Morgunblaðið - 13.02.2005, Qupperneq 49

„Í stuttu máli er þessi uppfærsla á Toscu á ýmsan hátt heillandi.“
EINHVER alræmdustu mistök í
óperusýningu áttu sér stað þegar
söngkonan í hlutverki Toscu í sam-
nefndri óperu Puccinis kastaði sér
ofan af turni í lokin. Hún lenti á
trampolíni sem var full fjaður-
magnað, með þeim afleiðingum að
hún hentist upp aftur. Þar með var
allt dramað í óperunni fyrir bí og
frægasta sjálfsmorð óperusög-
unnar orðið að hálfgerðu gríni.
Sem betur fer gerðist ekkert slíkt
á frumsýningunni á Toscu í Ís-
lensku óperunni á föstudags-
kvöldið. Elín Ósk kastaði sér af
turnbrúninni … og hún hvarf í
myrkrið. Það var hrollvekjandi
endir magnaðrar sýningar, eða
hvað? Jú, vissulega var margt
prýðilegt; leikmyndin var glæsileg,
í senn íburðarmikil og falleg og
söngvararnir stóðu sig yfirleitt
með sóma. Hins vegar var ég ekki
alveg eins sáttur við leikstjórnina
og ýmislegt í leiknum, en hvort
tveggja skiptir gríðarlegu máli.
Kannski var þetta því ekki eins
mögnuð sýning og vonir stóðu til
um. En meira um það hér fyrir
neðan.
Misjafn leikur
Tosca gerist í Róm í upphafi 19.
aldar. Lostinn er í aðalhlutverki í
óperunni; Barón Scarpia, yfirmað-
ur lögreglunnar, girnist Toscu,
fræga söngkonu, og vílar ekki fyrir
sér að láta taka af lífi hennar
heittelskaða Cavaradossi til að
komast yfir hana. Ólafur Kjartan
Sigurðarson sýndi það enn og aft-
ur að hann er frábær leikari; hann
var einfaldlega djöfullegur í hlut-
verki Scarpia. Hins vegar var
söngur hans stundum heldur yf-
irgengilegur; forseraður eins og
það er kallað á söngmáli. Það
skemmdi dálítið fyrir honum; at-
riðið í lok fyrsta þáttar, þar sem
Scarpia tekur þátt í trúarathöfn en
hugsar um leið um fyrirhugað níð-
ingsverk sitt, var t.d. ekki alveg
eins óhugnanlegt og það hefði get-
að orðið. Auðvitað verður illskan
að vera til staðar í söngnum – ann-
ars skynjar áhorfandinn ekki al-
mennilega hvað er að gerast, en
það verður að vera stígandi í
henni; það má ekki bara leggja öll
spilin á borðið strax.
Söngur Elínar Óskar var meira
sannfærandi; í senn tær, hljóm-
mikill og kröftugur, þó einnig hann
væri einstöku sinnum forseraður.
Verri var leiktúlkun hennar, hún
var ansi einhæf, ég sá ekki fleiri
svipbrigði en þrjú eða fjögur og
saknaði ég mýktarinnar sem er
eitt af höfuðeinkennum þessa hlut-
verks.
Svipaða sögu er að segja um Jó-
hann Friðgeir Valdimarsson sem
Cavaradossi; leikur hans hafði ekki
þá dýpt sem einkenndi leik Ólafs
Kjartans. Frammistaða hans varð
samt æ meira sannfærandi eftir
því sem á leið og á það við um
söng hans líka. Rödd hans var ör-
lítið hikandi í byrjun en varð
öruggari og fallegri eftir því sem á
leið.
Bergþór Pálsson var í minni
háttar hlutverki Angelottis, sem er
nýsloppinn úr fangelsi í upphafi
óperunnar. Hann var einstaklega
trúverðugur; þjáningin uppmáluð
án þess að það virkaði á nokkurn
hátt tilgerðarlegt. Davíð Ólafsson
sem kirkjuvörðurinn var sömuleið-
is eins og hann átti að vera og
Snorri Wium var ágætur Spoletta,
þó hann hefði hugsanlega mátt
vera enn ísmeygilegri og glottandi
þegar Scarpia fyrirskipaði aftöku
Cavaradossis. Loks voru Manfred
Lemke, Stefán Helgi Stefánsson
og Elma Atladóttir prýðileg í
litlum hlutverkum sínum.
B-ópera?
Hljómsveitin stóð sig yfirleitt vel
undir nákvæmri en líflegri stjórn
Kurts Kopecky. Ekki má þó
gleyma því að þröng gryfjan tak-
markar mjög gæði tónlistarflutn-
ingsins, og þegar við bætist að
endurómunin í Gamla bíói er afar
lítil verður útkoman aldrei mikið
betri en úr ferðaútvarpi. Kopecky
skilaði samt hlutverki sínu með
sóma miðað við aðstæður; hljóm-
sveit og söngvarar voru almennt
samtaka og styrkleikajafnvægið
þar á milli var oftast eins og best
verður á kosið.
Því miður fær leikstjórn Jamie
Hayes ekki eins góða einkunn; í
sýningarskránni mátti lesa að hann
hefði reynt að setja óperuna upp í
anda gamalla hrollvekja á borð við
Frankenstein eftir Mary Shelley.
Vofa Scarpia var látin birtast í lok-
in og víða í verkinu var lýsingin
ærið draugsleg. Það var í sjálfu
sér fyllilega í anda subbulegrar
sögunnar, en hins vegar er ekki
hægt að fyrirgefa hina gersamlega
misheppnuðu senu þar sem Tosca
myrðir Scarpia. Atriðið þar sem
hún leggur krossinn á brjóst hans
eftir að hann er dauður er eitt hið
mergjaðasta í gervallri óperu-
sögunni og ef það er vel gert þá er
það engu líkt. Til allrar óhamingju
eyðilagði Hayes þetta með
B-myndatilburðum sem minntu
helst á lokaatriðið í Carrie eftir
Stephen King. Var það einhver
dapurlegasti antiklímax sem sést
hefur á fjölum Íslensku óperunnar.
Ýmislegt annað orkaði einnig
tvímælis; sólgleraugun sem lög-
reglumennirnir skörtuðu minntu of
mikið á Matrixkvikmyndirnar; þau
voru klisjukennd, jafnvel hallær-
isleg. Hermennirnir sem fram-
kvæmdu aftökurnar voru líka und-
arlega dauðyflislegir; þeir hegðuðu
sér eins og þeir væru á of stórum
skammti af rohypnol og ef það átti
að tákna eitthvað sérstakt veit ég
ekki hvað það var. Loks verður að
nefna fyrsta atriðið með kórnum,
sem var ofleikið og tilgerðarlegt.
Kynferðisleg skírskotun
Báðir kórarnir, Kór Íslensku
óperunnar og Skólakór Kársness,
sungu þó í sjálfu sér hreint og af
öryggi, t.d. var frammistaða þeirra
í trúarathöfninni í lok fyrsta þáttar
verulega glæsileg. Búningar Þór-
unnar Maríu Jónsdóttur voru líka
smekklegir og sannfærandi (fyrir
utan þetta með sólgleraugun); leð-
urbuxur Scarpia voru reyndar dá-
lítið dirfskulegar en höfðu svo aug-
ljósa kynferðislega skírskotun að
það passaði ágætlega inn í heild-
armyndina.
Í stuttu máli er þessi uppfærsla
á Toscu á ýmsan hátt heillandi;
eins og áður sagði var söngurinn
og hljóðfæraleikurinn yfirleitt góð-
ur á frumsýningunni, sviðsmyndin
var flott og búningarnir fínir.
Leikstjórnin olli þó talsverðum
vonbrigðum og það eitt gerir að
verkum að þessi sýning verður
seint talin til þeirra bestu í sögu
Íslensku óperunnar.
Draugaleg Tosca
TÓNLIST
Íslenska óperan
eftir Puccini. Hljómsveitarstjóri: Kurt
Kopecky. Leikstjóri: Jamie Hayes. Hljóm-
sveit og Kór Íslensku óperunnar ásamt
Skólakór Kársness. Með helstu hlutverk
fóru Elín Ósk Óskarsdóttir, Jóhann Frið-
geir Valdimarsson, Ólafur Kjartan Sigurð-
arson, Bergþór Pálsson og Snorri Wium.
Föstudagur 11. febrúar.
Tosca
Jónas Sen
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. FEBRÚAR 2005 49
MENNING
Viltu ráða því í hvaða framhaldsskóla þú ferð næsta haust?
Ertu með nógu góðar einkunnir til að geta það?
Ef ekki þá bjóðum við þér
NÁMSAÐSTOÐ
svo þú getir náð þér á strik í náminu
Nemendaþjónustan sf. s. 557 9233www.namsadstod.is