Morgunblaðið - 02.02.2005, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 2. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Atvinnulífið á
fimmtudögum
á morgun
TILLAGA til þingsályktunar um
fjárhagslegan aðskilnað í rekstri
útgerðar og fiskvinnslu var rædd á
Alþingi í gær. Guðjón A. Krist-
jánsson, formaður Frjálslynda
flokksins, mælti fyrir tillögunni í
upphafi þingfundar, en hann ásamt
Jóhanni Ársælssyni, þingmanni
Samfylkingarinnar, er flutnings-
maður hennar.
Meginefni tillögunnar er að rík-
isstjórninni verði falið að skipa
þriggja menna nefnd sem fái það
verkefni að semja frumvarp til laga
um fjárhagslegan aðskilnað milli
rekstrar og útgerðar annars vegar
og fiskvinnslu í landi hins vegar.
„Lögunum verði ætlað að skapa
skilyrði til eðlilegrar verðmyndun-
ar á öllum óunnum fiski á markaði
og stuðla að heilbrigðum og gegn-
sæjum viðskiptaháttum í fiskvið-
skiptum, og koma þannig á eðlileg-
um samkeppnisskilyrðum á því
sviði,“ segir í tillögunni.
Í greinargerð er m.a. vísað í 14.
gr samkeppnislaga þar sem segir:
„Þegar um er að ræða opinbert fyr-
irtæki eða fyrirtæki sem starfar að
einhverju leyti í skjóli opinbers
einkaleyfis eða verndar er sam-
keppnisráði heimilt að mæla fyrir
um fjárhagslegan aðskilnað, annars
vegar á milli þess hluta rekstrar
fyrirtækisins sem nýtur einkaleyfis
eða verndar og hins vegar þess
hluta rekstrar sem er í frjálsri
samkeppni við aðra aðila. Skal þess
gætt að samkeppnisrekstur sé ekki
niðurgreiddur af einkaleyfis- eða
verndaðri starfsemi.“
Flutningsmenn segja í greinar-
gerðinni: „Sé fullrar sanngirni gætt
verður ekki annað séð en að fram-
angreind ákvæði 14. gr. eigi fylli-
lega við um þann mikla aðstöðu-
mun sem skapast milli
útgerðarfyrirtækja sem árlega fá
úthlutað aflaheimildum og njóta
þannig verndar með slíkum stjórn-
valdsbundnum leyfum og hins veg-
ar fiskvinnslufyrirtækja sem engr-
ar slíkrar verndar njóta en starfa í
óheftri samkeppni á markaði.“ Til-
lagan hefur áður verið flutt á Al-
þingi, en ekki hlotið afgreiðslu.
Klædd í saklausan búning
Margir þingmenn tóku þátt í um-
ræðunum í gær. Jón Gunnarsson,
þingmaður Samfylkingarinnar,
sagði m.a. að gríðarlegur aðstöðu-
munur væri „milli þeirra aðila sem
fengu úthlutað veiðiheimildum á
sínum tíma og reka fiskvinnslu og
þeirra sem reka eingöngu fisk-
vinnslu og kaupa allt sitt hráefni af
öðrum“. Hann sagði umrædda til-
lögu þó eingöngu taka á bókhalds-
legum og fjárhagslegum aðskilnaði.
Skv. tillögunni væri ekkert því til
fyrirstöðu að menn héldu áfram
óbreyttu kerfi, þ.e. „að þeir sem
bæði eiga útgerð og fiskvinnslu
nýti áfram fiskinn af sínum bátum“.
Hann efaðist um að menn fengju
að reka hlutina með sama hætti í
nokkurri annarri atvinnugrein, þ.e.
„að þetta sé allt sama fyrirtæki frá
upphafi til enda“.
Einar K. Guðfinnsson, þingmað-
ur Sjálfstæðisflokks, sagði að vandi
tillögunnar væri sá að hún væri
ekki nógu skýr og vísaði m.a. til
þeirra orða Jóns að tillagan fjallaði
einungis um bókhaldslegan aðskiln-
að. Einar taldi þó að verið væri að
klæða tillöguna í saklausan búning.
Með henni væri nefnilega verið að
leggja til miklu meira en bara bók-
haldslegan aðskilnað. „Það er verið
að leggja til að það séu gerð hrein
skil þarna á milli,“ sagði hann, þ.e.
algjöran aðskilnað í rekstri útgerð-
ar og fiskvinnslu. Einar sagði á
hinn bóginn að allir hagsmunaaðil-
ar hefðu talað um það „að krafan
um það að slíta þarna algjörlega á
milli [væri] krafa um það að veikja
þessi sjávarútvegsfyrirtæki“. Þau
myndu m.a. eiga erfiðara með að
mæta kröfum viðskiptavinarins.
Gunnar Örlygsson, þingmaður
Frjálslynda flokksins, andmælti
þessum orðum Einars og sagði:
„Við skulum athuga hvernig landið
liggur í rauninni á Íslandi í dag. Við
erum annars vegar með fyrirtæki
sem kenna sig við fiskvinnslu án út-
gerðar. Svo erum við með fyrirtæki
sem eru í fiskvinnslu en einnig í út-
gerð. Það vill svo til að fyrirtækin,
sem hafa verið að starfa í fisk-
vinnslu án útgerðar, eru fyrirtækin
sem hafa þurft af kappi og krafti að
búa til markaði á erlendri grundu í
þessari hörðu samkeppni sem þeir
búa við.“ Hann sagði að útgjöld
vegna hráefnis væru mishá. Hlutur
slíkra útgjalda í rekstri fiskvinnslu
án útgerðar væri allt upp í 80%, en
hlutur þeirra í rekstri fiskvinnslu
með útgerð væri allt að 40%. Þetta
væri ástæða stöðnunar í íslenskum
sjávarútvegi. „Það er verið að
meina ungu íslensku fólki að koma
inn í fiskvinnslu með eðlilegum
hætti.“
Þingsályktunartillaga um fjárhagslegan aðskilnað í rekstri útgerðar og fiskvinnslu
Skapar skilyrði til eðli-
legrar verðmyndunar
ÞINGFUNDUR hefst kl. 12. í
dag. Á dagskrá eru tuttugu
fyrirspurnir til ráðherra. M.a.
verður spurt um samráð olíu-
félaganna, þjónustu við inn-
flytjendur og aðgerðir til að
draga úr offitu barna.
JÓHANN Ársælsson, þingmaður
Samfylkingarinnar, mælti fyrir til-
lögu til þingsályktunar á Alþingi í
gær um að ríkisstjórninni verði falið
að endurskoða fyrirætlanir um sölu
Símans „með það að markmiði að
tryggja eðlilega samkeppni á fjar-
skiptamarkaði og uppbyggingu á
fjarskiptaneti landsins,“ eins og seg-
ir í tillögunni. „Í þessu skyni verði
grunnnet Símans skilið frá öðrum
rekstri og tryggt að eignarhald þess
verði til framtíðar óháð öðrum fyr-
irtækjum í fjarskiptaþjónustu.“
Össur Skarphéðinsson, formaður
Samfylkingarinnar, sagði m.a. í um-
ræðunni um þingmálið að Síminn
hefði beitt bæði verðlagningu og
tæknilegum hindrunum til að koma í
veg fyrir að önnur fjarskiptafélög
gætu boðið upp á nægilega góða
þjónustu. Jónína Bjartmarz, þing-
maður Framsóknarflokksins, mót-
mælti þeim orðum. Lúðvík Berg-
vinsson, þingmaður Samfylk-
ingarinnar, sagði hins vegar
mýmarga úrskurði til um það að
Síminn hefði í gegnum tíðina brotið
gegn ákvæðum samkeppnislaga.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
varaformaður Samfylkingarinnar,
sagði m.a. í umræðunni að hægt væri
að ná pólitískri sátt um að skilja
grunnnet Símans eftir við sölu hans.
Jóhann sagði í upphafi máls síns
að allt frá því að ríkisstjórn Davíðs
Oddssonar hefði ákveðið að stefna að
sölu Símans hefðu verið deilur um
málið. „Samfylkingin hefur stutt þá
einkavæðingu á fjarskiptamarkaði
sem í þessu felst, en sett það að skil-
yrði fyrir stuðningi við málið að
grunnnet Símans yrði skilið frá öðr-
um rekstri og tryggt að eignarhald
þess verði til framtíðar óháð öðrum
fyrirtækjum í fjarskiptaþjónustu.
Yfirburðir Símans á fjarskiptamark-
aði hljóta að fela í sér verulegan
vanda þótt ekki bætist við að fyr-
irtækið hafi öll önnur fjarskiptafyr-
irtæki í greip sinn vegna eignarhalds
á öllum mikilvægustu farvegum fjar-
skipta,“ sagði þingmaðurinn.
Verið að skapa
tvenns konar samfélag
Jón Bjarnason, þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs, minnti á að þingmenn
Vinstri grænna hefðu lagt fram
þingmál á Alþingi um að söluferli
Símans yrði stöðvað og endurskoðað
í heild sinni. „Það er alveg ljóst að
fjarskipti – símaþjónusta – eru [sú]
grunnalmannaþjónusta, sem allir
landsmenn eiga að hafa jafnan að-
gang að.“ Hann sagði að sú tillaga
sem hér væri til umræðu væri góðra
gjalda verð.
Össur Skarphéðinsson, þingmað-
ur Samfylkingarinnar, sagði að það
væri kunnara en frá þyrfti að segja
að Síminn hefði beitt bæði verðlagn-
ingu og tæknilegum hindrunum til
að koma í veg fyrir að önnur fjar-
skiptafélög gætu boðið upp á nægi-
lega góða þjónustu. „Það gildir ekki
síst um hinar dreifðu byggðir,“ sagði
hann. Umrætt þingmál væri því ekki
síst landsbyggðarmál. „Við þing-
menn sem höfum verið iðin við að
fara út á landsbyggðina til að tala við
fólkið, heyrum þetta nánast á hverj-
um einasta fundi; menn koma upp og
hafa áhyggjur af því að það sé verið
að skapa tvenns konar samfélag inn-
an hins netvædda heims á Íslandi.
Annars vegar það samfélag sem býr
við háhraðaþjónustu, hágæðaþjón-
ustu, að því er netfjarskipti varðar.
Og hins vegar samfélag úti á landi
sem býr við miklu verri kost á tímum
þar sem fjarmenntun, fjarkennsla og
hvers konar fjarviðskipti færast í
vöxt.“ Sagði hann að þetta mál
myndi skipta sköpum varðandi sam-
keppnishæfni landsbyggðarinnar.
Reynt verði að ná
pólitískri samstöðu
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir sagði
umrætt þingmál mjög brýnt og tíma-
bært. Það væri mikilvægt að Alþingi
og ríkisstjórn tækju á málinu hið
fyrsta. Ingibjörg rifjaði upp að fyrir
allnokkrum árum hefði verið ákveðið
að stefna að sölu Símans. „Þá virðist
vera að ríkisstjórnin hafi markað sér
þá stefnu að selja þetta í einu lagi,
þ.e. bæði þessa virðisaukandi þjón-
ustu og fjarskiptaþjónustu Símans
og hins vegar grunnnetið líka, við
andmæli m.a. frá Samfylkingunni.
Nú kann vel að vera að menn hafi á
þeim tíma, einhverra hluta vegna,
talið að það væri skynsamleg leið að
fara. En ég held að allir hugsandi
menn hljóti að sjá það í dag að þessi
leið er sú leið sem kannski er hvað
verst ef til sölu Símans kemur. Og ég
er næstum því sannfærð um það að
ef menn töluðu saman um þetta mál,
og færu vel yfir það, þá væri hægt að
ná um það pólitískri samstöðu að
fara ekki þessa leið að selja grunn-
netið með fjarskiptaþjónustu Sím-
ans, eða þeirri virðisaukandi þjón-
ustu sem Síminn er með á sínum
snærum.“
Umræða um tillögu um sölu Símans án grunnnetsins
Saka Símann um að
beita hindrunum
Morgunblaðið/Jim Smart
Margir alþingismenn tóku þátt í umræðum um sölu Símans.