Morgunblaðið - 25.01.2004, Blaðsíða 25

ur svæði í miðborginni,“ segir Bjarni
og tekur fram að margir þátttakend-
ur í rannsókninni hafi varað við að
byggingar risu á grænum svæðum í
miðborginni. „Við skulum heldur ekki
gleyma því að niðurstöður rannsókn-
arinnar benda til þess að flestir íbúar
í Breiðholti og Grafarvogi og öðrum
hverfum borgarinnar séu ánægðir
með hverfin sín eins og sést best á því
að 64% ætla að halda áfram að búa
innan sama hverfis.“
Mistök ekki greypt í steypu
Bjarni leggur áherslu á að sveit-
arfélögin beri tillögur að nýjum
hverfum undir almenning og nýti nið-
urstöður könnunarinnar í þeirri
vinnu. „Með nútíma tækni er auðvelt
að setja upp ýmis dæmi um blandaða
byggð, íbúða- og atvinnubyggð og
bera undir rýnihópa. Með því móti er
hægt að koma í veg fyrir að alvarleg
mistök uppgötvist ekki fyrr en þau
hafa verið greypt í steinsteypu,“ seg-
ir hann og upplýsir að hann sé að
vinna að slíku verkefni fyrir Íslenska
aðalverktaka á vegum fyrirtækis síns
Land-ráð um þessar mundir. „Verk-
efnið gengur út á að bera tillögur að
skipulagi á nýju íbúðarhverfi á Blika-
stöðum undir almenning og faghópa í
rýnihópum. Með þessu móti er skipu-
lagið unnið fyrir opnum tjöldum frá
byrjun. Hingað til höfum við vanist
því að skipulag sé unnið fyrir luktum
dyrum. Eftir að skipulagið er fullbúið
taka oft við kynningar, þras og þref á
erfiðum fundum. Sveitarfélögin gætu
dregið verulega úr slíkum ágreiningi
með því að fara hina leiðina og vinna
skipulagið frá byrjun með almenningi
með því að leita álits úrtakshópa á
mismunandi möguleikum á skipulagi
hverfa.“
Bjarni bætir við að ekki sé síður
nauðsynlegt að gera könnun á því
hvernig að fólki líki að búa í nýjum
hverfum eftir að þau eru fullbyggð.
„Með því að gera bæði könnun á ósk-
um fólks fyrirfram og síðan á reynsl-
unni af því að búa í hverfinu í nokkur
ár fást ákaflega dýrmætar upplýsing-
ar í tengslum við framtíðar stefnu-
mótun í uppbyggingu hverfa. Aðeins
einu sinni hefur verið gerð könnun af
síðarnefnda taginu, þ.e. þegar Ásta
Urbancic gerði könnun í tengslum við
MA-ritgerð sína í landafræði fyrir um
15 árum á viðhorfum íbúa í Árbæjar-
og Breiðholtshverfi. Nú er orðið
tímabært að gera slíka könnun fyrir
Grafarvog.“
Hvað þarf helst að hafa í huga við
skipulagningu nýs hverfis? „Jú, eðli-
legt er að huga að því að byggja upp
nokkuð þétta byggð umhverfis öfluga
þjónustukjarna. Við verðum að gera
ráð fyrir því að einhverjir og þá sér-
staklega af yngri kynslóðinni vilji
fórna „andrýminu“ til að vera í næsta
nágrenni við ýmiss konar þjónustu og
menningartengda viðburði, þ.e.
nærri miðborginni. Í úthverfunum er
eðlilegt að höfða til fjölskyldufólks og
byggja sambýlis- og sérbýlishús í
tengslum við góða útivistaraðstöðu,“
segir Bjarni og bætir við að í þessum
hverfum þurfi að reisa góða leik- og
grunnskóla. „Á milli þessara tveggja
póla, þ.e. úthverfa og miðborgar, þarf
svo að vera hægt að koma til móts við
aðra hópa með blandaðri húsagerð.
Ekki er heldur óeðlilegt að skilja eftir
dálítið byggingarsvæði einhvers stað-
ar í hverfinu til að aðlaga þörfum íbú-
anna fyrir mismunandi húsagerðir.“
Borgarjaðarstefna til Íslands
Bjarni er spurður að því hvort bú-
setuóskir Reykvíkinga séu líkar bú-
setuóskum borgarbúa í öðrum lönd-
um. „Ég þekki einna best til
búsetuþróunar í Bandaríkjunum en
þar er samfélagið auðvitað allt öðru-
vísi heldur en á Íslandi. Ungt fólk
flyst gjarnan að heiman til að hefja
nám í háskólum 16 ára og sest síðan
kannski að í einhverju allt öðru ríki
en foreldrarnir. Á Íslandi og hinum
Norðurlöndunum er átthagatryggð
mun sterkari en í Bandaríkjunum.
Algengt er að Bandaríkjamenn búi í
einbýli og nýlega hefur orðið áber-
andi svokölluð ex-urbanisation sem
hægt er að kalla borgarjaðarstefnu.
Þessi stefna felst í því að fólk kýs að
búa í rúmgóðum húsum í dreifbýli
innan klukkustundar aksturs frá
borginni og eiga svo kannski litla íbúð
nálægt vinnustaðnum inni í borginni
til að gista í 2–3 nætur í viku. Svip-
aðrar tilhneigingar hefur orðið vart á
Íslandi síðustu árin. Sumir kjósa að
búa í Hveragerði, Fljótshlíðinni eða
einhvers staðar annars staðar fyrir
utan borgina og eiga svo litla íbúð í
miðbænum. Tímabært er því að vinna
svæðisskipulag fyrir allan suðvestur-
hluta landsins.“
Of margar blokkir
Blönduð byggð sérbýla- og lágra
sambýla kom best út í myndahluta
rannsóknarinnar. „Með sama hætti
kom glöggt fram að einkabíllinn er
fólki afar mikilvægur. Fólki fannst
greinilega mjög eftirsóknarvert að
hægt sé að keyra alveg heim að dyr-
um húsakynna sinna,“ segir Bjarni.
„Þetta viðhorf stríðir náttúrlega gegn
stefnu borgarinnar um að styrkja al-
menningssamgöngur og draga úr al-
mennri umferð einkabíla. Með upp-
byggingunni í miðbænum og áherslu
á þjónustukjarna inni í hverfunum
hefur verið stuðlað að þeirri þróun.
Við verðum einfaldlega að sýna þol-
inmæði. Ekki er við því að búast að
Reykvíkingar snúi við blaðinu á einni
nóttu. Dæmin frá nágrannalöndun-
um sanna að 20–30 ár getur tekið að
breyta hugarfari fólks til almennings-
samgangna og þær verða að vera
samkeppnishæfar við einkabílinn svo
fólk líti á þær sem raunhæfan mögu-
leika.“
Bjarni segir rannsóknina sýna
fram á að nýjar, vandaðar blokkir
höfði til eldra fólks. „Eldri blokkir
virðast ekki njóta sérstaklega mikilla
vinsælda, t.d. virðist fullmikið hafa
verið byggt af blokkum í úthverfum
borgarinnar. Venjuleg einbýlishús
koma heldur ekkert sérstaklega vel
út úr könnuninni, þ.e. þau fá undir
meðaleinkunn.“
Tímabært að staldra við
„Höfuðborgarsvæðið hefur byggst
það hratt upp síðustu áratugi að lítið
tóm hefur gefist til að meta gæði
byggðarinnar. Það er löngu tímabært
að við stöldrum við og metum búsetu-
gæðin, könnum viðhorf borgaranna
til íbúðahverfanna og höfum þá með í
ráðum í skipulagi borgarumhverfis-
ins,“ sagði Bjarni að lokum.
arsamfélagi
!"#!$!%&'(' 
&)& !)#*
 & !)#&+#& !"#!$!%,& & %
!"#!$!%&-" )
 ./)0&* - &)
' 8
 8
+%8
67

56

2*

*2

//

/0

2/

/1

2/



  
Nýtt sambýlishús með bílastæði nærri inngangi naut mestrar hylli í mynda-
þætti rannsóknarinnar (72% líkaði vel við húsið/umhverfið).
Sérbýlishús í klasa, byggð umhverfis inngarð, urðu í 3. sæti (67%).
Vandað fjölbýli fyrir eldri borgara með bílastæðakjallara varð í 11. sæti (52%).
ago@mbl.is
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. JANÚAR 2004 25