Morgunblaðið - 02.02.2005, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 2. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
TALSMENN Toshiba á Íslandi
segja að fulltrúar Orkuveitu Reykja-
víkur hafi sagt það blasa við að
Toshiba yrði ekki tekið fagnandi
sem þátttakanda í útboðum sem
væru framundan á sama tíma og fé-
lagið krefðist skaðabóta vegna eldri
útboða á hverflum fyrir virkjun á
Hellisheiði. „Okkur var illa brugðið
við svör Orkuveitunnar og teljum
þau fela í sér hótun um ólögmæta
hegðun af hálfu Orkuveitunnar,“
segir í bréfi sem Gunnar Jónsson,
hæstaréttarlögmaður, og Guðmund-
ur Bragason, forsvarsmaður Fram-
rásar ástandsgreiningar ehf., hafa
sent stjórnarmönnum OR í kjölfar
fundar með fulltrúum fyrirtækisins
27. janúar sl.
Forsaga málsins er sú að kæru-
nefnd útboðsmála komst að þeirri
niðurstöðu í desember sl. að Orku-
veita Reykjavíkur væri skaðabóta-
skyld gagnvart Toshiba Internation-
al (Europe) vegna þess hvernig
staðið var að útboði á hverflum fyrir
virkjun á Hellisheiði, en samið var
við Mitsubishi um hverflana. Vildu
fulltrúar Toshiba ganga á fund OR
til að „fara yfir möguleika til þess að
rétta hlut Toshiba,“ eins og segir í
bréfinu.
Þá segir að Hjörleifur B. Kvaran,
lögmaður OR, hafi upplýst að Orku-
veitan sæi sér ekki fært að ganga til
nokkurs konar samninga við Tosh-
iba um kaup á hverflum, hvorki að
því er varðaði Hellisheiðarvirkjun
né önnur verkefni. Fyrir því væri
ekki heimild að lögum. Gerðu
fulltrúar Toshiba þá fulltrúum OR
grein fyrir því að fyrirtækið „myndi
væntanlega leita réttar síns fyrir
dómstólum, bæði um kostnað af
þátttöku í útboðinu og hagnaðar-
missi“.
Spurðu hvort verið
væri að hóta Toshiba
„Fulltrúar Orkuveitunnar röktu
þá að fjöldi útboðsskyldra verkefna
væri framundan hjá stofnuninni.
Það hlyti að blasa við að Toshiba
yrði ekki tekið fagnandi sem þátt-
takanda í slíkum útboðum á sama
tíma og félagið krefði Orkuveituna
jafnvel um hundruð milljóna króna í
dómsmáli. Þessi orð komu okkur al-
gerlega í opna skjöldu. Við spurðum
hvort Orkuveitan, opinbert fyrir-
tæki, teldi virkilega að þessu mætti
blanda saman. Sem opinbert fyrir-
tæki hlyti Orkuveitan að vera bund-
in almennum stjórnsýslureglum,
auk þeirra skyldna sem fylgja útboð-
um. Þá röktum við að fráleitt hlyti að
vera að Toshiba gæti goldið þess í
framtíðarútboði að leita réttar síns
þegar fyrir lægi að kærunefnd út-
boðsmála teldi rétt á því brotinn. Þá
var beinlínis spurt hvort verið væri
að hóta Toshiba. Hjörleifur svaraði
því fyrst til að Orkuveitan væri ekki
opinbert fyrirtæki. Þá vorum við
spurðir hvort við héldum virkilega
að rauður dregill yrði dreginn fram
þegar Toshiba léti sjá sig sem þátt-
takandi í útboði. Svör verða ekki
skilin á annan veg en þann að Tosh-
iba muni gjalda þess síðar að láta
reyna á rétt sinn nú,“ segir í bréfi til
stjórnarmanna OR þar sem áður-
nefndum fundi er lýst. Vegna þessa
vilja forsvarsmenn Toshiba fá svör
stjórnarinnar við tveimur spurning-
um; hvort stjórnin telji Orkuveitu
Reykjavíkur opinbert fyrirtæki í
skilningi stjórnsýslulaga og hvort
heimilt sé að líta til þess við útboð í
framtíðinni að Toshiba láti reyna á
rétt sinn vegna fyrra útboðs.
Mitsubishi heimsótt sjö sinnum
„Vegna nýlegs útboðs á hverflum
fyrir Hellisheiðarvirkjun komst
kærunefnd útboðsmála að þeirri nið-
urstöðu að Orkuveitan hefði brotið
rétt á Toshiba með því að leyfa Mits-
ubishi, eftir á, að laga sitt tilboð að
frávikstilboði, sem Toshiba hafði
gert. Toshiba hafði fengið fyrirfram
samþykki við slíku frávikstilboði og
um það var Mitsubishi kunnugt.
Mitsubishi gat því sett fram slíkt til-
boð innan tilboðsfrests. Í staðinn
fékk það að laga tilboðið eftir að ljóst
var hvað aðrir hefðu boðið. Á grund-
velli þessa telur kærunefndin að
Orkuveitan sé skaðabótaskyld gagn-
vart Toshiba. Þetta er vitaskuld al-
varlegt enda um að ræða viðskipti
sem nema milljörðum króna,“ segir
Guðlaugur Þór Þórðarson borgar-
fulltrúi og stjórnarmaður í Orkuveit-
unni.
„Forystumenn OR hafa á undan-
förnum árum heimsótt fyrirtækið,
sem fékk verkið, sjö sinnum til Jap-
ans og væntanlega var frægasta
ferðin farin árið 1999 þar sem Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir þáverandi
borgarstjóri og Alfreð Þorsteinsson
fóru fremst í flokki, en mikil fjöl-
miðlaumfjöllun varð í kjölfar þessa
dæmalausa ferðalags eins menn
kannski muna.“
Gengu á fund fulltrúa OR til að rétta hlut Toshiba
Segja svör OR hafa
falið í sér hótun
ÞORGERÐUR Katrín Gunnarsdóttir mennta-
málaráðherra ávarpaði samkomuna og sagði
að nú væri úthlutað í annað sinn eftir nýju
fyrirkomulagi Rannsóknasjóðs. Hún taldi tví-
mælalaust að sjóðurinn væri að feta sig fram
á við í góðu skipulagi. Þor-
geður Katrín sagði að 18.
desember 2003 hefði vís-
inda- og tækniráð sam-
þykkt að stórefla sam-
keppnissjóðina á
kjörtímabili ríkisstjórn-
arinnar sem nú situr.
„Þetta hefur gengið eftir
og gott betur,“ sagði Þor-
gerður Katrín. „Við erum
að stórauka framlagið í
heild til rannsókna og vís-
inda í landinu. En við erum um leið að auka
samkeppnina um það fjármagn.“
Að sögn menntamálaráðherra hækkaði
framlagið til Rannsóknasjóðs úr 415 millj-
ónum í fyrra í 500 milljónir nú. Taldi hún
sjóðinn gegna afar mikilvægu hlutverki í að
styðja uppbyggingu þekkingar og skerpa
gæði rannsókna. Tækniþróunarsjóður fékk
200 milljónir í fyrra en fær 340 milljónir í ár.
Sjóðurinn Aukið verðmæti sjávarfangs, sem
beinist sérstaklega að verkefnum í þágu sjáv-
arútvegs, fékk 100 milljónir í fyrra og 200
milljónir í ár.
Þorgerður Katrín sagði vilja standa til að
halda áfram á sömu braut, að styðja við vís-
indi og rannsóknir. Tölur frá OECD og fleiri
alþjóðlegum stofnunum sýndu að við stæðum
okkur vel, til að mynda hvað nýsköpun varð-
ar. Til að svo gæti haldið áfram þyrfti stöð-
ugt að veita fjármagn til vísinda og rann-
sókna og einnig að skipuleggja á öðrum
sviðum samfélagsins, til að mynda í skóla-
kerfinu. Taldi Þorgerður Katrín að auka
þyrfti áhuga unga fólksins á raungreina-
menntun og byrja á því strax á unga aldri.
Framlag til
vísinda og
rannsókna hef-
ur stóraukist
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir
FJÖGUR ný rannsóknaverkefni
hlutu öndvegisstyrki Rannsókna-
sjóðs að þessu sinni. Tilkynnt var
um úthlutun styrkja Rannsókna-
sjóðs árið 2005 við hátíðlega at-
höfn í Þjóðmenningarhúsinu í
gær.
Verkefnin sem hlutu nýja önd-
vegisstyrki voru: Rannsókn á
áhrifum sykurálags og bólgu á
æða- og lungnasjúkdóma og of-
næmi, verkefnisstjóri Bjarni
Þjóðleifsson, læknadeild Háskóla
Íslands, hlaut tíu milljónir á ári í
tvö ár. Verkefni undir stjórn Ein-
ars Stefánssonar, læknadeild Há-
skóla Íslands, sem miðar að þróun
nýrrar aðferðar til súrefnismæl-
ingar í augnbotnum, hlaut sex
milljónir á ári í þrjú ár. Rannsókn
á tilbrigðum í setningagerð, undir
stjórn Höskuldar Þráinssonar,
hugvísindadeild Háskóla Íslands,
hlaut tíu milljónir á ári í þrjú ár.
Verkefni um þekjuvef brjóstkirt-
ils, þroskun og sérhæfingu, undir
stjórn Þórarins Guðjónssonar,
læknadeild Háskóla Íslands og
Krabbameinsfélagi Íslands, fékk
6 milljónir á ári í þrjú ár.
Í ávarpi Hafliða Péturs Gísla-
sonar, formanns stjórnar sjóðs-
ins, kom fram að Rannsóknasjóð-
ur hefur 500 milljónir króna á
fjárlögum 2005.
Þrenns konar styrkir
Öndvegisstyrkir eru hæstu
styrkir til rannsókna sem veittir
eru hér á landi. Nema þeir 6-12
milljónum króna á ári í þrjú ár.
efna. Umsóknir um verkefnis-
styrk voru 291 og 26 um
rannsóknastöðustyrk. Stjórn
Rannsóknasjóðs samþykkti að út-
hluta til 183 verkefna, þar af 86
framhaldsverkefna og 97 nýrra
verkefna. Að þessu sinni fengu
alls 165 umsóknir um verkefnis-
styrk og 18 umsóknir um rann-
sóknastöðustyrk úthlutun.
Til verkefnis- og rannsókna-
stöðustyrkja var alls úthlutað
414,4 milljónum kr. að þessu
sinni.
Umsóknir vandlega skoðaðar
Hlutverk sjóðsins er að styrkja
vísindarannsóknir hér á landi
samkvæmt almennum áherslum
Vísinda- og tækniráðs. Sjóðurinn
hefur sérstaka stjórn sem skipuð
er af menntamálaráðherra sam-
kvæmt tilnefningu vísindanefnd-
ar Vísinda- og tækniráðs. Vís-
indanefnd mótar áherslur
sjóðsins og skipar fagráð hans
sem skiptist í fjögur sérsvið.
Hvert fagráð er skipað sjö sér-
fræðingum.
Sérhver umsókn er send tveim-
ur sérfræðingum á viðkomandi
sviði til umsagnar og gefa þeir
skriflega umsögn. Stjórnin út-
hlutar svo styrkjum í samræmi
við forgangsröðun fagráða. Að
jafnaði styrkir Rannsóknasjóður
allt að helmingi heildarkostnaðar
hvers verkefnis.
62,7 milljónum króna. Þrjú verk-
efni sem hlutu nýja öndvegis-
styrki upp á samtals 32 milljónir
kr. voru á sviði heilbrigðis- og líf-
vísinda og eitt á sviði félags- og
hugvísinda.
Framhaldsverkefnin fjögur
fengu samtals 30,7 milljónir
króna og eru tvö á sviði verk-
fræði, tækni- og raunvísinda og
tvö á sviði náttúruvísinda og um-
hverfisvísinda.
Fjöldi umsókna um styrki
Rannsóknasjóði bárust 317 um-
sóknir um verkefnis- og rann-
sóknastöðustyrki, samtals 754,6
milljónir króna. Þar af voru 92
umsóknir um styrki til framhalds-
verkefna og 225 til nýrra verk-
Rannsóknastöðustyrkir renna til
ungra vísindamanna sem nýlokið
hafa doktorsprófi og nema 2,8
milljónum króna á ári í þrjú ár.
Þar er hafður í huga stuttur rann-
sóknaferill umsækjenda og vænt-
ingar til þeirra. Það sem eftir er
rennur til verkefnastyrkja og eru
þeir 1–5 milljónir króna á ári í
þrjú ár.
Alls bárust 14 umsóknir um
öndvegisstyrki að þessu sinni til
Rannsóknasjóðs. Þar af voru fjór-
ar umsóknir um styrki til fram-
haldsverkefna og tíu til nýrra
verkefna. Sótt var um samtals
139,5 milljónir króna. Stjórn
Rannsóknasjóðs samþykkti að út-
hluta til átta verkefna, þar af fjög-
urra framhaldsverkefna, samtals
Rannsóknasjóður úthlutar 500 milljónum króna í styrki á þessu ári
Fjögur rannsóknarverk-
efni fengu öndvegisstyrk
Morgunblaðið/Ómar
Hafliði Pétur Gíslason, formaður stjórnar Rannsóknasjóðs, greindi
frá styrkveitingum sjóðsins á fundi í Þjóðmenningarhúsinu í gær.
TENGLAR
.................................................
www.rannis.is