram að hann hafi
haldið til Pakistans haustið 2000 og
hafi í maí á síðasta ári sótt þar þjálf-
unarbúðir fyrir málaliða.
Lindh kveðst svo hafa haldið til
Afganistans í júní sl. til að berjast
með liði talibana. Talibanar vísuðu
honum til al-Qaeda, hryðjuverka-
samtaka Osama bin Ladens, þar
sem honum var skipað í hóp með ar-
abískum hermönnum.
Þakkir frá bin Laden
Í ákæruskjölunum, sem lögð voru
fram á þriðjudag, er fullyrt að Lindh
hafi frétt af því allt að þremur mán-
uðum fyrir hryðjuverkaárásirnar 11.
september að Osama bin Laden
hefði sent hóp hryðjuverkamanna til
að fremja sjálfsmorðstilræði í
Bandaríkjunum. Var Lindh þá
staddur á sjö vikna þjálfunarnám-
skeiði í búðum al-Qaeda.
Í skjölunum er haft eftir Lindh að
bin Laden hafi heimsótt búðirnar
„þrisvar til fimm sinnum og flutt er-
indi“. Lindh og fjórir félagar hans
munu í eitt af þessum skiptum hafa
átta um fimm mínútna fund með bin
Laden og er hryðjuverkaforinginn
sagður hafa þakkað fimmmenning-
unum fyrir að leggja talibönum og
al-Qaeda lið.
Í þjálfunarbúðunum lærði Lindh
að beita skotvopnum og sprengiefn-
um. Stjórnandi búðanna bauð hon-
um að fara úr landi og taka þátt í að-
gerðum gegn Bandaríkjunum og
Ísrael, en hann kaus frekar að halda
til vígstöðvanna í Afganistan og
berjast við heri Norðurbandalags-
ins.
Eftir handtökuna lýsti hann yfir
stuðningi við hryðjuverkaárásirnar
á Bandaríkin og kvaðst reiðubúinn
að láta lífið sem píslarvottur. „Það er
markmið hvers múslima,“ sagði
hann við yfirheyrslur.
AP
Sjónvarpsmynd af John Walker Lindh, sem tekin var í byrjun desember.
Washington. AFP, AP.
„Bandaríski
talibaninn“ hitti
Osama bin Laden
FIMM erlendir menn, sem handtekn-
ir voru af útsendurum talibanastjórn-
arinnar í Afganistan og sakaðir um
njósnir, dúsa enn í fangelsi í Kandah-
ar þó að talibanar séu nú úr sögunni.
Mennirnir fimm, sem máttu sæta
pyntingum í tíð talibana, eru að vísu
frjálsir ferða sinna en eiga enga pen-
inga til að hverfa á brott og eru auk-
inheldur vegabréfslausir.
Einn mannanna er tatari frá Rúss-
landi, annar Kúrdi frá Sýrlandi, sá
þriðji er Sádí-Arabi, fjórði er Breti og
sá fimmti kemur frá Kína. Sú rauna-
saga sem þeir hafa sagt fjölmiðla-
mönnum er sannfærandi og þeir bera
þess enn merki að hafa verið barðir.
Ólíkar ástæður valda því að menn-
irnir voru á ferð um Afganistan. Ay-
rat Vahito, sem er 24 ára, segist hafa
yfirgefið Rússland í desember 1999
eftir að hafa lent í útistöðum við yf-
irvöld í landinu en Vahito hefur barist
fyrir réttindum tatara.
„Yfirmaður í KGB kom og stakk
upp á því að ég ynni leynistörf fyrir
þá. Ég hafnaði boðinu,“ segir hann.
Ákvað hann að koma sér fyrir í Tyrk-
landi ásamt kunningja sínum en sök-
um þess, að hann átti ekkert vega-
bréf, urðu þeir sammála um að
laumast þangað inn í gegnum Tadjík-
istan, Afganistan og síðan Íran.
Í febrúar 2000 voru tvímenning-
arnir handteknir af talibönum í Kund-
uz í Norður-Afganistan og afhentir
aröbskum liðsmönnum al-Qaeda
hryðjuverkasamtakanna en þeir
fluttu mennina í fangelsi í Kabúl. „Um
tveggja daga skeið börðu þeir mig og
spörkuðu í mig uns ég gekkst við því
að ég væri njósnari á vegum KGB,“
segir Vahitov. „Þeir drápu vin minn,
Jakob. Þeir börðu hann til óbóta fyrir
að vera útsendari KGB og síðan skáru
þeir hann á háls að mér sjáandi.“
Vahitov segist hafa verið fastur í
fangelsinu í Kabúl um sjö mánaða
skeið. „Tvisvar í viku komu þeir og
börðu mig næturlangt. Eitt sinn létu
þeir mig hanga í átta daga samfleytt í
loftinu og léku sér að því að pota raf-
magnsköplum í mig.“
„Eftir það sögðu þeir við mig: nú
ferð þú til Kandahar. Omar [andlegur
leiðtogi talibana] er búinn að dæma
þig til dauða.“
Vahitov segist hafa mátt þola
„hræðilegan“ aðbúnað þann tíma sem
hann dvaldi í fangelsi í Kandahar, allt
þar til loftárásir Bandaríkjamanna
stökktu talibönum á flótta. „Núna er
staðan sú að ég get ekki farið aftur til
Rússlands en ég get heldur ekki verið
hér, ég á ekkert vegabréf, enga pen-
inga, ekkert. Ég myndi vilja gerast
pólitískur flóttamaður í hverju því
landi sem væri tilbúið til að taka við
mér.“
Flúði herskyldu í Sýrlandi
Abdul-Rahim Abdul Razak Al-
Gango, sem er 26 ára gamall Kúrdi,
segist hins vegar hafa flúið Sýrland til
að sleppa undan herskyldu. Hann fór
til Sameinuðu arabísku furstadæm-
anna en vegabréfsáritun hans rann út
og til að komast hjá því að vera send-
ur aftur heim til Sýrlands ákvað hann
að þykjast vera Afgani, til að tryggja
að hann yrði sendur þangað í staðinn.
Var hann handtekinn af talibönum í
borginni Jalalabad í Austur-Afganist-
an, sakaður um njósnir og færður til
Kabúl þar sem þriggja mánaða langar
barsmíðar tóku við. Á endanum var
hann sendur til Kandahar.
„Núna er ég frjáls ferða minna en
hvert á ég að fara?“ spyr hann og
bætir við að hann væri tilbúinn til að
fara aftur heim til Sýrlands ef hann
hefði einhverja tryggingu fyrir því að
hann yrði ekki fangelsaður er þangað
kæmi fyrir liðhlaup.
Abdul Hakim Bukhari, 48 ára gam-
all Sádí-Arabi, segist hafa verið
staddur í Karachi í Pakistan er hann
ákvað að fara yfir landamærin til Afg-
anistan í því skyni að festa kaup á
teppum. Hann var handtekinn í Spin
Boldak, í suðausturhluta Afganistan,
og sakaður um að vera njósnari. „Þeir
settu mig í neðanjarðarfangelsi þar
sem ég fékk hvorki vott né þurrt í
þrjá daga. Þá tóku við tuttugu daga
barsmíðar, þeir börðu mig þrisvar
sinnum á hverjum degi, tvo tíma í
senn. Og alltaf vildu þeir vita hver
hefði sent mig, hvers vegna ég væri
þangað kominn.“
Lifa í voninni um aðstoð
alþjóðlegra hjálparstofnana
Jamal Al-Harith, 36 ára gamall
breskur ríkisborgari, sem snúist hafði
til íslamstrúar, kveðst hins vegar hafa
verið stoppaður nærri Kandahar
snemma í október í fyrra en hann var
þá á leiðinni frá Pakistan til Írans.
„Talibanar börðu mig samfleytt í þrjá
daga en sem betur fer lenti ég aldrei í
vörslu al-Qaeda,“ segir hann.
Sadiq Ahmad Turkestani, sem er af
ættbálki Uighur í Kína, en sem hefur
rétt til búsetu í Sádí-Arabíu, hafði
verið dæmdur í fangelsi fyrir þjófnað
og síðan sendur til Afganistan árið
1996. Raunasaga hans er svipuð og
samfanga hans; hann var sakaður um
njósnir, barinn, pyntaður – á fótum
hans má sjá að búið er að rífa allar tá-
neglur af – og síðan látinn þola sult.
Fimmmenningarnir lifa allir í voninni
um að alþjóðlegar hjálparstofnanir
aðstoði þá við að yfirgefa Kandahar
og fangelsið þar.
Fimm menn segja frá erfiðri vist í fangelsi í Kabúl þar sem liðsmenn al-Qaeda misþyrmdu þeim
Frjálsir en eiga í
engin hús að venda
Kandahar. AFP.
’ Tvisvar í viku komu þeir og börðu mignæturlangt. Eitt sinn létu þeir mig hanga í
átta daga samfleytt í loftinu og léku sér að
því að pota rafmagnsköplum í mig. ‘
EINN æðsti fjármálastjóri hryðju-
verkasamtakanna al-Qaeda hefur
gefið sig fram við bandaríska her-
menn í Afganistan, að því er CNN-
fréttastofan greindi frá í gær.
CNN hafði eftir talsmanni Banda-
ríkjahers í Afganistan að maðurinn
hefði gefið sig fram á flugvellinum í
Kandahar síðdegis á þriðjudag. Von-
ast er til að hann geti gefið mikilvæg-
ar upplýsingar um starfsemi al-
Qaeda og hefur hann þegar verið yf-
irheyrður.
Haft var eftir heimildamönnun
innan bandarísku leyniþjónustunnar
að fjármálastjórinn væri „stórlax“ í
ópíumviðskiptum í Afganistan.
Fjármálastjóri
al-Qaeda
gefur sig fram