Morgunblaðið - 02.02.2005, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. FEBRÚAR 2005 31
UMRÆÐAN
MIÐAÐ við jákvæð viðbrögð
vegna greinar minnar um helj-
argreipar milliliða á grænum mörk-
uðum, sem birtist hér í Morg-
unblaðinu, undrast ég „Gróusögur“
forstjóra Græns markaðar .
Forstjórinn, Sigurður Moritzson,
segir í svargrein í Morgunblaðinu, að
ég fari með rangt mál gagnvart
„vondu mönnunum“
eins og hann kallar þá.
Hann hafnar, óbeint að
vísu, eignarhaldi Pálma
Haraldssonar, sem
kenndur er við Feng, á
heildsölunni Grænum
markaði, þótt Pálmi sé
stjórnarformaður þar
og einnig stór eigandi
Haga (Baugs).
Pálmi í Feng og
„hans menn“ eru í
stjórnum svo til allra
fyrirtækja í heildsölu
og dreifingu á ávöxtum,
grænmeti og blómum á
Íslandi. Þá er alkunna,
að Pálmi hefur verið
dæmdur fyrir samráð
(Öskjuhlíðarfundinn)
vegna verðs á græn-
meti.
Skrautleg sam-
skiptasaga
Forstjóri Græns
markaðar þekkir ef til
vill ekki samkiptasögu
Pálma í Feng og græn-
metisbænda. Sigurður
Moritzson hefur ef til
vill ekki kynnt sér
Öskuhlíðarsamráðið,
sem leiddi til dóms yfir
Pálma.
Hér verður sú saga ekki rakin.
Þegar hún verður skráð kann Sig-
urður fyrst að hafa raunverulega
ástæðu til að undrast sannleikann.
Sagan er í einu
orði sagt lygileg
Upplýsingaskyldan bregst
Hafi Sigurður Moritzson ekki
heyrt af því, að Pálmi í Feng og
Baugsmenn séu ráðandi á markaði
blómabúða, selji ávexti og grænmeti í
öllum verslunarkeðjum sínum og auk
þess Skeljungi, sannast enn, hve
tregir Baugsmenn eru að sinna upp-
lýsingaskyldum.
Sigurði til fróðleiks má benda hon-
um á, að heimtökin ættu að vera hæg,
því að Stefán Hilmarsson, fjár-
málastjóri Haga (Baugs) og fyrrver-
andi endurskoðandi gjaldþrotafyr-
irtækisins Bonus Dollarstore, er
einnig endurskoðandi flestra þessara
grænmetis-, ávaxta- og blómaheild-
sölufyrirtækja, þótt þau, að sögn Sig-
urðar Moritzsonar, tengist ekkert
smásölu Haga (Baugs).
Heildsölur í hendi Haga (Baugs)
Heildsölurnar Bananar, Grænt,
Ágæti, Grænn markaður, Hollt og
gott og Kastali, treysta allar á at-
kvæði og stjórnarleiðsögn Pálma
Haraldssonar, vina
hans og vandamanna.
Stjórnarformenn,
prókúruhafar eða með-
stjórnendur svo til allra
félaga, sem enn lifa á
grænum mörkuðum,
eru jafnframt for-
stjórar, lögmenn eða
eigendur Haga (Baugs).
Stjórnsemin er þeim
svo kær, að jafnvel for-
stjóri heildsölunnar Að-
fanga, verslana Bónuss,
Hagkaupa, 10-11 og
Skeljungs, Blómavals,
Húsasmiðjunnar
o.s.frv., o.s.frv., Jón
Björnsson er stjórn-
arformaður í Grænu
ehf.!
Ætla mætti að hon-
um semdi vel við sjálfan
sig í innkaupum – eða
hvað?
Grænn kónguló-
arvefur
Sigurður Moritzson
fullyrðir í svargrein
sinni, að „starfsmenn og
bændur“ eigi fyr-
irtækið. Er Pálmi í
Feng ef til vill einn af
þessum bændum?
Hverjir eru annars þessir bændur,
sem eiga í Grænum markaði? Sig-
urður ætti að upplýsa okkur um þær
miklu hetjur. Hann ætti að skýra,
hvernig þessi eigna- og stjórnavefur
er myndaður.
Fólk á rétt á upplýsingum um
þennan kóngulóarvef. Eða á það bara
að halda áfram að borga hæsta verð í
heimi á t.d. sveppum? Bara af því að
þeir eru ræktaðir í smáríki Baugs,
Flúðum? Svepparæktin á Íslandi er
að vísu svo arðsöm, að smásalinn á
þarna annað hvert hús. Sveppir eru
vonandi ekki niðurgreiddir af ríkinu!
Sveppabændur í
stjórn Ágætis hf.
Af hverju eru Flúðasveppabændur
í stjórn Ágætis? Af hverju er mágur
Pálma, Almar Hilmarsson fram-
kvæmdastjóri Iceland Express og áð-
ur forstjóri Aco Tæknivals, í stjórn
Ágætis? Af hverju er lögfræðingur
Fengs og Baugs stjórnarformaður í
heildsölum á grænmetismarkaði,
þegar sagt er að skjólstæðingar hans
tengist ekki heildsölunni? Er þetta
ekki rannsóknarverkefni fyrir fjöl-
miðla?
Þessi ágæti lögmaður var einnig
skráður fyrir blómabúð í Kringlunni,
í fyrirtækinu Kastali, sem er í eigu
Pálma í Feng.
Blómabændur og búðareigendur
Forstjóri heildsölunnar, Sigurður
Moritzson, segir réttilega að þið
þjónið öll í „gleði og sorg“ og hann
auðveldar ykkur að skilja erfiðan
rekstur ykkar með því að toppa svar
sitt með þessum orðum „en verð
blóma hefur lækkað verulega að
raungildi undanfarin ár“. Ja, hérna,
Sigurður! Þú trúir þessu? Það er nú
ekki líkt Baugsmönnum að kaupa
fyrirtæki sem lækka að raungildi,
eins og Blómaval ætti að hafa gert
samkvæmt kenningu þinni.
Grænmetisunnendur
Grænmetisunnendur þessa lands
vilja einfaldlega vita, af hverju græn-
meti, ávextir og blóm eru svona rok-
dýr hér á landi. Af hverju þarf að rík-
isstyrkja framleiðslu, þar sem örfáir
milljarðamæringar hafa tögl og hald-
ir? Er ekki verið að gera það með nið-
urgreiðslu á rafmagni?
Er til of mikils mælst að mega
biðja um svör um viðskipti, sem
snerta buddu hvers og eins, án þess
að vera borið á brýn að fara með
ósannindi? Gróa gamla fór aldrei í
fjölmiðla með sögur sínar. Við vitum
hins vegar nú um fokríka menn, sem
forðast umtal fjölmiðla svo mikið, að
þeir neyðast til þess að kaupa þá og
berjast með kafti og klóm fyrir að
halda þeim örugglega öllum á eigin
hendi.
Við trúum á landið okkar og viljum
rækta það en ekki eyða gróðri jarðar
í arðsemisfrekju manna, sem stunda
ólögmætt samráð. Hvað varð t.d. um
góðu, íslensku paprikuna? Pálmi í
Feng getur svarað því.
Bændur flytja til London
Sigurður Moritzson má kalla þá
blómabændur, þótt þeir búi í London.
Líði þeim vel þar. Í minni sveit voru
þeir, sem þurftu hreppaflutninga,
hins vegar ekki taldir merkilegir
pappírar.
Heimskan er auðvitað hættuleg-
asta aflið í heiminum, næst henni
stendur svo lygin. Neytenda er valið:
Hvort aflið telja þeir ráða för grænu
kóngulóarinnar?
Græna kóngulóin enn á ferð
Jónína Benediktsdóttir
fjallar um verðsamráð
’Er til of mikilsmælst að mega
biðja um svör
um viðskipti,
sem snerta
buddu hvers og
eins, án þess að
vera borið á
brýn að fara
með ósann-
indi?‘
Jónína Benediktsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri FÍA.
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ÞEIR SEM eru orðnir gamlir muna
kannski eftir Helgakverinu, en það
var börnum kennt fyrir fermingu á
þeim árum sem ég var að alast upp,
það er á 3. og 4. tug tuttugustu ald-
arinnar. Þar var kennt að eftir
dauðann svæfi fólk grafarsvefni þar
til heimsendir kæmi. Þá risu allir
upp á sama degi og líkamarnir færu
til himna. Þeim væri vísað til hægri
eða vinstri handar Frelsarans. Þeir
sem nutu þeirrar náðar að fá að
dveljast áfram á himnum voru þeir
sem vísað hafði verið til hægri
handar við dómarann, hinum, sem
vísað hafði verið til vinstri handar,
var sagt að fara til helvítis og
brenna þar að eilífu (getur verið að
orðin hægri og vinstri hafi haft
sömu merkingu þar og hér á jörðu
nú?!).
Í framhaldi af þessu langar mig
að spyrja biskupinn, herra Karl Sig-
urbjörnsson, að því hvort þjóð-
kirkjan á Íslandi kenni kristindóm-
inn svona enn í dag og hvort
guðfræðideild Háskóla Íslands
kenni prestsefnunum slíka firru?
Ég hef alltaf skilið kristindóminn
þannig að strax eftir dauðann færu
sálir mannanna til himna og hlytur
þar sinn dóm. En mér finnst prest-
unum ekki bera saman um þetta.
Í þessu sambandi vil ég minna á
orð Krists á krossinum þegar hann
sagði við annan ræningjann: „Í dag
skalt þú vera með mér í Paradís.“
Ekki þurfti ræninginn að sofa graf-
arsvefni í margar aldir til þess að
hljóta sinn dóm.
Enn fremur segir Jesús, sam-
kvæmt því sem stendur í Biblíunni:
„Í húsi föður míns eru mörg híbýli
og ég mun fara þangað á undan yð-
ur og búa yður stað.“
Trúir nokkur maður í alvöru
kenningunni um grafarsvefninn og
upprisu holdsins?
Hvernig fer um þá sem láta
brenna líkama sinn eftir dauðann og
þá sem drukkna í sjó, eða hverfa og
finnast aldrei?
Eitt enn vildi ég spyrja biskupinn
um. Hvað finnst honum um kenn-
ingar Auðar Eirar Vilhjálmsdóttur
um kvennaguðfræði og að fara að
tala um Guð sem konu?
SIGURÐUR LÁRUSSON
frá Gilsá.
Grafarsvefninn og
upprisa holdsins
Frá Sigurði Lárussyni:
UM NOKKURT skeið hef ég gert út
bát mér til gamans, og furða ég mig á
því hvers vegna við bátaeigendur
þurfum að borga sama verð fyrir
bensínið á bensínbátana og bílaeig-
endur. En eins og við vitum eru hin
ýmsu gjöld lögð á bensínverð, svo
sem þungaskattur sem lagður er á
ökutæki á landi. Finnst mér það mjög
óréttlátt að ekki sé mögulegt að kom-
ast í bensín án þessara skatta, fyrir
okkur þá sem eigum bensínbáta.
Ég hreinlega veit ekki hvert ég á
að snúa mér til að ná þessum rétti
mínum, en ég tel það rétt minn að
þurfa ekki að borga vegaskatt af
bátabensíni, þar sem ég ek ekki um á
honum á landi.
Ég er hræddur um að það heyrð-
ust nokkur orð úti í samfélaginu ef
fólksbílaeigendur þyrftu dag einn að
fara að borga niður þungaskatt af
flutningabílum og þess háttar tækj-
um.
Ég vona að það sé einhver sem get-
ur svarað því hvers vegna þetta er
ekki í boði, eða þá bent mér á hvert
best væri að snúa mér í þessum efn-
um.
PÉTUR SIGURÐSSON,
Austurvegi 9, Reyðarfirði.
Bátur eða bíll?
Frá Pétri Sigurðssyni:
ÞAÐ SVÍÐUR mann stundum
sárar en orð fá lýst að mæta á ára-
mótabrennu þar sem megin uppi-
staðan í brennunni er gamall eik-
arbátur sem hefur mátt muna fífil
sinn fegurri. Maður veltir fyrir sér
hvenær búið verði að brenna flesta
báta í landinu sem ekki tókst að
sökkva hér áður fyrr í nafni hagræð-
ingar í sjávarútvegi. Er það sama að
gerast með eikarbátana og gerðist
með nýsköpunartogarana? Er þjóð-
inni, sem í gegnum aldirnar hefur
byggt afkomu sína á hafinu, alveg
sama um skipin sem gerðu okkur
kleift að draga björg í bú?
Það eru til margar sorglegar sögur
af fallegum bátum og skipum sem
hefði verið hægt að gera upp sem
skemmtibáta eða safnbáta en var
frekar kastað og nýir keyptir í stað-
inn. Þegar ég var púki að alast upp á
Ísafirði, var gamall kútter, Garðar,
sem stóð í fjörunni í Neðstakaupstað
og margir voru að bera víurnar í. Á
honum hvíldu víst veð og allt stóð fast
í bankanum. Ekkert var hægt að
gera... nú annað en að brenna hann.
Betra var víst að brenna hann en
gera hann upp eða geyma um stund,
eins undarlega og það hljómar. Allt í
einu átti íslenska þjóðin engan kútter
og það þótti einhverjum hart. Var þá
ráðist í að kaupa Sigurfara, kútter frá
Færeyjum og stendur hann nú á
safnasvæðinu á Akra-
nesi en þarfnast víst
mikils viðhalds. Eins
rámar mig í að þegar
frændi minn Þórður
Júlíusson hugðist gera
upp eikarbát en það
reyndist ómögulegt
vegna úrelding-
arreglna sem þá voru í
gildi og endaði hann á
bálinu.
Svo virðist sem ís-
lenska þjóðin og stjórn-
völd, hafi í gegnum tíð-
ina ekki haft mikinn
áhuga á þessum málaflokki. Gömlu
drasli skal hent, nýtt keypt í staðinn
og hananú! Ekki er til neinn bátafrið-
unarsjóður eins og Húsafrið-
unarsjóður og í raun enga peninga að
sækja neins staðar til viðhalds gam-
alla báta og skipa nema að leggjast á
hnén fyrir framan ríkisvaldið og ná í
aura í gegnum fjárlög.
Þrátt fyrir það sem á undan hefur
verið ritað, er óhætt að segja að ým-
islegt hefur þokast í rétta átt á síð-
ustu árum með samstarfi safna og
stjórnvalda.
Árið 2002 var merkisár í sögu ís-
lensks sjávarútvegs en þá voru liðin
hundrað ár síðan vél var fyrst sett í
íslenskan fiskibát. Þessi
bátur var sexæring-
urinn Stanley frá Ísa-
firði sem nú er því miður
glataður. Aftur á móti
búum við svo vel að eiga
annan merkan bát frá
frumbernsku vélvæð-
ingarinnar en það er
báturinn Gestur úr Vig-
ur sem líklega er elsti
sérsmíðaði vélbátur sem
enn er til hér á landi,
smíðaður árið 1906.
Byggðasafn Vest-
fjarða sem hefur á síð-
ustu árum verið brautryðjandi í
verndun gamalla skipa á floti, er búið
að gera Gest upp og ber hann vott um
fagurt handverk fyrri tíma.
Haustið 1998 fékk Byggðasafn
Vestfjarða að gjöf eikarbátinn Sædísi
ÍS 467. Báturinn var smíðaður á Ísa-
firði árið 1938 og er hann elstur af
„Dísunum“ fimm sem allar voru
smíðaðar af Bárði G. Tómassyni,
fyrsta skipaverkfræðingi Íslendinga.
Markmið Byggðasafnsins er að varð-
veita Sædísi á floti og hafa hana í sigl-
ingum með safngesti. Væri þá hægt
að bjóða upp á stuttar veiðiferðir og
aflinn síðan saltaður og sólþurrkaður
á fiskireitum safnsins í Neðsta-
kaupstað á Ísafirði. Með því að nota
Sædísi á þennan hátt gefst kostur á
að varðveita handverk og þekkingu
sem tengjast veiðum og vinnslu fyrri
tíma. Eins gefst tækifæri til að miðla
áfram verkkunnáttu á sviði skipa-
smíða við uppgerð skipsins.
Nýjasta skipið í flotanum, eik-
arskipið María Júlía er staðsett á
Patreksfirði. María Júlía er fyrsta
björgunarskúta Vestfirðinga og á sér
glæsta sögu sem slík en ekki síður úr
landhelgisstríðinu 1958. Skipið var
síðan notað sem hafrannsóknarskip á
milli stríða og björgunaraðgerða og
er nátengt sögu Vestfirðinga. Björg-
unarskútan María Júlía þjónaði hlut-
verki sínu vel og er talið að áhafnir
hennar hafi bjargað um tvö þúsund
mannslífum á þeim árum sem hún var
við þess háttar störf.
Eftir að henni var lagt, kviknaði sú
hugmynd hjá safnvörðunum á Hnjóti
og Ísafirði að gaman væri ef söfnin
gætu sameinast um rekstur hennar
og gert hana upp í upprunalegt
ástand. Snemma sumars 2003 freist-
uðu söfnin þess að eignast skipið og
með hjálp þingmanna úr kjördæminu
var gert heiðursmannasamkomulag
við eigendur skipsins um að söfnin
fengju aðstoð þess opinbera við verk-
efnið. Þannig skapaðist svigrúm til að
kanna rekstrargrundvöll skipsins
sem fljótandi safns með starfssvæði
um alla Vestfirði.
Nú er mikið í tísku að tala um
menningarferðamennsku sem einnig
er oft nefnd því óþjála nafni menning-
artengd ferðaþjónusta. Verndun
gamalla skipa og verkkunnáttu fyrir
komandi kynslóðir og væntanlega
ferðamenn, er ekkert annað en menn-
ingarferðamennska og vonandi kem-
ur skilningur á mikilvægi þess að
tengja saman verndun þessarar arf-
leifðar við ferðamennsku framtíð-
arinnar, til með að aukast.
Það er vonandi að þetta grein-
arkorn veki einhverja til umhugsunar
um þau verðmæti sem enn liggja við
bryggju víða um land og að þessir
bátar komi ekki til með ylja okkur á
komandi áramótabrennum. Nóg er
nú af draslinu til að brenna.
Eru eikarbátar brennumatur?
Rúnar Óli Karlsson fjallar
um söguleg verðmæti ’Gömlu drasli skal hent,nýtt keypt í staðinn og
hananú! ‘
Rúnar Óli Karlsson
Höfundur er landfræðingur
og býr á Ísafirði.
❖ Opið virka daga 10-18
❖ Laugardaga 10-16
Nýbýlavegi 12
Kópavogi
s. 554 4433
Útsala
aukaafsláttur