Morgunblaðið - 13.02.2005, Side 53

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. FEBRÚAR 2005 53
hvers konar söguþráð fannst mér yf-
irþyrmandi. Ég er vön því að hugsa
bara um eina senu í einu og hinar eru
ekki til á meðan og þegar ég er búin
með þessa einu senu tek ég þá næstu.
Mér tókst ekki að einbeita mér að
einum degi af þessum 22, eða hvað
það nú voru margir dagar í Tour de
France, og láta svo eins og hinir dag-
arnir væru ekki til og ekki heldur allt
hitt efnið sem var tekið upp fyrir ut-
an keppnina. Svo það var ekki um
annað að ræða en að játa sig sigraða
og pakka niður.“
Hún segir umfjöllunarefnið þó
áhugaverðara en margir halda. „Ég
hef aldrei haft neinn áhuga á hjól-
reiðum en þetta er miklu meira en
það. Hvað gerist þegar þessir gæjar
eru að hjóla 160 kílómetra? Það eru
þrír í hópnum sem allt snýst um en
hinir eru bara með til að hjálpa þeim
að komast í mark. Mér fannst þetta
heillandi heimur og gat gleymt mér
alfarið yfir efninu. Hrökk svo upp eft-
ir tvo tíma og hafði ekki framkvæmt
eitt einasta klipp. Það sér hver heil-
vita maður að það gengur ekki.“
Að leggja meiri alúð
við klippinguna
Valdís réðist til starfa hjá Kvik-
myndamiðstöð Íslands sem kvik-
myndaráðgjafi vorið 2003. Starf
hennar hjá Kvikmyndamiðstöð felst í
að lesa umsóknir og handrit að leikn-
um kvikmyndum sem berast og
mæla með eða mæla ekki með styrk-
veitingu.
„Ég hef líka komið við í klippi-
herberginu á meðan á klippingu
stendur en einhverra hluta vegna er
það ekki gert í öllum tilvikum. Í Dan-
mörku er það regla að þegar fyrsta
gegnumklipp af mynd er sýnt þá er
þeim ráðgjöfum dönsku Kvikmynda-
stofnunarinnar sem styrktu myndina
boðið.“
Valdís er þeirrar skoðunar að slíkt
kerfi yrði til bóta í íslenskri kvik-
myndagerð þar sem oft er ástæða til
að leggja meiri alúð við klippinguna
að hennar mati.
„Klippingin mætir stundum af-
gangi. Tíminn orðinn knappur og
peningarnir að verða búnir. Sem er
synd því klippingin er lokapunkt-
urinn á útliti myndarinnar og út frá
þeim punkti er myndin dæmd. Gott
handrit er númer eitt, tvö og þrjú. En
það verður líka að skila handritinu til
áhorfandans. Honum er nokk sama
þótt það hafi tekið fimm daga að ná
einhverri töku eða allt hafi verið
rosalega erfitt. Ef myndin virkar
ekki uppi á tjaldi er hún ónýt,“ segir
Valdís. Hún segir þó að þetta sé að
breytast og kvikmyndagerðarfólk
taki sér í auknum mæli þann tíma
sem þarf til að klippa og sinna
lokafrágangi.
„Íslensk kvikmyndagerð þarf
meiri peninga. Mér finnst ég fá mikið
af góðum handritum inn, frá ungu
fólki sem kemur með nýjar og fersk-
ar, virkilega góðar hugmyndir. Það
getur tekið ár, tvö eða þrjú ár eða
meira að fjármagna þessar myndir.
Einkafjármagn er mjög lítið heima
og það held ég að sé meðal annars
vegna þess að framlög til kvikmynda-
gerðar eru ekki frádráttarbær frá
skatti. Mér finnst eiginlega vera
kominn tími til að athuga hvað er
hægt að gera í þeim málum.“
Valdís er ósátt við hversu lítið Rík-
issjónvarpið kaupir af kvikmyndum.
„Og ég skil ekki heldur hvað varð um
Menningarsjóð útvarpsstöðva, hann
bara gufaði upp. Mér finnst alveg
ótrúlegt að kvikmyndagerðarfólk
haldi áfram að berjast heima. En það
er bara þannig að maður fær kvik-
myndabakteríuna. Og annaðhvort
læknast maður eða verður alveg for-
fallinn. Og þá er ekkert annað að
gera en að halda áfram,“ segir Valdís
sem sjálf verður að teljast til síð-
arnefnda hópsins.
Vantar breidd og meiri peninga
Að hennar mati var síðasta ár ekk-
ert sérstaklega gott í íslenskri kvik-
myndagerð, þar vill hún sjá meiri
breidd.
„Ég vil sjá dýrar og vandaðar
myndir og allt niður í litlar og ódýrar
myndir unnar af orku en ekki endi-
lega miklum undirbúningi. Ég vil sjá
meiri breidd í handritum. Íslensk
handritagerð hefur batnað mjög mik-
ið á síðustu árum en nú er það pen-
ingaleysið sem við glímum við,“ segir
Valdís og bætir við að í Finnlandi fái
Kvikmyndamiðstöðin hluta af lottó-
peningum landsins. Hugmynd.
Valdís bendir á að í íslenskum
kvikmyndum felist ekki bara mikil
landkynning heldur komi líka pen-
ingar inn í landið og kvikmyndagerð-
armenn fái vinnu við sitt hæfi. Og
hún furðar sig á að ráðamenn ýti ekki
meira undir kvikmyndagerð af þeim
sökum.
„Málið er að kvikmyndagerð er
ekki sjávarútvegur eða líftækni. Ef
við tökum Bjólfskviðu sem dæmi, þá
fékk sú mynd styrk frá Kvikmynda-
miðstöðinni og lán frá Nýsköp-
unarsjóði. Samtals líklega eitthvað í
kringum 8–10% af þeim 800 millj-
ónum sem komu inn í landið vegna
framleiðslu myndarinnar á Íslandi.
Ef kvikmyndagerð væri þörunga-
vinnsla eða hrossarækt sem vantaði
70 milljónir í startkapital og segði að
þessar 70 milljónir myndu skila aftur
inn í þjóðarbúið 800 milljónum,
myndi maður ekki álykta sem svo að
þessi þörungavinnsla eða hrossarækt
væri ábatasamt fyrirtæki og þess
virði að leggja fram 70 milljónir til?“
spyr Valdís.
Erfitt að tjónka
við Michel Gondry
Tveir klipparar komu til greina til
að klippa Eternal Sunshine of the
Spotless Mind en Valdís hafði fengið
handritið sent frá umboðsmanni sín-
um. Michel Gondry valdi fyrst Susan
E. Morse, klippara sem hefur klippt
margar af kvikmyndum Woody All-
en. Þremur vikum eftir að tökur hóf-
ust, hringdi umboðsmaður Valdísar
og sagði að samstarfið milli Michel og
Susan hefði ekki gengið eins og best
væri á kosið og hvort hún gæti komið
eftir tvo daga og tekið við klipping-
unni.
Valdís gerði það og var staðráðin í
að gefast ekki upp, með handrit eftir
Charlie Kaufmann í höndunum. „Jú
þetta var erfitt en rosalega gaman,“
viðurkennir Valdís.
„Það gat stundum verið erfiðara að
tjónka við Michel en að koma mynd-
inni saman. Michel getur verið mjög
ljúfur, örlátur, fyndinn, gert grín að
sjálfum sér, glaður og brosandi, upp-
fullur af nýjum hugmyndum og svo
bara umhverfist hann. En… við eig-
um öll okkar slæmu daga og ég held
að ég sé svolítið lík Michel. Get verið
erfið í skapinu. Get verið ljúf, örlát,
fyndin, gert grín að sjálfri mér, glöð
og brosandi, uppfull af nýjum hug-
myndum og svo bara umhverfist ég.
Ég var með svakalega gott lið með
mér í klippideildinni sem stóð með
mér gegnum þykkt og þunnt. En það
tekur á að vinna tíu til tólf tíma á dag
og stundum alla daga vikunnar. Ég
var gjörsamlega búin eftir þessa tíu
mánaða törn og það er líka þess
vegna sem ég vil ekki fara af stað
nema ég fái handrit þar sem ég
hugsa: Þessa mynd langar mig að
vinna við. Það verður að vera virki-
lega, virkilega bitastætt, annars er
það ekki þess virði.“
Valdís segir að leikstjórar séu eins
misjafnir og þeir eru margir. Sumir
gefi henni fullt sjálfstæði en aðrir vilji
halda fast um taumana.
„Það er samt aldrei þannig eins og
sumir halda að leikstjórinn sitji við
hliðina á manni og segi hvað maður á
að nota, hvernig á að nota það og
smelli fingrum þegar maður á að
klippa,“ segir Valdís og brosir. Hún
hefur farið sínar eigin leiðir og staðið
á sínu í samskiptum við leikstjóra og
það hefur reynst henni vel.
Handritið skiptir miklu máli eins
og Valdís leggur áherslu á. En klipp-
ingin skiptir líka máli.
„Maður getur eyðilagt mynd í
klippingu og maður getur lagað
mynd í klippingu. En maður getur
aldrei gert mynd betri en það efni
sem maður er með í höndunum til að
vinna úr. Klippari gerir ekkert
kraftaverk,“ segir Valdís Ósk-
arsdóttir að lokum.
DONNA Karan
skapaði fágað and-
rúmsloft í anda
þriðja áratugs síð-
ustu aldar á óhefð-
bundinni sýningu á
fatalínunni DKNY
á tískuvikunni í
New York. Sýn-
ingin fór fram á
The Algonquin
Hotel, sem er sögu-
legt hótel þar sem
skáld vöndu komur
sínar.
Sýningin var
óhefðbundin að því
leyti að Karan notast við gínur en ekki fyrirsætur og stillir þeim upp á
víð og dreif í hinum ýmsu stellingum. Sumar liggja makindalega á með-
an aðrar tylla sér á stóla eða halla sér uppvið barborð.
Karan hefur áður notað gínur og segir að hún hafi valið að gera
þetta svona en ekki halda hefðbundna tískusýningu, því hún vilji að
kaupendur og tískuritstjórar sjái skilaboð línunnar í heild sinni.
„DKNY er um persónulegan stíl New York-búa,“ sagði hún. Karan út-
skýrði að hún vildi ekki ákveða hvernig fólk klæðir sig heldur gefa því
marga möguleika.
Gínur á hóteli
Tíska | Tískuvika í New York:
Haust/vetur 2005–6