Morgunblaðið - 02.02.2005, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 2. FEBRÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
NOKKRAR þeirra þjóða sem tekið
hafa þátt í aðgerðum Bandaríkja-
manna og Breta í Írak undirbúa nú að
fækka í herliði sínu í landinu eða jafn-
vel kalla það allt heim. Bæði er
tveggja ára vera herliðs í Írak farin að
segja til sín hvað varðar kostnað og
mannafla og þá þykir sumum sem
kominn sé tími til að Írakar taki sjálf-
ir við hluta verkefna alþjóðaherjanna
í landinu, ekki síst nú þegar búið er að
halda þar kosningar.
Herlið frá 29 löndum er nú í Írak að
meðtöldum Bandaríkjunum, en þaðan
kemur vitaskuld meginþorri þeirra á
annað hundrað þúsund hermanna
sem eru í landinu. Hollendingar munu
frá og með 15. mars byrja að fækka í
fimmtán hundruð manna herliði sínu
en áætlað er að einungis 300 hollensk-
ir hermenn verði áfram í Írak.
Er haft eftir Michiel B. Hijmans,
fulltrúa í sendiráði Hollands í Wash-
ington, í Chicago Tribune að Hollend-
ingar telji sínu verki lokið í Írak. „Við
erum búnir að vera þarna í 20 mánuði
og eigum erfitt með að halda áfram
þátttöku í þessu verkefni.“
Benti Hijmans á að Hollendingar
héldu úti herafla víðar í heiminum –
um 500 hollenskir hermenn eru í ríkj-
unum á Balkanskaga, um 750 í Afgan-
istan og 4.500 eru eyrnamerktir svo-
kölluðu hraðliði NATO – og mjög
reyndi nú á þanþol mannafla hol-
lenska hersins af þeim sökum.
Pólitískar aðstæður
heima fyrir hafa áhrif
Úkraínumenn eru einnig á förum,
undirbúningur er hafinn að því að
kalla sextán hundruð manna úkra-
ínskt herlið frá Írak. Það var Leoníd
Kútsjma sem tilkynnti um ákvörð-
unina áður en hann lét af embætti en
nýr forseti, Viktor Jústsjenkó, er ekki
líklegur til að breyta um stefnu; hann
hafði í kosningabaráttu sinni heitið
því að kalla herinn frá Írak.
Hafa pólitískar aðstæður heima
fyrir haft áhrif á afstöðu stjórnvalda í
mörgum löndum, en skemmst er að
minnast þess að eftir kosningar á
Spáni í mars í fyrra kallaði ný stjórn
sósíalista spænska herinn frá Írak.
Við þetta má bæta að í desember sl.
yfirgáfu um 300 ungverskir hermenn
Írak; áætlað hafði verið að þeir yrðu í
landinu framyfir kosningar en brott-
flutningi hersins var flýtt að kröfu
ungverska þingsins.
Pólsk stjórnvöld hafa sömuleiðis
ákveðið að fækka í herafla sínum í
Írak, úr 2.400 í 1.700, og embættis-
menn hafa gefið til kynna að frekari
fækkun kunni að fylgja í kjölfarið.
Pólski herinn hefur leikið tiltölulega
stórt hlutverk í Írak, hefur haft með
höndum verkefni á átakasvæðum
sunnan við Bagdad og alls hafa þrett-
án pólskir hermenn fallið í Írak.
„Hugsunin er sú að íraskar öryggis-
sveitir og ný ríkisstjórn eigi að taka
við,“ segir Marek Purowski, fjöl-
miðlafulltrúi í pólska sendiráðinu í
Washington, í samtali við Chicago
Tribune. Þá greindi BBC frá því að
Georgi Purvanov, forseti Búlgaríu,
hefði nýverið gefið til kynna að Búlg-
arar ættu að huga að því að fækka í
herliði sínu í Írak.
Fjölþjóðaher frá Basra?
Bretar hafa um 9.000 hermenn í
írak og á það hefur verið bent að flest-
ir þeirra starfa í syðstu héruðunum,
þar sem öryggisástand er betra en í
miðhlutanum og nágrenni Bagdad.
Juan Cole, prófessor í sögu Mið-Aust-
urlanda við Michigan-háskóla, benti
þannig á það á mánudag að nú þegar
kosningar væru afstaðnar gæti verið
skynsamlegt að fyrirskipa breska
hernum í Írak að yfirgefa Basra-
svæðið. Íraskar öryggissveitir eigi að
geta tekið við hlutverki Breta á þessu
svæði, enda muni langflestir íbúanna
á svæðinu styðja ríkisstjórn er njóti
blessunar Ali al-Sistanis erkiklerks;
en líklegt er að kosningabandalag,
sem kennt er við Sistani, hafi sigrað í
kosningum á sunnudag. Segir Cole að
ef erlendur her færi frá Basra þá væri
það mikilvægt skref í þá átt að skila
Írökum aftur fullveldi í eigin málum.
Undirbúa brottflutn-
ing herliðs frá Írak
Fararsnið er komið á sumar bandalagsþjóðirnar í Írak eftir þingkosningarnar á sunnudag
 Meira á mbl.is/ítarefni
GYANENDRA, konungur Nepals,
rak í gær ríkisstjórn landsins frá
völdum og lýsti yfir ótímabundnu
neyðarástandi. Fram komu ásakanir
um að konungur hefði í raun framið
valdarán í heimalandi sínu í Himal-
aya-fjöllum þar sem stjórnvöld hafa
löngum háð blóðuga baráttu við upp-
reisnarmenn úr röðum maóista.
„Ég hef nýtt mér rétt þann sem
krúnan hefur samkvæmt núgildandi
stjórnarskrá og leyst upp ríkisstjórn
landsins vegna stærri hagsmuna
þjóðarinnar,“ sagði konungur m.a. í
sjónvarpsávarpi í gær. Í ríkisfjöl-
miðlum kom fram að neyðarástandi
hefði verið lýst yfir í landinu sem fæli
í sér að öll grunnréttindi borgaranna
væru úr gildi felld.
Í ávarpi konungs kom fram að
hann hefði ákveðið að mynda nýja
ríkisstjórn og fara sjálfur fyrir henni.
Ríkisútvarpið greindi frá því að kon-
ungurinn hefði numið úr gildi nokkur
ákvæði stjórnarskrárinnar frá árinu
1991. Ekki var tiltekið hvaða ákvæði
það væru. Grein númer 127 kveður á
um að konungurinn megi „uppræta
vanda innan ríkisstjórnarinnar“ en
skilgreinir það ástand ekki frekar.
Gyanendra varð konungur Nepals
í júnímánuði 2001 eftir fjöldamorð í
höllu hirðarinnar í Katmandu. Þá var
bróðir hans, Birendra konungur,
myrtur ásamt flestum öðrum með-
limum konungsfjölskyldunnar.
Ódæðið framdi krónprinsinn sem var
viti sínu fjær sökum áfengis- og eit-
urlyfjaneyslu. Hann framdi sjálfs-
morð eftir að hafa drepið ættmenni
sín.
Frá því þetta gerðist hefur spenna
farið vaxandi. Konungurinn rak sitj-
andi ríkisstjórn frá völdum árið 2002.
Hófust þá götumótmæli þar sem
þess var krafist að völdin yrðu fengin
lýðræðislega kjörinni ríkisstjórn.
Frá þeim tíma hefur konungurinn
skipað nokkra forsætisráðherra.
Sagður hafa framið valdarán
Auk viðvarandi spennu á stjórn-
málasviðinu hafa átök við skæruliða
mjög sett mark sitt á ástandið í land-
inu. Konungurinn vísaði í ávarpi sínu
í gær til baráttunnar gegn skærulið-
um maóista sem kostað hefur 10.000
manns, hið minnsta, lífið á undan-
liðnum níu árum. Sagði hann að rík-
isstjórninni hefði ekki tekist ætl-
unarverk sitt og ekki reynst fær um
að tryggja frið og stöðugleika í Nepal
en markmið skæruliða er bylting og
þjóðskipulag í anda kenninga Maós
formanns, fyrrum leiðtoga komm-
únista í Kína. Til þess hefði rík-
isstjórnin haft umboð þjóðarinnar en
reynst ófær um að uppfylla það.
Hét Gyanendra því að „lögum og
lýðræði“ yrði komið á í Nepal á
„næstu þremur árum“.
Stjórnmálaleiðtogar í landinu lýstu
yfir því að konungurinn hefði framið
valdarán. Sher Bahadur Deuba, sem
nú missti forsætisráðherraembættið
öðru sinni á rúmum tveimur árum,
sagði að konungurinn hefði ákveðið
að hundsa stjórnarskrána og fótum
troða lýðræðið. Kvaðst hann for-
dæma þennan verknað og sagði al-
varlegan vanda hafa skapast í Nepal.
Í yfirlýsingunni kom fram að hann og
fleiri ráðherrar hefðu verið hnepptir í
stofufangelsi. Hvatti flokkur Deuba,
sem birti yfirlýsingu hans, önnur
stjórnmálaöfl í landinu til að samein-
ast gegn konungi í þágu „þjóðar, lýð-
ræðis og stjórnarskrár“. Markmið
konungs væri ekki að verja hagsmuni
þjóðarinnar heldur vildi hann enn
auka völd sín. Vísunin til stöðu ör-
yggismála væri aðeins yfirvarp.
Hermenn og vopnaðar sveitir lög-
reglumanna voru á götum Katmandu
í gær og héldu uppi öflugri gæslu við
konungshöllina og helstu stjórn-
arbyggingar. Fréttamenn í Nepal
sögðu að ákvörðun konungs kæmi í
raun ekki mjög á óvart. Rætt hefði
verið um að hann hygðist taka völdin
vikum saman ekki síst sökum þess að
skæruliðar maóista hefðu fært sig
upp á skaftið með tilheyrandi ofbeldi
og vaxandi spennu í landinu.
Gyanendra konungur
tekur völdin í Nepal
Segir ráðherra í ríkisstjórn hafa brugðist í baráttu við skæruliða maóista
Katmandu. AFP.
Reuters
Námsmenn mótmæla aðgerðum Gyanendras konungs í Katmandu í gær.

 




     
               


    

 
 
   
 




        
  
    


 !""#

 

$% 

  &
 !! ''' (





(   )   *
  
     

 ) 

 




 


''
+ 
,%
- .%/$






!"#$
01231
+43
ÞINGKOSNINGAR fara fram á
Taílandi á sunnudag en næstum
fimmtíu milljónir manna eru á kjör-
skrá. Fastlega er reiknað með að
flokkur Thaksin Shinawatra vinni
þar öruggan sigur en Thaksin hef-
ur verið forsætisráðherra frá árinu
2001. Varð hann nýverið því fyrsti
lýðræðislega kjörni leiðtogi Taí-
lands til að sitja í embætti heilt
kjörtímabil; en kjörtímabili stjórn-
ar hans lauk formlega 5. janúar sl.
Á myndinni sést hvar Thaksin
ávarp kosningafund á Phuket-eyju í
gær.Reuters
Sterk
staða
Thaksin á
Taílandi
Tengsl milli
Díönu og lotu-
græðgitilfella
SKRÁÐUM lotugræðgitilfellum
virðist hafa fjölgað í Bretlandi
eftir að greint var frá því 1992 að
Díana prinsessa hefði barist við
sjúkdóminn. Við fráfall hennar
1997 fór þeim tilfellum, sem til-
kynnt voru til heimilislækna, að
fækka á ný. Frá þessu er sagt í
British Journal of Psychiatry.
Sérfræðingar segja aftur á
móti að ekki sé hægt að draga þá
ályktun, að tilfellum hafi í reynd
fækkað frá 1997, að því er fram
kemur í frétt BBC. Vitundar-
vakning hafi orðið um lotu-
græðgi eftir að upplýst var að
Díana hefði þjáðst af honum.
Margir hafi því þorað að viður-
kenna, að þeir þjáðust af sjúk-
dómnum. Nú finni menn aftur
fyrir fordómum og fari þess
vegna leynt með veikindi sín.