Morgunblaðið - 29.01.2004, Blaðsíða 40

MINNINGAR
40 FIMMTUDAGUR 29. JANÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Kristján Jóhann-esson, bóndi á
Reykjum í Skaga-
firði, fæddist á
Brúnastöðum í Lýt-
ingsstaðahreppi í
Skagafirði 4. ágúst
1924. Hann lést á
Heilbrigðisstofnun
Skagfirðinga 19. jan-
úar síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Ingigerður Magnús-
dóttir frá Gilhaga, f.
20. júní 1888, d. 7. júlí
1971, og Jóhannes
Blöndal Kristjáns-
son, bóndi á Brúnastöðum, f. 7.
október 1892, d.13. ágúst 1970.
Systkini Kristjáns eru Jóhann
Magnús, f. 30. janúar 1920, d. 4.
maí 1982, Indriði, f. 4. ágúst 1924,
d. 20. maí 2002, og Heiðbjört hús-
freyja í Hamrahlíð, f. 26. júní
1932. Kristján ólst
upp á Brúnastöðum
en 1944 flutti fjöl-
skyldan að Reykjum
í Lýtingsstaða-
hreppi. Hann vann
þar að bústörfum,
fyrst með foreldrum
sínum og síðar í fé-
lagi við Indriða tví-
burabróður sinn.
Kristján var bók-
hneigður maður og
sá lengi um Lestrar-
félag Mælifells-
prestakalls og var
svo bókavörður við
bókasafn Lýtingsstaðahrepps
þegar það var stofnað. Hann var
meðhjálpari í Reykjakirkju um 40
ára skeið.
Útför Kristjáns verður gerð frá
Reykjakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
„Kallið er komið, komin er nú
stundin,“ segir í sálmi Valdimars
Briem. Stundin rann upp hinn 19.
janúar síðastliðinn, er Kristján Jó-
hannesson móðurbróðir minn var
burt kallaður. Þá eru þeir báðir
fallnir frá tvíburabræðurnir á
Reykjum. Indriði var fæddur á und-
an og hann fór frá okkur á undan,
en hann lést hinn 20. maí 2002 eftir
erfið veikindi. Liðu því aðeins 20
mánuðir á milli þeirra bræðranna.
Fyrir ári síðan barðist Kiddi við
krabbamein, en hafði betur í þeirri
viðureign með þolgæði og æðruleysi
sem einkenndi hann alla tíð. Veik-
indi hans og andlát bar því brátt að,
en stór skörð eru nú höggvin í sam-
félagið okkar er sveitin syrgir syni
og dætur sem hverfa á braut hvert
af öðru.
Þeir bræður fluttu frá Brúnastöð-
um í Reyki tvítugir ásamt foreldrum
og systkinum. Þeir lifðu tímana
tvenna eins og fólk af þeirra kyn-
slóð, til dæmis var áin óbrúuð við
Reyki þegar þetta var. Það kom oft í
hlut Kidda að bera gesti og gang-
andi á bakinu breiða yfir ána. Skipti
þá litlu hvort var flóð í ánni eða
byrðin þung og óþjál. Hann var hinn
trausti bakhjarl, hélt sig til hlés en
var til staðar, áreiðanlegur.
Kristján og Indriði voru söng-
menn góðir, tónvissir og rómsterkir.
Indriði var bassi, en Kiddi söng með
sinni björtu tenórrödd til hinsta
dags. Um langt árabil sungu þeir í
kirkjukórnum og í Karlakórnum
Heimi. Framan af voru samgöngur
ekki alltaf auðveldar eða fljótfarið
milli staða til æfinga og tónleika-
halds. Kiddi sagði frá svaðilförum til
að syngja á skemmtunum eða við
jarðarfarir. Eftir eina slíka för hefði
hann aldrei á ævinni orðið eins feg-
inn að komast í fjósið. Á unglings-
árum kom það í hans hlut að sjá um
kýrnar og hann stundaði kúabúskap
í hálfa öld.
Hann byggði gróðurhús strax og
hann kom í Reyki, ræktaði alla tíð
tómata og bætti síðan við gúrkum
og papriku. Tómatarnir hans voru
þeir bestu á markaðnum, það veit ég
að margir eru sammála mér um.
Fólk spurði hann oft hvernig hann
færi að þessu, en hann gerði lítið úr
því og taldi það vera moldina fremur
en græna fingur bóndans. Kristján
hirti einnig um fé í félagsbúskap
þeirra bræðra og hafði gaman af því
starfi.
Indriði var aðal fjárbóndinn og
stundaði fjárbúskapinn af tilfinn-
ingu. Hann naut þess að hirða féð
og álagstímar svo sem sauðburður
og heyskapur voru hans tími. Ærn-
ar hans voru kjarklegar, ullarsíðar
og hver einasta hyrnd – þær voru
auðþekktar í réttum. Hann sagði
eitt sinn við mig og kvað fast að:
„Það er tvennt sem gildir, það er að
fóðra féð og sleppa hrútunum.“
Flóknara var það ekki. Hömlur og
höft í greininni voru honum ekki að
skapi. Það var gott að leita ráða hjá
Indriða, hann var fljótur að meta
stöðuna, hafði ákveðnar skoðanir og
einfaldaði málið, heflaði af allt
óþarfa vafstur en var fljótur til
hjálpar meðan kraftar leyfðu. Eins
var með Kidda, ef ég var að bera
mig upp við hann með fyrirhugað
verk þá sagði hann gjarna með
áhyggjublandinni spurn: „Ætlarðu
að reyna það?“ Ég kvað svo vera og
þá sagði hann: „Ætli sé ekki best að
ég komi með þér,“ sem varð svo oft-
ast raunin.
Ég á því láni að fagna að hafa ver-
ið samvistum við þá bræður samfellt
frá 1990, en þá fluttist ég alkomin í
Reyki. Síðan hefur mikið vatn runn-
ið til sjávar og ég ekki alltaf valið
auðveldustu leiðir, en þeir frændur
mínir stóðu alltaf með mér velvilj-
aðir og umhyggjusamir um velferð
mína og minna. Börn hændust að
þeim bræðrunum, þeir voru
skemmtilegir félagar og gáfu sér
tíma til að tala við og hlusta á börn-
in. Ég á ljúfar minningar um þá frá
bernskuárunum og börnin mín hafa
verið svo lánsöm að njóta samvist-
anna við þá. Þar sem við Kiddi
bjuggum undir sama þaki öll árin
varð hann strax aðal barnfóstran,
ávallt vakandi yfir þeim, tilbúinn að
hlúa að og næra á allan hátt.
Kiddi var fjölfróður og sjálf-
menntaður, utan skyldunáms þess
tíma, hafði áhuga á þjóðlegum fróð-
leik, náttúrufræðum, landafræði og
sögu. En hæst ber þó áhuga hans á
varðveislu muna og minja. Hann
hélt til haga gömlum munum, gerði
við þá og kom sér þá vel að hann var
laginn við trésmíðar. Kiddi vann það
þrekvirki að byggja eftirlíkingu af
torfbænum sem stóð á Reykjum
þegar hann fluttist þangað. Í bæn-
um kom hann fyrir og sýndi munina
sem hann safnaði og varðveitti,
einnig muni sem samferðafólk fékk
honum til varðveislu. Það var okkur,
og þá sérstaklega börnunum, dýr-
mæt reynsla að vinna að þessu
áhugamáli með honum. Þessi bær
stendur nú eftir sem minning um
þrekvirki hugsjónamanns. Þá minn-
ingu fól Kiddi okkur heimilisfólkinu
að varðveita með því að ánafna mér
bænum. Þannig skilaði hann fortíð-
inni inn í framtíðina og við munum
gera okkar besta til að halda merki
hans á loft.
Elsku Kiddi minn og Indriði, þið
treystuð mér og mínum fyrir jörð-
inni og gáfuð mér þær rætur sem
mig vantaði og því eiga börnin mín
sér stað fyrir sínar rætur. Fyrir
þetta allt, alla umhyggju og stuðn-
ing vil ég og fjölskylda mín þakka
ykkur báðum á þessari kveðju-
stundu.
Guð blessi Kristján og Indriða.
Þeirra einlæg,
Elín H. Sigurjónsdóttir.
Á mínum fyrstu bernskuárum var
ég oft úti á Reykjum hjá afa og
ömmu og þeim móðurbræðrum mín-
um Kidda, Indriða og Jóhanni. Eitt
af því sem ég man best eftir frá
Reykjum er herbergið hans Kidda
og hvað það var margt að sjá og
skoða í bókahillunni hans. Þarna var
til dæmis ein bók með myndum af
undarlegum steinandlitum gríðar-
stórum, önnur með risaeðlum og
mammútum, bækur með myndum
af fjarlægum indjánaþjóðflokkum
og svo gamla landabréfabókin, sem
sýndi lönd heimsins í öllum regn-
bogans litum. Kiddi sagði mér að
steinandlitin skrítnu væru frá
Páskaeyju einhvers staðar í Kyrra-
hafi og bókin fjallaði um ferð Thor
Heyerdahl á flekanum Kon Tiki.
Mikið ævintýraferðalag og sér-
kennilegar myndir sem ég skoðaði
aftur og aftur. Hann fór svo að sýna
mér stafina og lærði ég því snemma
að lesa. Þá opnuðust margar bækur
– þær sem voru minna mynd-
skreyttar en ríkar af annars konar
myndum. Kiddi átti nefnilega allar
Íslendingasögurnar, Fornaldarsög-
ur Norðurlanda og Þjóðsögur Jóns
Árnasonar. Svo voru ýmsar aðrar
bækur sem Kiddi náttúrlega hafði
lesið allar saman og kunni góð skil
á. Þarna voru ýmis stórvirki heims-
bókmenntanna sem hann gjarnan
kallaði „miklar sögur“ og svo var
það annað sem honum þótti minna
til koma og kallaði léttmeti.
Dýralíf og öll náttúrufyrirbæri
voru Kidda mikið áhugamál. Hann
hafði gaman af öllun veiðiskap og
spáði heilmikið í fuglalífið í kringum
Reyki, þar sem flækingsfuglar frá
öðrum heimshlutum drógust að
jarðhitanum. Fuglabók AB var kær-
komið uppflettirit þegar hún kom á
markaðinn og þegar hún dugði ekki
til hafði Kiddi samband við Finn
fuglafræðing í Reykjavík. Ég man
eftir skrítnum fugli sem Kiddi kann-
aðist ekkert við, en sem svo reyndist
heita bleshæna þegar Finnur var
búinn að greina lappirnar og gogg-
inn sem Kiddi sendi honum í pósti. Í
annað skipti kom gráhegri einn
seint um haust og var einhverja
daga í gróðurhúsinu hjá Kidda. En
náttúran var ekki bara uppspretta
fróðleiks og þekkingar. Marga góða
máltíð skaffaði veiðiskapur Kidda,
bæði honum sjálfum og öðrum í fjöl-
skyldunni, bæði fugl og fisk. Hann
lagði net í Héraðsvötnin og veiddi
þann fínasta sjóbirting sem hægt er
hugsa sér. Urriðinn úr Svartánni
var kannske ekki jafn ljúffengur en
Kiddi hafði gaman af að veiða á
stöng og svo var ekki langt að fara
heldur.
Gróðurhúsin voru lengst af auka-
starf hjá Kidda og komu í viðbót við
önnur bústörf, en ég held að garð-
ræktin hafi samt staðið huga hans
mikið nær en óþægar kindur og
seinlátar kýr. Tómatarnir og gúrk-
urnar frá Reykjum voru sérstakar á
bragðið og á uppvaxtarárum okkar
systkinanna sá Kiddi allri fjölskyld-
unni fyrir grænmeti og hélt því
áfram þegar ferðir féllu þó að við
flyttum úr sveitinni og jafnvel til út-
landa. Það var mikil veisla fyrir
krakkana að koma í gróðurhúsið til
Kidda og fá leyfi til spæna í sig heila
gúrku eða papriku. Gróðurhúsið var
hlýr og notalegur heimur og þar var
gott að koma. Stundum til að fá
tómata eða bara til að heyra Kidda
segja frá skrítnum atvikum eins og
því þegar hann skaut skógarþrest-
ina inni í gróðurhúsinu.
Kiddi var framkvæmdasamur og
var alltaf að byggja eitthvað eða lag-
færa svo lengi sem að ég man eftir.
Margt vann hann sjálfur, en í stærri
verk fékk hann smiði og bygging-
armenn, oftast Rúnar nágranna
sinn. Stærsta framkvæmd Kidda,
sem hann vann að í meira en tíu ár,
var að sjálfsögðu bærinn eða safnið
sem hann lét byggja eftir teikning-
um að gamla Reykjabænum. Hér
safnaði hann húsgögnum og bús-
hlutum frá ýmsum tímum og byggði
upp merkilegt og persónulegt safn,
þar sem hann vissi deili á sögu og
notagildi flestra hluta. Gamla org-
elið úr Reykjakirkju er einn af safn-
gripunum. Hér tók Kiddi stundum
lagið þegar hann sýndi safnið og lét
„Hærra, minn guð, til þín“ hljóma
um bæinn. Hann var mikill söng-
maður, einn stærsti tenór sem
Skagafjörður hefur alið, en flíkaði
því sjaldan. Mér er sérstaklega
minnisstæður brúðkaupssálmurinn
sem hann söng þegar við Kari gift-
um okkur í Reykjakirkju.
Það er með sorg í huga að við
kveðjum hinstu kveðju góðan
frænda og vin og þökkum fyrir allt
sem hann hefur gert. Mér finnst
hann vera einhvers staðar nærri og
heyrist hann segja: „Uss, við skul-
um ekki nefna það“ eins og hann
gerði stundum. Svo sneri hann sam-
ræðunum að öðrum efnum sem hon-
um þótti skemmtilegra að spjalla
um.
Jóhannes B. Sigurjónsson frá
Hamrahlíð.
Söngur og sólskin eru tengd
minningunni um Kidda á Reykjum.
Ævidagar hans voru annasamir,
kýrnar voru í félagsbúi með þeim
Indriða bróður hans og Rósu, en fé
sitt hafði Kiddi uppi á Steinsstöðum,
tómatahúsin hans voru niður á eyri,
hann gætti bókasafnsins á Laugar-
húsloftinu, starfaði í sóknarnefnd,
hringdi kirkjuklukkunum, söng ten-
órinn í kórnum með Eyjólfi á
Starrastöðum, skrýddi prestinn en
settist svo stundum við sitt eigið
orgel og tók lagið með góðvinum
sínum. Hann bjó einn, en átti gott
samband við granna sína, þáttur
hans í samfélaginu á austurbakka
Svartár var drjúgur, þar sem hver
studdi annan í önn dagsins, lánaði
tæki, kom til hjálpar á steypudögum
og stundum var skroppið til grann-
ans að loknum morgunmjöltum og
rætt um landsins gagn.
Á björtu vori best ég finn
blómum stráð er jörðin.
Andar golan yl á kinn,
öll er borin hjörðin.
(K. J.)
Vísuna hér að ofan kom Kiddi
með ofan frá Steinsstöðum sumar-
dagsmorgun einn þegar hann var að
koma úr morgunvitjun til lambfjár-
ins. Kiddi átti ekki erfitt með að
setja saman vísur en flíkaði því lítt
eins og fleiru. Hann bar hvorki
áhyggjur sínar né vonir á torg.
Tærar eins og barnsaugu,
bláar eins og himindjúp
starið þið á ferðalang
án furðu og spurnar.
Hvílist hann á mosa,
en mildir hljómar
veita honum aftur
vorljósa ró –
lágvær kliður,
án kæti, án hryggðar,
handan föðurlegra kletta,
þar sem flæðir úr sprungu.
Tærar eins og barnsaugu,
bláar eins og himindjúp
svæfið þið ferðalang
meðan fjallvegir bíða.
(Ólafur Jóh. Sig.)
Ég, sem þessa þanka hef hér
saman dregið, átti Kidda að ná-
granna árum saman. Hann var minn
ábyrgðarmaður þegar ég byggði á
Lækjarbakka, en bankastjórinn lét
það duga. „Hann Kristján á Reykj-
um sem aldrei tók peninga að láni!“
Ég hringdi í hann fyrir tveim mán-
uðum á degi íslenskrar tungu. Þá
datt upp úr honum orðið vasasími
þegar gsm-sími barst í tal. Honum
varð ekki orða vant.
Kiddi var víðlesinn, hann átti gott
bókasafn og keypti bækur.
Ég hef ekki enn nefnt húsið sem
hann byggði eftir bernskubænum
þar sem þau systkin ólust upp og
hve gott var að koma þar til hans,
rétt eins og í heimabæinn, taka með
honum lagið við orgelið, deila með
honum stundinni sem ætíð varð of
stutt. Líklega er það bara okkar
skerfur í lífinu.
Innilegar samúðarkveðjur sendi
ég Hamrahlíðarfjölskyldunni og ná-
grönnum Kristjáns.
Ingi Heiðmar Jónsson.
KRISTJÁN
JÓHANNESSON
 Fleiri minningargreinar
um Kristján Jóhannesson bíða birt-
ingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga.
Elsku Sigrún okkar
er látin og langar okk-
ur að minnast hennar
með örfáum orðum.
Við hugsum um hana
með þakklæti og hlý-
hug. Við sem bjuggum með henni
eigum eftir að sakna margs. Hún var
sú sem passaði upp á að við misstum
ekki af ýmsum atburðum og þá jafn-
vel svo hversdagslegum eins og að
SIGRÚN
ÁRNADÓTTIR
✝ Sigrún Árnadótt-ir fæddist í Vest-
mannaeyjum 25. jan-
úar 1932. Hún lést á
Landspítalanum 15.
janúar síðastliðinn
og var jarðsungin
frá Fossvogskapellu
26. janúar.
horfa á fréttirnar og
veðrið í sjónvarpinu.
Sigrún var skemmtileg
og ræðin, við ræddum
oft um gamla daga og
stundum var líka rök-
rætt. Hún hafði mjög
gaman af því að syngja
og kunni ótal texta. Því
var ósjaldan sem við
sungum saman.
Nú legg ég augun aftur,
ó, Guð, þinn náðarkraftur
mín veri vörn í nótt.
Æ, virst mig að þér taka,
mér yfir láttu vaka
þinn engil, svo ég sofi rótt.
(Þýð. S. Egilsson.)
Við biðjum Guð að geyma hana
Sigrúnu.
Erla, Eyrún og Bjarni.
Ástkær systir okkar,
SÚSANNA KLEMENSÍNA PÁLMADÓTTIR,
Skálatúni,
verður jarðsungin frá Lágafellskirkju föstudaginn 30. janúar kl. 15.00.
Fyrir hönd vandamanna,
Ingibjörg Perla Pálmadóttir,
Gunnar Pálmason,
Sigurður Pálmason.
Móðirsystir okkar,
SIGRÍÐUR ÓLAFSDÓTTIR
kennari,
er látin.
Jarðarförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hinnar látnu.
Guðmundur og Sveinn Guðnasynir.