Morgunblaðið - 25.03.2003, Blaðsíða 56

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 ÞRIÐJUDAGUR 25. MARS 2003 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
FATNAÐUR Eggerts Jóhannssonar feldskera úr
fiskroði hefur vakið athygli í Bandaríkjunum en
fyrirtækið Sjávarleður á Sauðárkróki hefur þróað
efnið sem er notað í
flíkurnar úr laxa- og
karfaroði. Nýlega
birtist grein í hinu
virta tímariti Bus-
iness Week þar sem
segir frá flíkunum
og að Christian Dior,
La Perla og Giorgio
Armani hafi notað
fiskroðið í nýlegum
tískufatalínum sín-
um.
Eggert segir í
samtali við Morg-
unblaðið að efnið sé
einstakt í sinni röð
og því mjög spenn-
andi að eiga þátt í
því að kynna það út
fyrir landsteinana.
„Þetta er mjög
sterkt skinn og talið sterkara en allt annað leður
af svipaðri þykkt,“ segir Eggert. Hann segist í tvö
ár hafa verið að markaðssetja roðið í samstarfi við
Sjávarleður. „Ég hef reynt að koma Sjávarleðri á
markað og reynt að fá menn til samstarfs við mig
þarna úti. Þetta er hluti af því.“
Jakkar Eggerts úr fiskroðinu eru samkvæmt
grein Business Week fáanlegir í verslunum í Kali-
forníu og New York. „Í fyrstu var hugmyndin sú
að engir tveir jakkar yrðu eins,“ segir Eggert. „En
við erum enn að kynna þetta og búið er að fram-
leiða flíkur sem verið er að koma á markað úti.“
Eggert segir viðbrögðin á þá lund að fólki þyki
roðið og flíkurnar mjög spennandi og að tísku-
heimurinn sé að taka við sér. „Það á eftir að koma
í ljós hvort þetta hlýtur markaðshylli en fyrstu við-
brögð eru mjög jákvæð.“
Þarf að flytja inn fiskroð
En þó að aðferðin við verkun roðsins sé al-
íslensk og hönnun Eggerts líka þá er hráefnið,
fiskroðið, að stórum hluta flutt inn til landsins,
sem kann að koma mörgum spánskt fyrir sjónir.
„Til þess að geta náð árangri þarf að vera talsvert
mikil framleiðsla og talsvert mikið úrval af skinni.
Þess vegna höfum við þurft að sækja skinnið út
fyrir landsteinana því við höfum ekki haft nógu
öruggan aðgang hér heima að nógu miklu magni
til að geta valið úr.“ Eggert segir þetta þó standa
til bóta. „Um leið og það er hægt að fara að borga
betur getur þetta orðið talsverð tekjulind fyrir
fiskiðnaðinn, ef þessar óskir okkar rætast.“
Umfjöllun í Business Week um
fiskroðsjakka Eggerts feldskera
Sterkt skinn
á heims-
mælikvarða
Á SAMNINGAFUNDI EFTA-
ríkjanna, Íslands, Noregs og
Liechtenstein og Evrópusam-
bandsins fyrir helgina tók for-
maður pólsku samninganefndar-
innar, Michel Czyz, til máls og
talaði fyrir algeru tollafrelsi í
stækkuðu Evrópusambandi á
fisk frá EFTA-löndunum sem
fluttur hefur verið til landsins.
Eftir því sem næst verður kom-
ist gætu tollar á íslenskan fisk
til nýju aðildarríkjanna verið á
bilinu 250–350 milljónir á ári,
miðað við útflutning þangað í
fyrra, en til samanburðar má
nefna að Íslendingar greiddu
um 110 milljónir í þróunarsjóð
EFTA-ríkjanna í fyrra.
„Markaðsaðgangur fyrir fisk
er ákaflega mikilvægt mál fyrir
Pólverja. Í Póllandi starfa um
25 þúsund manns hjá fisk-
vinnslufyrirtækjum sem þurfa á
þessu hráefni að halda,“ hafði
norska blaðið Aftenposten eftir
Czyz að loknum samningafund-
inum. Þá sagði blaðið greinilegt
að þetta útspil Pólverja hefði
komið Percy Westerlund, for-
manni samninganefndar ESB, í
opna skjöldu.
Það styrkir samningsstöðu
EFTA-ríkjanna þriggja að
væntanleg aðildarþjóð ESB
skuli hafa komið fram fyrir
skjöldu með þessum hætti. Eftir
því sem Morgunblaðið kemst
næst ræddu íslenskir erindrekar
við Pólverja í liðinni viku og
fastlega má gera ráð fyrir að
Norðmenn hafi einnig rætt
beint við Pólverja vegna máls-
ins.
Hagsmunir Íslendinga vegna
viðskipta með fisk til Austur-
Evrópulandanna, sem ganga
munu í ESB, eru töluverðir,
ekki síst þegar horft er til þess
að útflutningur til landa á borð
við Pólland og Litháen hefur
aukist hröðum skrefum. Í fyrra
fluttu Íslendingar út fisk til
nýju aðildarlandanna fyrir um
tvo milljarða króna, langmest til
Póllands auk Litháens, og hefur
verðmætið tug- ef ekki hundrað-
faldast á fáum árum. Þetta á
ekki síður við um Norðmenn,
sem lengi hafa haft mjög sterka
stöðu í Póllandi, en árið 2001
fóru liðlega 14% af útflutningi
þeirra á sjávarafurðum til ríkja
Austur-Evrópu.
Óvænt útspil kom fram í samningaviðræðum ESB og EFTA
Pólverjar krefjast
fríverslunar með fisk
MATARÆÐI Íslendinga hefur
að mörgu leyti gjörbreyst frá
árinu 1990 og segja má að sterk-
ustu einkenni íslensks mataræðis
frá árum áður séu óðum að
hverfa. Þetta kemur meðal ann-
ars fram í umfangsmikilli könnun
Manneldisráðs sem framkvæmd
var 2002. Niðurstöður hennar
voru kynntar á fundi í Iðnó í gær.
Að mati Manneldisráðs er gleði-
legast við niðurstöðurnar að mat-
aræðið hefur færst nær manneld-
ismarkmiðum: Fitan hefur
minnkað í fæðu fólksins og græn-
meti og ávextir aukist.
Dæmi um neikvæða þróun er
aukin sykurneysla og er neysla
gosdrykkja gífurleg, einkum
meðal ungra stráka, sem drekka
að meðaltali tæpan lítra af gos-
drykkjum daglega. Sykurneysla
þeirra er jafnframt mjög mikil
eða 143 grömm af viðbættum
sykri á dag.
Stúlkur drekka minna af gosi
en meira af vatni en strákar og
þær velja fituminni vörur. Mjólk-
urneysla þeirra er hins vegar lítil
og fiskneysla hverfandi. Bera
næringarefni í fæðu stúlknanna
þess merki en kalk, D-vítamín og
joð eru dæmi um nauðsynleg efni
sem eru undir ráðlögðu magni í
fæðu þeirra.
Vatn er nú sá drykkur sem
flestir Íslendingar drekka en var
fjórði í röðinni árið 1990, á eftir
kaffi, mjólk og gosdrykkjum.
Neysla drykkjarmjólkur hefur
minnkað mikið eða um 43% frá
fyrri könnun.
Fiskneysla hefur einnig
minnkað eða um 45% frá fyrri
könnun og er nú litlu meiri en
gerist og gengur í flestum ná-
grannalöndum.
Pitsan er langvinsælust
hjá strákunum
Þá kemur fram í nýju könnun-
inni að mataræði er breytilegt
eftir aldri.
Fiskur, pasta, franskar kart-
öflur, gos og pitsa eru dæmi um
fæðutegundir sem eru mjög ald-
urstengdar. Pitsuneysla stráka
vekur sérstaka athygli, því þeir
borða 120 grömm að meðaltali á
dag sem jafngildir stóri sneið á
degi hverjum.
Minni munur er nú á mataræði
fólks eftir búsetu en var í könn-
uninni 1990. Dreifbýlið hefur þó
enn sérstöðu með meiri neyslu
hefðbundinna landbúnaðarvara.
Fólk á höfuðborgarsvæðinu
borðar fituminna fæði og er
grennra en fólk í þéttbýlisstöðum
eða dreifbýli. Þá kemur fram í
könnuninni að unga fólkið borðar
mun oftar á veitingastöðum og
skyndibitastöðum en þeir sem
eldri eru.
Ný könnun Manneldisráðs sýnir breytingar á mataræði Íslendinga
Aukin neysla grænmetis
en gosdrykkja gífurleg
Fiskneysla minnkar og er nú litlu
meiri en í nágrannalöndunum
 Mataræði/6
STARFSMENN Hring-
rásar vinna nú við niðurrif
mannvirkja sem tilheyrðu
bandarísku ratsjárstöðinni
á Stokksnesi. Búið er að
rífa megnið af mannvirkj-
unum og í dag verða stóru
ratsjárskermarnir látnir
falla til jarðar. Þetta eru
gríðarstór mannvirki, 45
metrar á hæð og vega hvor
um sig um 250 tonn. Að
sögn Sveins Ásgeirssonar,
eins af eigendum Hring-
rásar, er reiknað með að
hreinsun á Stokksnesi verði
lokið fyrir páska. Þá verð-
ur búið að klippa sundur og
pressa um 800 tonn af stáli.
Morgunblaðið/Sveinn Ásgeirsson
Stórvirkar vinnuvélar klippa ratsjárskermana á Stokksnesi í litla búta. Í dag verða stærstu skermarnir felldir.
Skerm-
arnir
felldir
í dag
Bandaríska ratsjárstöðin á Stokksnesi við Höfn rifin niður í áföngum
Höfn. Morgunblaðið.
BORGARRÁÐ hefur fellt úr gildi kvöð sem þing-
lýst var á fjölda íbúðarhúsa í Reykjavík sem kvað á
um að ekki mætti selja hús á umræddum lóðum til
manna er flutt höfðu til Reykjavíkur eftir 9. sept-
ember 1941. Kvöðin á rót að rekja til eftirfarandi
bókunar í bæjarráði Reykjavíkur 28. október 1944.
„Bæjarráð samþykkir að sú kvöð verði sett á allar
lóðir, sem látnar verða framvegis á leigu til íbúðar-
húsabygginga, að húsin megi ekki selja mönnum,
er hafa flutt til bæjarins eftir 9. septbr. 1941, þar til
bæjarráð ákveður annað.“
Í bréfi sem fylgdi tillögu skrifstofustjóra borg-
arverkfræðings um að kvöðin skyldi felld niður
segir að þrátt fyrir að ofangreindri kvöð hafi verið
þinglýst á fjölda íbúarhúsa í Reykjavík og að vísað
sé til hennar í þingslýsingarvottorðum, sé engu að
síður löngu hætt að framfylgja henni. Þessi kvöð sé
því barn síns tíma og eigi ekki lengur við. Sam-
þykkti borgarráð því að fella í eitt skipti fyrir öll
umrædda kvöð úr öllum þinglýstum lóðarsamning-
um þar sem hún er tilfærð.
Kvöð um kaup
utanbæjarfólks
var felld niður