Morgunblaðið - 02.02.2005, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. FEBRÚAR 2005 27
s eins og
t á nafn til
. Nýjustu
lunum til
ð fólk geti
um. FIFA
ð óprúttn-
á Netinu.
ða eigi á
meistara-
m á nýjum
udaginn 9.
r fram ná-
sunnudag-
inn 9. júlí á Ólympíuleikvanginum í
Berlín. Þess á milli fara fram 62 leik-
ir í keppninni. Leikið verður í 10
borgum auk þeirra tveggja áður-
nefndu. Það eru Hamborg, Hann-
over, Gelsenkirchen, Dortmund,
Köln, Leipzig, Frankfurt, Kaisers-
lautern, Nurnberg og Stuttgart.
Gífurleg vinna liggur að baki
skipulagningu stórmóts eins og
Heimsmeistarakeppnin er. Og eins
og við mátti búast stendur allt eins
og stafur á bók þegar Þjóðverjar eru
annars vegar. Undirritaður átti þess
kost að fara með hópi manna til
Þýskalands á síðastliðnu hausti til að
fylgjast með undirbúningnum. Við
skoðuðum tvo velli, í Frankfurt og
Stuttgart. Verið er að endurbyggja
og bæta þessa velli og er það verk
allt á áætlun. Báðir vellirnir verða
glæsileg mannvirki þegar verkinu
verður lokið. Það vakti sérstaka at-
hygli hvað mikið er lagt upp úr því að
áhorfandanum líði vel á leikjunum
og veitingaaðstaða er frábær.
Nokkrir nýir vellir verða byggðir
fyrir keppnina, m.a. nýr leikvangur í
Munchen sem rúma mun 66 þúsund
áhorfendur. Ólympíuleikvangurinn í
Berlín mun rúma 74.500 áhorfendur.
Eins og nærri má geta búast Þjóð-
verjar við miklum straumi ferða-
manna til landsins á meðan keppnin
stendur yfir. Tugþúsundir hótela í
Þýskalandi búa sig undir að taka við
milljónum ferðamanna og óteljandi
veitingastaðir búa sig undir að sjá
þessum fjölda fyrir mat og drykk. Að
auki hafa ýmsir viðburðir verið
skipulagðir í tengslum við keppnina,
bæði skemmtanir og listviðburðir.
Þá eru sögufrægir staðir á hverju
strái sem gaman er að skoða. Þjóð-
verjum er í mun að sýna umheim-
inum allt það besta sem þeir geta
boðið upp á undir slagorðinu: „Tæki-
færi til að eignast vini.“ Upplýsingar
um hótel, viðburði og slíkt eru vef-
slóðinni www.germany-tourism.de.
Ekki eftir neinu að bíða
Gera má því skóna að fáir Íslend-
ingar séu farnir að skipuleggja sum-
arleyfi sín fyrir árið 2006. En knatt-
spyrnuáhugamenn ættu ekki að bíða
með það hafi þeir áhuga á því að
komast á leiki í Heimsmeistara-
keppninni. Undirritaður hefur tvisv-
ar farið á Heimsmeistarakeppniog
það var stórkostleg upplifun. Að
vera viðstaddur úrslitaleik á HM er
lífsreynsla sem aldrei gleymist.
Og nú ber vel í veiði. Heimsmeist-
arakeppnin verður í Þýskalandi og
þangað er stutt að fara. Þjóðverjar
eru einstaklega góðir heim að sækja,
þótt margir haldi annað. Þeir eru al-
úðlegir og gestrisnir og við Íslend-
ingar erum þar í miklum metum.
HM í Þýskalandi verður án efa
ógleymanlegur viðburður.
Sem fyrr segir er miðasalan hafin
á Netinu. Þegar fram í sækir munu
eflaust fleiri tilboð bjóðast og líklegt
er að einhverjar íslenskar ferðaskrif-
stofur muni bjóða upp á ferðir á HM.
Iclandair flýgur til margra borga í
Þýskalandi og hyggst fjölga ferðum
þangað verulega. Það verða því
margir möguleikar í boði.
nattspyrnu 2006 er hafin á Netinu
ð Cafu, fyrirliði Brasilíu, sem lyfti bikarnum.
óða til veislu
TENGLAR
...................................................
www.fifaworldcup.com
www.germany-tourism.de
sisi@mbl.is
Reuters
HVERS konar samtök vill Al-
þýðusamband Íslands (ASÍ)
vera? Vill það hætta að skírskota
til allra félagsmanna í aðild-
arsamböndunum? Leggur sam-
bandið þann skilningi í viðfangs-
efnið „fagleg-pólitísk
samvinna“ að ASÍ
eigi að binda trúss
sitt við einn stjórn-
málaflokk hér á landi
og sverjast í fóst-
bræðralag við sam-
tök sósíaldemókrata
annars staðar á
Norðurlöndum? – Að
þessum og fleiri
tengdum spurningum
verður vikið í þessari
grein.
Það þóttu tímamót
í sögu íslenskrar
verkalýðhreyfingar þegar ASÍ
sleit tengslin við Alþýðuflokkinn
á þingi sínu 1940 og gerðist sam-
band íslenskra stéttarfélaga án
skipulagstengsla við stjórn-
málaflokka (les: Alþýðuflokkinn).
Með lagabreytingunni öðluðust
allir félagsmenn í aðildarfélögum
sambandsins kosningarétt og
kjörgengi til alþýðusambands-
þinga án tillits til stjórnmála-
skoðana.
Endurnýjuð formleg tengsl
við sósíaldemókrata
Hér á árum áður var ég fé-
lagsmaður í Félagi járniðn-
aðamanna og starfsmaður ASÍ og
minnist þess frá þeim tíma að
gamlar kempur úr verkalýðsbar-
áttunni töluðu um það sem einn
af stóru sigrunum í verkalýðsbar-
áttunni þegar menn þurftu ekki
lengur að hafa flokksskírteini í
Alþýðuflokknum til að vera gjald-
gengir á Alþýðusambandsþing.
Því er á þetta minnst að ASÍ
hefur upp á síðkastið verið að
víkja af þeirri braut sem mörkuð
var 1940. Frá því fyrir síðustu al-
þingiskosningar hafa ýmsir for-
ystumenn þess talað eins og Al-
þýðusambandið væri deild í
Samfylkingunni. Yfirlýsingar og
afskipti forystumanna ASÍ upp á
síðkastið af formannskjöri hjá
Samfylkingunni bjóða áreið-
anlega þeirri hugsun heim hjá
fjölda fólks að verið sé á ný að
binda Alþýðusambandið stjórn-
málaflokki eins og gerðist á fyrri
hluta síðustu aldar.
Og þetta er reyndar ekki út í
hött: Á árinu 2000 hóf ASÍ form-
legt samstarf við Samfylkinguna
og aðra sósíaldemókratíska
flokka á Norðurlöndum með því
að gerast aðili að SAMAK sem er
skammstöfun fyrir „Samstarfs-
nefnd Norrænna jafnaðarmanna-
flokka og alþýðusambanda“ (á
norsku: „Arbeiderbevegelsens
nordiske samarbeidskomite“). Í
1. tbl. Vinnunnar árið 2000 sagði:
„Vegna þeirrar miklu stefnumót-
unarvinnu sem fram fer á vett-
vangi SAMAK var það niðurstaða
alþjóðanefndar ASÍ að leggja til
við miðstjórn að sambandið sækti
formlega um endurnýjaða þátt-
töku.“ Miðstjórnin samþykkti
þetta og aðild ASÍ að norræna
kratasamstarfinu varð staðreynd
á ársfundi SAMAK í janúar árið
2000.
SAMAK – tæki í þágu
stjórnmálaflokka
Á upplýsingasíðu SAMAK
(www.samak.info/) segir að mark-
mið þeirra séu m.a.: „að treysta
og þróa samstarf norrænnar
verkalýðshreyfingar um lands-
bundin og alþjóðleg stjórnmál …
og hefja til vegs sósíaldemókrat-
ísk gildi á Norðurlöndum og í
evrópsku og alþjóðlegu tillliti …
og móta sameiginlega afstöðu,
samningsáherslur og aðgerða-
áætlun fyrir norræna verkalýðs-
hreyfingu í mikilvægustu málum,
bæði í stjórnmálastarfi sósíal-
demókrata og í starfi Norð-
urlandaráðs og Norrænu ráð-
herranefndarinnar.“ (Lausleg
þýðing greinarhöfundar).
Það verður ekki sagt að ein-
hver nafnlaus andlit stýri SAM-
AK. Göran Persson, formaður
sænskra sósíaldemókrata og nú
forsætisráðherra var formaður
SAMAK til 19. jan.
s.l. en þá tók Jens
Stoltenberg, formað-
ur norska verka-
mannaflokksins við
formennskunni.
SAMAK hélt svo-
nefndan formanna-
fund hér á landi í
ágúst 2004. Þar voru
saman komnir for-
menn norrænna sósí-
aldemókrataflokka og
norrænu alþýðu-
sambandanna ásamt
nokkrum samstarfs-
mönnum og gestum, m. a. frá
rússneskum krataflokki. Fundinn
sátu líka formaður Samfylking-
arinnar og forseti ASÍ sem full-
gildur þátttakandi í þessari sam-
komu í nafni Alþýðusambandsins.
Eins og oft vill verða þótti
flestum fjölmiðlum persónurnar á
fundinum áhugaverðari en sjálft
fundarefnið og umboð þeirra full-
trúa sem fundinn sóttu. Morg-
unblaðið vakti þó athygli á að hér
væru á ferðinni „Pólitísk hags-
munasamtök“. (Staksteinar 14.
ágúst 2004). Á heimasíðu Fram-
sóknarfélags Skagafjarðar virtust
menn skynja það fréttnæma við
fundinn frá íslenskum sjónarhóli.
Þar var (12.8.04) í upphafi frá-
sagnar spurt: „Er forysta ASÍ að
skilgreina sig með formlegum
hætti með Samfylkingunni?“ Og í
niðurlagi sagði: „Sé það hins veg-
ar með þeim hætti sem virðist
vera að Alþýðusambandið sé nú
árið 2004 að skilgreina sig með
einum flokki umfram aðra, hlýtur
það að veikja samtökin og draga
úr trúverðugleika þeirra.“
SAMAK og aðild
að Evrópusambandinu
Í yfirlýsingu formannafund-
arins sagði m.a.: „Norræn verka-
lýðshreyfing væntir þess að öll
norrænu löndin sæti lagi („på et
passende tidspunkt“) að verða
aðilar að ESB.“ Þetta eru skýr
skilaboð til Noregs og Íslands að
slást í hópinn í Brüssel.
Ekki er ólíklegt að ASÍ og
Samfylkingin hafi sótt um aðild
að SAMAK m.a. vegna þeirrar
miklu áherslu sem þessi klúbbur
hefur á síðustu árum lagt á svo-
nefnd Evrópumálefni vegna að-
ildar Danmerkur, Svíþjóðar og
Finnlands að ESB. – ASÍ-
forystan hefur ekki farið dult
með áhuga sinn á aðild að ESB.
Þing sambandsins ályktaði árið
2000 „að taka bæri umræðuna
um aðild að Evrópusambandinu á
dagskrá.“ Og á ráðstefnunni
„Evrópusamvinnan og hagsmunir
launafólks“ sem ASÍ stóð fyrir í
sept. 2002 sagði forseti þess að
ASÍ hafnaði því „að tvíhliða
samningur við Evrópusambandið
gæti orðið svarið við veikari
stöðu EES-samningsins.“
Margt hefur verið að gerast í
vinnumarkaðsmálum Evrópusam-
bandsins að undanförnu sem ætti
að vekja verkalýðsfélög hérlendis
til umhugsunar um, hvort ekki sé
skynsamlegt að standa utan við
valdsvið framkvæmdastjórn-
arinnar í Brüssel og Evrópudóm-
stólsins. Þar á ég við skýra við-
leitni innan ESB að brjóta niður
rétt þjóðríkjanna á sviði launa og
atvinnu, sbr. starfsmannaleigur.
Umdeild tengsl og fjár-
styrkir til sósíaldemókrata
Ákvörðun miðstjórnar ASÍ að
tengja sambandið skipulagslega
við eina stjórnmálahreyfingu, þ.
e. krataflokkana á Norðurlöndum
að Samfylkingunni meðtalinni, er
afturhvarf til fortíðar og stangast
á við lýðræðislegar hefðir og
vinnubrögð í fjöldasamtökum
undanfarna marga áratugi. Sam-
krull alþýðusambanda annars
staðar á Norðurlöndunum við
krataflokka hefur verið á und-
anhaldi vegna eðlilegrar gagnrýni
eins og best sést af því að árið
1995 sleit danska alþýðu-
sambandið formlegum tengslum
við krataflokkinn þarlendis, og
2003 ákvað sambandið að hætta
að greiða árlegan 1 millj. kr.
styrk til flokksins. Um svipað
leyti og þetta var að gerast í
Danmörku ákvað norska alþýðu-
sambandið að draga sinn mann út
úr framkvæmdanefnd norska
verkamannaflokksins. Enn greiða
þó samböndin í Noregi og Sví-
þjóð háar fjárhæðir til flokkanna
úr sjóðum sínum, en einnig sú til-
högun sætir vaxandi gagnrýni
sem vonlegt er.
„Til þess eru vítin …“
Ekki má rugla saman sam-
vinnu og þýðingarmiklum sam-
skiptum norrænu alþýðu-
sambandanna annars vegar og
formlegum tengslum þeirra við
stjórnmálaflokka hins vegar. Það
eru þessi tengsl – bein afskipti
flokkanna af stefnumótun og
starfi alþýðusambandanna – sem
hér er varað við. Hvers eiga að
gjalda þeir fjölmörgu í verkalýðs-
hreyfingunni sem ekki eru í Sam-
fylkingunni heldur utanflokka eða
í öðrum stjórnmálaflokkum. Er
boðlegt gagnvart þessu fólki að
gera ASÍ að einskonar taglhnýt-
ingi einnar stjórnmálastefnu?
Þessi forneskjulegu tengsl eru
arfur liðins tíma og minna á
stöðu verkalýðsfélaga í ríkjum
Austur-Evrópu fyrr á tíð þar sem
verkalýðsfélög voru nafnið tómt
og lutu í einu og öllu stjórn
kommúnistaflokkanna.
Að tala um sjálfstæði verka-
lýðsfélaga og heildarsamtaka
þeirra gagnvart stjórnmálaflokk-
um á ekkert skylt við kröfur um
„afpólitíseringu“ sem stundum
heyrast: sumsé að verkalýðs-
hreyfingin eigi alls ekki að skipta
sér af stjórnmálum. Öðru nær.
Verkalýðhreyfingin þarf að sjálf-
sögðu að halda uppi lifandi um-
ræðu um stjórnmál á eigin for-
sendum. Hún þarf að móta og
bera fram sína eigin pólitísku
stefnu í öllum málum sem varða
heill og hag verkafólks og alls al-
mennings – en umfram allt án
þess að gerast handbendi eða
málpípa tiltekinna stjórn-
málaflokka. Þau dæmi sem hér
hafa verið nefnd um samkrull
sósíaldemókrataflokka og alþýðu-
sambanda í grannlöndum okkar
og beinar greiðslur til eins
stjórnmálaflokks úr sjóðum laun-
þegasamtakanna, eins og tíðkast í
Noregi og Svíþjóð, ættu að vera
ASÍ og íslenskri verkalýðshreyf-
ingu víti til varnaðar.
Hvert stefnir
Alþýðusambandið?
Gunnar Guttormsson
fjallar um ASÍ ’Ákvörðun miðstjórnarASÍ að tengja sam-
bandið skipulagslega
við eina stjórnmála-
hreyfingu, þ. e. krata-
flokkana á Norður-
löndum að Samfylk-
ingunni meðtalinni, er
afturhvarf til fortíðar
og stangast á við lýð-
ræðislegar hefðir og
vinnubrögð í fjölda-
samtökum undanfarna
marga áratugi. ‘Gunnar Guttormsson
Höfundur er vélfræðingur,
fyrrum starfsmaður ASÍ og
áður fyrr félagsmaður í Félagi
járniðnaðarmanna.
VARPSSTÖÐIN
sýningarréttinn á
m Heimsmeist-
ppninnar 2006 hér
i. Að sögn Hilmars
ssonar sjónvarps-
verða allir leik-
4 sýndir í beinni
dingu.
ar Sýn keypti sýn-
réttinn á heims-
arakeppninni 2002,
ram fór í Japan og Suður- Kóreu, var
í gengið að Sýn keypti einnig réttinn
sýna frá keppninni í Þýskalandi 2006.
sögn Hilmars Björnssonar er und-
ngur að útsendingunum þegar haf-
jóst er að þetta verður gífurlega um-
mikið verkefni og allir starfsmenn
munu koma að því með einum eða
m hætti. Sumarið 2002 voru leikirnir
á Sýn og Stöð 2 en næsta sumar
þeir sýndir á Sýn og Sýn 2. Í aðdrag-
keppninnar verður sýnt mjög mikið
ngt HM í knattspyrnu. Má sem dæmi
að sérstakir þættir verða um öll þátt-
ðin sem komast í lokakeppnina. Þá
r mikið af sögulegu efni frá fyrri
um.
Álfukeppnin upphitun
Í sumar verður Álfukeppni FIFA haldin í
Þýskalandi. Verður hún nokkurs konar
upphitunarkeppni fyrir HM næsta sumar.
Leikið verður á sömu völlum og þá fæst
kærkomið tækifæri til að prófa fyr-
irkomulag og búnað sem á að nota á HM.
Sýn mun sýna beint frá keppninni, sem
stendur frá 19.–29. júní. Þjóðirnar sem þátt
taka eru Grikkland, Argentína, Brasilía,
Japan, Mexíkó, Ástralía, Túnis og gestgjaf-
arnir Þýskaland.
Gríðarlegur áhugi er um allan heim á
heimsmeistarakeppninni í knattspyrnu.
Hilmar nefnir sem dæmi að keppnin 2002
var sýnd í 213 löndum og samanlagður
áhorfendafjöldi á öllum leikjunum var um
30 milljarðar. Þar af horfðu 1800 milljónir
manna á úrslitaleik Brasilíu og Þýskalands,
sem er mesta áhorf á úrslitaleik í sögu HM.
Hilmar segir að starfsmenn Sýnar séu
staðráðnir í að gera útsendinguna næsta
sumar glæsilega úr garði. Hann býst við
miklum áhuga á keppninni hér heima enda
verða leikirnir á besta tíma fyrir Íslend-
inga. „Þetta er heimsviðburður sem allir
knattspyrnuáhugamenn hlakka til að fylgj-
ast með,“ segir Hilmar.
llir leikirnir í beinni á Sýn
Hilmar
Björnsson