Morgunblaðið - 25.03.2003, Blaðsíða 17

STRÍÐ Í ÍRAK
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. MARS 2003 17
MÓTMÆLI gegn stríðinu í Írak
héldu áfram víða um heim í gær.
Lögregla í Hamborg beitti háþrýsti-
dælum til að dreifa þúsundum mót-
mælenda, sem margir hverjir voru
skólanemar sem skrópuðu til að
taka þátt í mótmælagöngunni, en
hún stefndi að ræðisskrifstofu
Bandaríkjanna í borginni. 21 var
handtekinn.
Fimmta daginn í röð söfnuðust
múslímar í mótmælagöngur í borg-
um Austurlanda nær, samtímis því
að klofningur milli ráðamanna
arabalandanna kom skýrt í ljós á
fundi utanríkisráðherra aðildar-
landa Arababandalagsins í Kaíró.
Um 12.000 háskólanemar hróp-
uðu slagorð gegn Bandaríkjamönn-
um og Bretum á götum egypzku höf-
uðborgarinnar. Ákölluðu þeir Guð
og báðu hann í baráttusöng að færa
Írökum sigur. Mótmælendum laust
saman við óeirðalögreglu í Kartúm,
höfuðborg Súdans. Í Muscat, höf-
uðborg Óman, veifuðu mótmæl-
endur myndum af Saddam Hussein
Íraksforseta. Sama gerðu þátttak-
endur í mótmælaaðgerðum á heima-
stjórnarsvæðum Palestínumanna,
þar sem slagorð gegn Ísrael og
bandamönnum voru hrópuð.
Í Islamabad, höfuðborg Pakistans,
var einn margra mótmælafunda
gegn stríðinu haldinn af um 200
blindum háskólastúdentum, sem
báðu íröskum börnum griða.
Reuters
Mótmælendur mynduðu merki friðarsinna úr kertum við Brandenborgar-
hliðið í Berlín í gær. Fjölmenn mótmæli voru í mörgum þýzkum borgum.
Ekkert
lát á mót-
mælum
Kaíró, Hamborg. AFP, AP.
RÚSSNESKA vopnaútflutnings-
stofnunin Rosoboronexport neitaði
því í gær að hún hefði tekið þátt í
vopnasölu til Íraks eftir að Banda-
ríkjamenn sökuðu rússnesk fyrir-
tæki um að hafa selt Írökum ýmis
hergögn, meðal annars flugskeyti,
áður en stríðið í Írak hófst í vikunni
sem leið.
„Við vorum alls ekki viðriðnir
neina slíka sölu og höfum engar
upplýsingar um að hún hafi átt sér
stað,“ sagði talsmaður Rosoboron-
export, einu ríkisstofnunarinnar í
Rússlandi sem hefur milligöngu um
vopnaútflutning.
Bandaríska utanríkisráðuneytið
segir að rússnesk fyrirtæki hafi selt
Írökum ýmis hergögn, sem þeir geti
beitt í stríðinu, og kveðst hafa rætt
málið nokkrum sinnum við rúss-
nesku stjórnina. Hergagnasalan
brjóti í bága við refsiaðgerðir Sam-
einuðu þjóðanna gegn stjórnvöldum
í Írak.
The Washington Post sagði að eitt
fyrirtækjanna hefði selt búnað til að
trufla merkjasendingar og staðsetn-
ingarkerfi bandarískra herþotna og
stýriflauga. Staðsetningarkerfið
byggist á merkjum frá gervihnött-
um.
Tvö önnur rússnesk fyrirtæki eru
sögð hafa selt Írökum flugskeyti,
sem eru ætluð til árása á skrið-
dreka, og þúsundir gleraugna sem
gera hermönnum kleift að sjá í
myrkri.
Tvö fyrirtæki, Aviakonversija og
KBP Tula, voru nefnd í frétt Wash-
ington Post og þau höfðu ekki svar-
að ásökunum Bandaríkjamanna í
gær.
Talsmaður Rosoboronexport
sagði að háttsettir embættismenn á
skrifstofu forsetans í Kreml og rúss-
neska utanríkisráðuneytinu væru að
ræða málið.
„Svör rússneskra stjórnvalda til
þessa hafa ekki verið fullnægjandi,“
sagði talsmaður bandaríska sendi-
ráðsins í Moskvu. „Við vonum að
þær stofnanir sem bera ábyrgð á
vopnaútflutningnum taki kvartanir
okkar alvarlega.“
Njósnaflugi mótmælt
Stjórnvöld í Rússlandi segja að
bandarískar njósnavélar hafi rofið
lofthelgi landsins þrisvar sinnum frá
því að stríðið hófst og hafa mótmælt
því formlega. Rússar segja að
njósnavélarnar hafi farið inn í loft-
helgina yfir sunnanverðu Rússlandi
og flogið yfir landamærin að
Georgíu. Þeir lýsa njósnafluginu
sem „afturhvarfi til háttalags sem
tíðkaðist í kalda stríðinu“.
Rússnesk stjórnvöld hafa mót-
mælt hernaðinum í Írak og Ígor Ív-
anov, utanríkisráðherra Rússlands,
sagði í gær að Írakar þyrftu ekki
„lýðræði á vængjum Tomahawk-
flauga“. Rússar væru andvígir því
að lýðræði væri „flutt út“ til full-
valda ríkja, einkum í múslímaheim-
inum þar sem slík íhlutun gæti kynt
undir trúarofstæki.
Rússar sakaðir
um að hafa selt
Írökum vopn
Moskvu. AP.
TALSMAÐUR Alþjóðanefndar
Rauða krossins, Nadia Doumani,
segir ljóst að Írakar hafa brotið
gegn reglum Genfarsamninganna
frá 1949 um meðferð stríðsfanga
þegar þeir birtu á sunnudag sjón-
varpsmyndir af hrelldum, banda-
rískum föngum og spurðu þá m.a.
hvers vegna þeir hefðu komið til
landsins. Bannað er að gera stríðs-
fanga að sýningargripum með þess-
um hætti og yfirheyra þá í fjölmiðl-
um. Sjónvarpsstöðin sýndi einnig
myndir af blóðugum líkum nokk-
urra bandarískra hermanna með
skotsár á höfði. Bandaríkjamenn-
irnir voru handsamaðir eftir að
Írakar gerðu bílum þeirra fyrirsát
við borgina Nasiriya.
„Herrar mínir og frúr, þið sjáið
nú hóp stríðsfanga úr röðum banda-
ríska og breska herliðsins,“ segir
þulur íraska sjónvarpsins. „Þetta
eru mennirnir sem eru að reyna að
ráðast inn í Írak en þurfa að fást við
hina hugrökku hermenn okkar ... og
hérna eru þeir, smánaðir og sigr-
aðir.“ Sjónvarpsstöðin Al-Jazeera í
Katar endurvarpaði útsendingum
sjónvarpsins í Bagdad en stöðin
hefur oft sýnt myndir af fórnar-
lömbum úr röðum Palestínumanna í
uppreisn þeirra gegn Ísraelum auk
mynda af látnu eða særðu fólki í
Írak eftir loftárásir bandamanna í
átökunum sem nú standa yfir.
Fulltrúar Bandaríkjahers gagn-
rýndu Al-Jazeera á sunnudag,
sögðu stöðina taka þátt í að nið-
urlægja hermennina. Donald
Rumsfeld, varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna, sagði í viðtali við
CBS-sjónvarpsstöðina að Al-Jaz-
eera væri „hluti af áróðursvél
Íraka“. Bandarískir fréttamiðlar,
þ.á m. netmiðlar sem birt höfðu
ljósmyndir af hermönnunum á síð-
um sínum, ákváðu að gera andlitin
óþekkjanleg eftir ummæli banda-
rískra ráðamanna. Breska ríkis-
sjónvarpið, BBC, sýndi aðeins
stuttan útdrátt úr myndum Al-Jaz-
eera.
George W. Bush Bandaríkjafor-
seti krafðist þess þegar á sunnudag
að Írakar hlíttu ákvæðum alþjóða-
laga um meðferð stríðsfanga. Þeir
sem ekki gerðu það myndu verða
meðhöndlaðir eins og stríðsglæpa-
menn.
Hernaður sé ekki fegraður
Deilt var um það vestra hvort
réttlætanlegt væri að sýna andlit
hermannanna sem kynntu sig með
nafni og sögðu frá hvaða sam-
bandsríki þeir kæmu. Flestar
stöðvar ákváðu að sýna ekki andlit
mannanna, fjögurra karla og einnar
konu, af tillitssemi við ættingja. En
NBC sýndi einn þeirra, Joseph
Hudson, þegar móðir hans hafði
skýrt frá því að hún hefði þegar séð
útsendinguna í filippeyskri stöð.
Tveir af helstu fréttamönnum
ABC-stöðvarinnar, Charles Gibson
og Ted Koppel, voru ósammála.
Hinn fyrrnefndi sagðist alltaf vera
andvígur því að sýna myndir af lík-
um fallinna hermanna. En Koppel
var á öðru máli. „Við höfum oft sýnt
myndir af líkum gegnum árin, alveg
frá því í Víetnamstríðinu, jafnt af
föllnum óvinum sem Bandaríkja-
mönnum,“ sagði Koppel en bætti
við að andlit hinna látnu væru aldr-
ei sýnd af tillitssemi við ættingjana.
Hann sagði að fjölmiðlar æstu
upp þjóðerniskenndina áður en
stríð hæfist og því bæri þeim skylda
til að minna almenning á að stríð
væri hræðilegt. „Ungir Bandaríkja-
menn eru að deyja. Ungir Írakar
eru að deyja. Ef við horfum fram
hjá því eru það mistök,“ sagði
Koppel og varaði menn við því að
reyna að fegra ímynd hernaðar.
Brutu samninga um
meðferð stríðsfanga
Al-Jazeera-sjónvarpsstöðin sögð hluti af áróðursvél Íraka
TOMMY Franks, yfirmaður herafla
bandamanna í þeim átökum, sem nú
eiga sér stað í Írak, sagði í gær að
of snemmt væri að reikna með því
að innrásarherinn fyndi nokkuð af
meintum gereyðingarvopna-
birgðum Íraka. Hershöfðinginn
vildi þar með ekki staðfesta að efna-
vopn hefðu verið framleidd í verk-
smiðju sem var meðal bygginga
sem hermenn bandamanna náðu á
sitt vald nærri bænum Najaf í Mið-
Írak, um 160 km suður af Bagdad.
Áður hafði talsmaður bandaríska
varnarmálaráðuneytisins staðfest
að verið væri að rannsaka verk-
smiðjuna með tilliti til þess hvort
þarna hefðu verið geymd efnavopn.
Sagði Franks að herlið banda-
manna hefði á síðustu sólarhringum
„fengið ýmsar upplýsingar“ um
staði í Írak þar sem hugsanlegt er
að efnavopn hafi verið framleidd
eða geymd, bæði á svæðum sem
þegar væru á valdi innrásarhersins
sem og öðrum sem væru það ekki.
Frá því stríðið í Írak hófst aðfara-
nótt fimmtudagsins síðasta hafa
hermenn bandamanna ekki fundið
nein gereyðingarvopn í landinu.
Fundu ekki efnavopn
As-Saliyah í Katar, Washington. AFP, AP.
SKORTUR er á matvælum og vatni
í þorpum syðst í Írak eftir fjögurra
daga landhernað og fátt bendir til
þess að hjálpargögn berist þangað
á næstunni. Breskir hermenn og
embættismenn Sameinuðu þjóð-
anna segja að reynt verði að koma
íbúunum til hjálpar sem fyrst en
starfsmenn hjálparstofnana í Kúv-
eitborg segja að of hættulegt sé að
flytja hjálpargögn til þorpanna
vegna harðra átaka nálægt borg-
inni Basra og hafnarbænum Umm
Qasr.
Breskir herlögreglumenn á
svæðinu sögðust hafa skýrt yfirboð-
urum sínum frá því að mikill skort-
ur væri á vatni og matvælum en
enginn vissi hvenær hægt yrði að
koma fólkinu til hjálpar.
Matvæla- og vatns-
skortur í Suður-Írak
Rafidiyah. Los Angeles Times.
BANDARÍSKT flugskeyti hæfði á
sunnudag fólksflutningabíl sem í
voru sýrlenzkir verkamenn á flótta
frá stríðsátökunum í Írak, á áning-
arstað Íraksmegin landamæranna
að Sýrlandi. Fimm farþeganna dóu
og tíu særðust, að því er sýrlenzka
fréttastofan SANA greindi frá í
gær.
Sýrlenzk stjórnvöld, sem eru
mjög mótfallin hernaðinum í Írak,
tjáðu sendiherrum Bandaríkjanna
og Bretlands reiði sína yfir atvikinu
í gær. Í tilkynningu frá þeim segir
að þau „fordæmi þennan glæp“ og
áskilji sér rétt til að fara fram á
skaðabætur í samræmi við ákvæði
alþjóðalaga.
Að sögn sýrlenzku fréttastof-
unnar hæfði flugskeyti sem varpað
var úr flugvél rútuna, sem í voru 37
farþegar, á sunnudagsmorgun.
Talsmaður stjórnstöðvar banda-
ríska heraflans við Persaflóa stað-
festi fréttina í gærkvöldi og harmaði
manntjónið. Bifreiðin hefði stöðvað
á brú sem verið var að gera árás á
með þessum afleiðingum.
Flugskeyti hæfir rútu
Damaskus. AP, AFP.