Morgunblaðið - 29.01.2004, Blaðsíða 27

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. JANÚAR 2004 27
SÝNING Ólafs Elíassonar Litaminni og aðrir
óformlegir skuggar eða Colour memory and
other informal shadows sem opnuð var í Ast-
rup Fearnley-safninu í Osló sl. helgi fær afar
lofsamlega dóma í norskum dagblöðum. Þann-
ig segir Harald Flor, gagnrýnandi Dagbladet,
að Ólafur láti svo „sannarlega reyna á sjón-
skynjun áhorfenda sinna strax við innganginn
á sýningu sinni í Astrup Fearnley-safninu. Í
verkinu Herbergi fyrir einn lit er allt baðað
gulri birtu sem yfirtekur alla aðra liti í rýminu
og breytir þeim í tóna á litaskala sem nær frá
gulu og yfir í svart. Þannig sjáum við bæði
okkur sjálf og aðra bókstaflega í nýju ljósi.“
Að sögn Flors tekst Ólafi að virkja skynfæri
áhorfenda á nýjan hátt með því að nota marg-
víslega ljósaáhrif. Flor bendir á að þó að Ólafi
hafi, í samvinnu við samstarfsfólk sitt, tekist
að skapa hreina töfra með ljósi og endurkasti
þá útskýri verkin sig sjálf og áhorfandanum sé
ætíð ljóst hvernig þau virka. Um verkið 360
gráða herbergi fyrir alla liti segir Flor að ekki
aðeins sjái áhorfendur sig í nýju ljósi heldur
séu þeir beinlínis settir í óskilgreinanlegt
ástand.
Gagnrýnandinn Lars Elton gefur sýningu
Ólafs fullt hús stiga í umfjöllun sinni í Verdens
gang sem ber yfirskriftina Töfrandi einlægni.
Að hans mati minnir guli liturinn í fyrsta verk-
inu, Herbergi fyrir einn lit, á lýsinguna á hrað-
brautum „þar sem þú, í ljósinu, verður grá-
gugginn í framan. En eftir smástund byrjar
heilinn að vinna gegn gula litnum og þú „sérð“
andstæðulitinn fjólublátt.
Á þennan hátt eru áhorfendur beinlínis
virkjaðir og verða þannig þátttakendur í list-
inni. Innsetningarnar tíu á sýningunni bjóða
upp á ákaflega ólíkar upplifanir, en á sama
tíma er allt það sem fyrir augu ber áþreif-
anlegt og útskýranlegt. Tæknin sem fram-
kallar sjónrænu fyrirbrigðin er ætíð sýnileg.“
Að sögn Eltons væri hægt að vera með lang-
ar fræðilegar útlistanir á verkum Ólafs „og
gæti það verið bæði áhugavert og vekti eflaust
marga til umhugsunar. En það mikilvægasta
við verk hans eru þau beinu áhrif sem þau hafa
á áhorfendur og hvernig þau vekja hrifningu
jafnt ungra sem aldinna. Hinn íslensk-danski
[Ólafur] Elíasson leikur sér með rýmið og
hæfileika okkar til að sjá. Hann leysir upp fyr-
irframgefnar hugmyndir okkar og notar sjón-
ræn fyrirbrigði til að skapa sjónhverfingar.
Við sem áhorfendur verðum hluti af sýning-
arheiminum sökum þess að við annaðhvort
vörpum skugga á eða speglum okkur í lista-
verkunum. Á þennan hátt verðum við sam-
tímis gerendur og áhorfendur.“
Í gagnrýni sinni í Aftenposten verður Lotte
Sandberg einnig tíðrætt um hvernig Ólafi tak-
ist að virkja áhorfendur sína með ljósainnsetn-
ingunum. Líkt og Elton bendir hún á hvernig
áhorfendur fara smátt og smátt að „sjá“ fjólu-
blátt sem andsvar við gula litnum í fyrsta verk-
inu. „Með verkinu eru augu okkar virkjuð, þau
leita andstæðu gula litsins og vilja sjá fjólu-
blátt.
Þegar við höldum áfram um sýninguna, í átt
að hvítu ljósi, þá muna augu okkar stöðugt þetta
gula ljós og sjá þess vegna áfram fjólublátt. Á
þennan hátt gerir list [Ólafs] Elíassonar áhorf-
andann að eins konar kastara, við bókstaflega
vörpum ljósi á sýninguna.“
Að sögn Sandbergs eru ógleymanlegar upp-
lifanir orðnar eitt aðalsmerkið í listaverkum
Ólafs. „Hann kappkostar við að virkja umhverf-
ið og gera áhorfendur jafnt að móttakanda og
þátttakanda í list sinni. [...] Með sýningunni er
skorað á okkur að verða meðvituð um okkar
nánasta umhverfi. Endurspeglunin sem fylgir
upplifuninni af þessum eðlisfræðilegu fyrir-
bærum, eykur meðvitund okkar um hvað felst í
því að sjá og það að sjá sjálfan sig. Í stærra
samhengi má segja að reynslan snúist um að sjá
sjálfan sig í samhengi, þ.e. í samfélagi.
Að því leyti er list [Ólafs] Elíassonar sam-
félagslist.“
Sýning Ólafs Elíassonar í Astrup Fearnley-safninu í Osló fær góða dóma í dagblöðum í Noregi
Hreinir töfrar
Úr verkinu 360 gráða herbergi fyrir alla liti á sýningu Ólafs Elíassonar í Astrup Fearnley.
Ljósmynd/Örn E.Borgen/Scanpix
Turninn er hluti af fyrstu innsetningunni á
sýningunni, Herbergi fyrir einn lit.
LEIKFÉLAG Menntaskólans við
Hamrahlíð hefur oftar en önnur leik-
félög framhaldsskólanna sett upp
metnaðarfullar tilraunasýningar og
fengið til þess reynda leikstjóra. Sú er
einnig raunin nú þegar stórskemmti-
leg sýning um Lísu í Undralandi er
töfruð fram á litlu og þröngu sviði
Tjarnarbíós. Árni Pétur Guðjónsson
og Steinunn Knútsdóttir fara mjög
skemmtilega leið til þess að setja upp
skólasýningu: Allir sem vilja eru með
í sýningunni, u.þ.b. 35 leikarar og
hljóðfæraleikarar og fjöldinn allur
þar að auki sem hefur unnið við upp-
setninguna að öðru leyti. Það var aug-
ljóst á sýningunni að traust og gleði
ríkti í hópnum og leikararnir vel þjálf-
aðir í þeirri aðferð sem mátti þekkja
af fyrri leikstjórnarvinnu Árna og
Steinunnar: Að spinna senurnar út
frá mikilli vinnu með líkamann, í abs-
úrd stíl þar sem allt getur gerst og
hver einasti listamaður í hópnum
skapar sýninguna. Hópurinn skapar
sem heild og hér gengur allt upp því
að traustið ríkir.
Lísa í Undralandi er ævintýri þar
sem ótrúlegir hlutir gerast; ótrúlegri
en í flestum öðrum ævintýrum. Lísa
dettur ofan í holu og lendir í Undra-
landi þar sem hún hittir til dæmis
kanínu með klukkudellu, brjálaðan
hattara, broskött og svefnmús, að
ógleymdri hinni grimmu hjarta-
drottningu. MH-ingar fara þá leiðina
að fylgja þræðinum nokkurn veginn
og búa til tímalaust ævintýri en gera
þó sum atriðin mjög nútímaleg, leyfa
sér allt. Þau búa til fjórar Lísur, eða
láta fjóra leikara leika Lísu og eru oft
öll inni á sviðinu í einu. Það var mjög
fyndið að láta Lísu vera í hjólastól á
sjúkrahúsi, aleina á gamlárskvöld
2003 að horfa á hundleiðinlegt ára-
mótaskaup, svo leiðinlegt að hún sofn-
ar og fer að dreyma. Hinar Lísurnar
þrjár eru leiknar af tveimur stelpum
og einum strák en þau tákna þrjú sjálf
persónunnar: Sakleysið, hugsunina
og líkamann. Lísurnar spjalla saman,
eru saman á þessu ferðalagi og styðja
hver aðra. Þetta var mjög vel gert í
sýningunni og fallegur samleikur
milli leikaranna þriggja. Það eru svo
margir með stór hlutverk í verkinu að
ekki er hægt að telja allt upp hér. Þó
verður að segja frá því að Gígja
Hólmgeirsdóttir sem var saklausa
Lísan lék alveg sérlega vel. Einnig
var gaman að sjá þá Jakob Buller-
jahn, Jakob Ómarsson og Antoine
Fons, sem allir léku hjá Ofleik síðast-
liðið sumar, en þeir voru áberandi
öruggir í hlutverkum sínum. Auk þess
sýndi Haraldur Ágústsson sem lék
Hjartadrottinguna flotta kómíska
takta.
Öll umgjörð verksins var vel
heppnuð, sviðið skemmtilega nýtt og
myndbandssýningar á vegg alveg frá-
bærar, til dæmis til þess að sýna Lísu
stækka og minnka inni í húsi, og alveg
magnað að sjá hvað hægt er að gera á
sviði með einföldum stillönsum. Bún-
ingar voru unnir af hugviti þar sem
augljóst var að reynt var að nýta það
sem til féll. Tónlistin var skemmtilega
villt og ævintýraleg og í stíl við furðu
Lísu á vaxandi óhugnaði ævintýra-
heimsins. Lýsingin var fallegur hluti
af heildarútlitinu. Leikskrá og plakat
eru svo vönduð að furðu vekur. Það er
aldrei of oft minnt á hvað þátttaka í
leikstarfi á unglingsárum er góð
þroskaleið og hér sannast það svo vel
þar sem hópurinn býr sýninguna til
með virkri listsköpun. Að lokum er
vert að hvetja leikhúsunnendur til að
drífa sig í ævintýraheiminn í Tjarn-
arbíóí. Húrra fyrir MH-ingum og
leikstjórunum þeirra.
Stórsýning á
litlu sviði
LEIKLIST
Leikfélag Menntaskólans við
Hamrahlíð
Höfundur skáldsögu: Lewis Carrol. Leik-
gerð: Leikstjórar í samvinnu við leikhóp.
Leikstjórn: Árni Pétur Guðjónsson og
Steinunn Knútsdóttir. Leikmyndar-, bún-
inga- og útlitshönnun: Kristína R. Berg-
mann. Ljósahönnun: Halldór Örn Ósk-
arsson. Tónsmiðir: Atli Bollason og Leó
Stefánsson. Grafísk hönnun: Eyþór Páll
Eyþórsson.
Tjarnarbíó, 22. janúar 2004.
LÍSA Í UNDRALANDI
Hrund Ólafsdóttir
Sögufélagið í
Fischersundi 3 kl.
20 Hinn árlegi
bókafundur Sagn-
fræðingafélags Ís-
lands er í kvöld.
Guðrún Ása Gríms-
dóttir fjallar um
sjötta bindið í rit-
röðinni Sögu Ís-
lands eftir Helga Þorláks-
son, Hrefna Róbertsdóttir
um Sögu Reykjavíkur eftir
Þorleif Óskarsson, og
Inga Huld Hákonardóttir
mun fjalla um verkið Öx-
ina og jörðina eftir Ólaf
Gunnarsson.
Höfundar Sögu Íslands
og Sögu Reykjavíkur
verða á staðnum og
bregðast við umsögnum.
Fundarstjóri verður Ólöf
Garðarsdóttir.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Þorleifur Óskarsson
JÓNAS Ingimundarson píanóleikari kynnir
tónlist í Reykholti í Borgarfirði nk. laugar-
dag kl. 14. Um er að ræða tveggja tíma dag-
skrá sem hann nefnir ,,Hvað ertu tónlist?“
Jónas kynnir fyrir þátttakendum hvernig
hægt er að nálgast tónlist og verður með
sýnishorn við flygilinn og veltir fyrir sér
hugtakinu tónlist og skoðar það sem kemur
upp hverju sinni. Skráning þátttakenda er
hjá Símenntunarmiðstöð Borgarfjarðar.
„Hvað ertu tón-
list“ í Reykholti