Morgunblaðið - 30.04.2005, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 30. APRÍL 2005 11
FRÉTTIR
„ÉG get ekkert ráðið svoleiðis fólk
vegna þess að það passar ekkert
hérna inn.“ Þetta sagði einn viðmæl-
enda Gyðu Margrétar Pétursdóttur,
félags- og kynjafræðings, í viðtals-
rannsókn þar sem m.a. voru skoðuð
viðhorf yfirmanna til kynjanna en
„svoleiðis fólk“ á þarna við konur.
Gyða kynnti niðurstöður sínar á
morgunverðarfundi Félagsfræð-
ingafélags Íslands á Grand hóteli sl.
fimmtudag.
Gyða tók m.a. viðtöl við sjö yf-
irmenn en að hennar sögn þykir
þeim með einum eða öðrum hætti
konur ekki jafn verðmætar á vinnu-
markaði og karlar. Setningin hér að
ofan er höfð eftir manni sem Gyða
kallar Snæbjörn Einarsson en hann
er yfirmaður á hefðbundnum karla-
vinnustað. Aðeins einu sinni hefur
hann ráðið konu til starfa og þá við
símsvörun en sagði hana hafa verið
of gamla þar sem hún hafi haft of
litla tækniþekkingu til að geta svar-
að einföldum spurningum. Snæ-
björn sagðist þó kannski tilbúinn til
að ráða unga konu með iðnmenntun
til sama starfs þar sem hún gæti þá
svarað „einföldustu tæknilegu upp-
lýsingum“. Karlar með sambærilega
menntun sáu hins vegar um að gera
við tækjabúnað á vinnustaðnum.
Jákvæð mismunun?
Að sögn Gyðu virðast konur ekki
jafn eftirsóttar í vinnu og karlar
vegna hugmynda um ólíkt eðli
kynjanna og þeirrar staðreyndar að
konur geta gengið með og fætt börn.
„Almenna reglan virðist vera sú að
ekki sé æskilegt að ráða konur
vegna þess að konur eru ekki karlar.
Karlar eru viðmiðið, karlar eru stöð-
ugir á meðan konur geta horfið af
vinnumarkaði hvenær sem er vegna
líffræðilegra eiginleika sinna. En ef
ráða á konu þá er það vegna ein-
hverra sérstakra eiginleika þeirra,“
sagði Gyða á fundinum og vísaði til
þess að kona ætti að vera rödd, and-
lit og/eða útlit fyrirtækis eða sinna
störfum sem krefjast nákvæmni og
þrautseigju. „Það er því í lagi að
ráða eina konu enda virðast viðmæl-
endur mínir líta svo á að þannig tak-
ist þeim að svara kröfum samfélags-
ins um jafnrétti kynjanna.“
Gyða benti á að samkvæmt könn-
un IMG Gallups starfar meirihluti
karla og kvenna á kynskiptum
vinnustöðum, þ.e. þar sem annað
kynið er í miklum meirihluta. „Kon-
ur hafa mun meiri hag af því að
komast inn fyrir hin hefðbundnu
karlavé, hærri laun og meiri frama-
horfur á meðan karlar „græða“ lítið
á því að sinna hefðbundnum kvenna-
störfum,“ sagði Gyða og vísaði þar
til þess að einn viðmælenda hennar
sem var yfirmaður á kvenna-
vinnustað var tilbúinn að láta af
kröfum um menntun til þess að fá
karl til starfsins, þó ekki væri nema
til þess að kona þyrfti ekki að fylgja
fötluðum drengjum í búningsklefa
eða á salerni. Gyða benti á að kröfur
til karls á kvennavinnustað væru því
ekki þær sömu og til konu á karla-
vinnustað. „Þar liggur munurinn
sem rennir stoðum undir grein-
inguna um að karlar séu verðmætari
en konur á vinnumarkaði. Grein-
ingin gefur til kynna að karlar búi
við jákvæða mismunun á vinnu-
markaði,“ sagði Gyða og fullyrti að
hugmyndir yfirmanna um ólíkt eðli,
getu og hlutverk karla og kvenna
kæmu í veg fyrir að karlar og konur
nytu lögbundinna réttinda á vinnu-
markaði.
Gleymist að baða börnin
Hildur Friðriksdóttir, félags- og
atvinnulífsfræðingur, kynnti rann-
sóknir sínar á atvinnulífi og fjöl-
skyldu en samkvæmt niðurstöðum
hennar vilja hvorki karlar né konur
vera neydd til að útiloka fjölskyldu
sína þrátt fyrir að starf þeirra sé
gott og skemmtilegt. „Rannsóknir
sýna að hér eins og í öðrum iðn-
væddum ríkjum hafa kröfur, vinnu-
álag, tímaskortur og streita aukist á
vinnumarkaði,“ sagði Hildur og
benti á að á sama tíma væru stöðugt
fleiri börn greind með ofvirkni,
hegðunarerfiðleika og þunglyndi.
Hildur kynnti m.a. niðurstöður úr
eigindlegri rannsókn sinni þar sem
tekin voru viðtöl við níu manns.
„Viðtölin við þátttakendur í rann-
sókninni benda til að íslensk vinnu-
staðamenning sé sú að fólk líti á
langan vinnudag sem dyggð,“ sagði
Hildur og bætti við að það væri ekki
alls staðar viðurkennt að fólk þyrfti
að sinna fjölskyldu sinni. „Enn-
fremur óttast fólk að ná ekki frama í
starfi ef það er ekki sýnilegt á
vinnustaðnum eða sýnir að það legg-
ur fjölskylduna til jafns við vinn-
una.“
Hildur sagði að fjölskylduábyrgð
væri enn oftar í höndum kvenna en
karla og að þær þyrftu frekar að
sinna öldruðum foreldrum og ætt-
ingjum. Þess vegna mætti færa rök
fyrir því að aukið álag hefði komið
meira niður á konum en körlum.
Þannig sýndu rannsóknir fram á að
mæður kæmu hvað verst út í sam-
anburði við aðra hópa með tilliti til
streitu á meðan vísbendingar væru
um að foreldrahlutverkið yki ekki á
streitu og depurð karla heldur yki
vellíðan þeirra. Hildur sagði upp-
lifun sína þá að fólk rétt næði að láta
allt ganga upp og að ekkert mætti
koma upp á. Þannig hefðu viðmæl-
endur hennar skipulagt daginn í
þaula en þrátt fyrir það hefði stund-
um gleymst að setja börnin nógu oft
í bað og ekki gafst tími til að kaupa
sokkabuxur og bol þótt það vantaði
sárlega. „Ég upplifði einnig að dag-
lega hvíld og næði skorti hjá þeim
flestum,“ sagði Hildur.
Félagsfræðingafélag Íslands stóð fyrir morgunverðarfundi síðastliðinn fimmtudag undir yfirskriftinni:
Er foreldrahlutverkið hindrun í atvinnulífinu – jafnvel fyrir pabba? Halla Gunnarsdóttir sat fundinn og
fræddist meðal annars um feður í fæðingarorlofi og þéttskipaðan dag íslenskra barnafjölskyldna.
„Get ekkert ráðið
svoleiðis fólk“
Morgunblaðið/Eyþór
Fjölmenni var á morgunverðarfundi um fjölskylduna og atvinnulífið.
hallag@mbl.is
SVOLÍTIÐ samviskubit yfir að
vinna aðeins of mikið í bland við
stress yfir að ná ekki að gera allt
sem þarf að gera í vinnunni og
heima fyrir. Þessu lýsa feður í fæð-
ingarorlofi sem Gísli Hrafn Atlason
mannfræðingur hefur tekið viðtöl
við en hann vinnur fyrir Jafnrétt-
isstofu að samevrópskri rannsókn
um feður og fæðingarolof en hann
kynnti niðurstöðurnar á fundinum.
Ísland, Litháen, Danmörk og
Malta taka þátt í verkefninu en í
hverju landi er annars vegar rætt
við feður og hins vegar við stjórn-
endur fyrirtækja. Gísli sagði Ísland
vera í algerri sérstöðu þar sem fæð-
ingarorlofstaka er mun meiri hér
en í hinum löndunum. Á Möltu þurfi
t.d. að taka viðtöl við alla karla sem
voru í fæðingarorlofi en þeir eru
aðeins 16–17 talsins.
Rannsókninni er ekki lokið hér á
landi og þar sem hún er eigindleg
viðtalsrannsókn er ekki hægt að al-
hæfa út frá niðurstöðunum heldur
gefa þær aðeins vísbendingar.
Gísli sagði alla viðmælendur sína
hafa skipt orlofinu sínu á einhvern
hátt. „Langflestir taka stutt orlof
eða launalaust frí við fæðingu en
taka svo afganginn þegar mamman
er búin með sitt orlof,“ sagði Gísli
og bætti við að sumir hætti ekki al-
farið í vinnunni heldur taki t.d. 50%
orlof og vinni því hálfan daginn.
„Einn [viðmælendanna] sagði að
hann væri hreinlega í 100% starfi
en á 50% launum. Kröfurnar væru
engu minni og verkefnin þau
sömu.“
Gísli sagði þó viðmælendur sína
vera mjög ánægða með að vera í
fæðingarorlofi. Allir lýstu mik-
ilvægi þess að vera með barninu frá
upphafi til að mynda tengsl við það
svo þeir treysti sér og að þeim sé
treyst til að að sinna öllu því sem
sinna þarf.
Þá hvetja þeir vini sína til að taka
orlof og sérstaklega til að vera einir
heima með barnið hluta úr orlofinu.
Að sögn Gísla tölu margir við-
mælenda hans að þeir gætu nýtt or-
lofið í að sinna hinu og þessu sem
hafði setið á hakanum. „Maður
hafði lesið að barnið svæfi í 16 tíma
á sólarhring svo að ég bjóst við að
geta sinnt ýmsu öðru við hliðina á.
Svo er maður bara einhvern veginn
alltaf á fullu og þegar það sefur
þarf að nýta tækifærið og þrífa,
ganga frá, þvo þvotta og svoleiðis,“
sagði einn viðmælendanna.
Svolítið stressaðir en
ánægðir með orlofið
RÍKIÐ ætti að selja öll hlutabréf
sín í Símanum einum kjölfestufjár-
festi. Þetta er mat ráðgjafarfyr-
irtækisins Morgan Stanley, sem
gerði tillögur að beiðni einkavæð-
ingarnefndar vegna fyrirhugaðrar
sölu ríkisins á Símanum, en tillög-
urnar hafa nú verið gerðar op-
inberar.
Ráðgjafarfyrirtækið mælir með
sölu Símans nú þar sem markaðir
séu hagstæðir, og gera megi ráð
fyrir miklum áhuga á bæði op-
inberum markaði og einkamarkaði.
Mælt er með því að allur hluti rík-
isins verði seldur einum fjárfesti,
en sú leið eigi að vekja mestan
áhuga og stuðla að hámarksverð-
gildi. Ef ríkið hafi hug á því að
tryggja almennt útboð á fyrirtæk-
inu geti það skuldbundið þennan
kjölfestufjárfesti til þess að ráðast
í slíkt útboð síðar.
Ríkið ætti að taka til greina til-
boð frá innlendum og erlendum
aðilum, og gæta þess að ferlið sé
öllum opið og sé gagnsætt, til þess
að halda valkostum og verðgildi í
hámarki með því að halda uppi
samkeppni á ferlinu öllu.
Samkomulag í júnílok
Söluna ætti að skipuleggja sem
tveggja ára ferli þar sem fyrsti
áfangi er öllum opinn gegn skuld-
bindingu um trúnað, en þátttaka í
öðrum áfanga takmarkist við valda
bjóðendur úr fyrsta áfanga. Síðari
áfanga ljúki svo með bindandi til-
boðum. Að lokum mælir Morgan
Stanley með því að staðið verði við
upphaflega tímaáætlun, en sam-
kvæmt því ætti að liggja fyrir
samkomulag um sölu Símans í
júnílok.
Morgan Stanley ráðlagði að selja Símann einum fjárfesti
Eykur áhuga kaupenda
og hámarkar verðið MORGUNBLAÐINU hefur bor-ist eftirfarandi athugasemd frá
Agnesi Bragadóttur, formanni
stjórnar Almennings ehf.:
„Í frétt í Morgunblaðinu í dag,
föstudaginn 29. apríl, undir fyr-
irsögninni „Rétt að hafna út-
boðslýsingu“ er greint frá því að
Jóhannes Sigurðsson, prófessor í
lögfræði við Háskólann í Reykja-
vík, telji rétt að Fjármálaeftirlit-
ið hafnaði útboðslýsingu Al-
mennings ehf. Ég tel á hinn
bóginn að það hafi verið rangt.
Jóhannes tilgreinir sem rök að
eðlilegt hafi verið að gera kröfu
um að útboðslýsing Almennings
ehf. innihéldi upplýsingar um
Landssímann hf. enda sé það eini
tilgangur félagsins að fjárfesta í
hlutabréfum Landssímans.
Landssíminn hefur verið á
markaði og bréf í honum hafa
gengið kaupum og sölum, þótt í
mjög takmörkuðum mæli hafi
það verið. Almenningur hefur
sem sé átt kost á því að kaupa og
selja bréf í Símanum og þá vænt-
anlega aðeins getað stuðst við
hin opinberu gögn Símans, eins
og ársskýrslur fyrirtækisins.
Fjármálaeftirlitið hefur ekki
gert athugasemdir við slík við-
skipti og tel ég því að það hefði
átt að nægja að Almenningur
ehf. léti ársskýrslur Símans
fylgja með útboðslýsingu á Al-
menningi ehf.
Í öðru lagi bendir Jóhannes á
að líklega væri Fjármálaeftirlit-
inu rétt að hafna beiðni Almenn-
ings um að fara í almennt útboð,
„þar sem það hafi þegar farið
fram almennt útboð með því að
hvetja fólk til kaupa á hlutum á
vefnum án þess að fyrir lægi út-
boðslýsing. Með því hafi Al-
menningur líklega brotið reglur
um almennt útboð“. Við þessa
útleggingu Jóhannesar vil ég
gera þá athugasemd að ég hafna
því að Almenningur hafi þegar
staðið fyrir almennu útboði. For-
svarsmenn hafa hvar sem er, í
ræðu, riti, fjölmiðlasamtölum,
símtölum og tölvupóstssamskipt-
um tekið það skýrt fram, að ekki
væri um hlutafjársöfnun að
ræða, heldur væru þeir að kanna
vilja almennings til þess með
hvaða hætti hann væri hugsan-
lega reiðubúinn að koma að
kaupum á hlut í Símanum, þegar
og ef til útboðs Almennings
kæmi.
Á könnun sem þessari og
formlegri útboðslýsingu tel ég
vera grundvallarmun.
Fyrir hönd stjórnar Almenn-
ings ehf. Agnes Bragadóttir.“
Athugasemd frá
Almenningi ehf.
BORIST hefur eftirfarandi yfirlýs-
ing frá Landsbanka Íslands:
„Í fréttum ríkissjónvarpsins
þriðjudaginn 26. apríl sl. var stað-
hæft að samkvæmt síðustu viðskipt-
um með hlutabréf í fyrirtækinu
Skinney-Þinganesi hf. á Hornafirði
væri gengi hlutabréfa í fyrirtækinu
12. Fréttastofa ríkissjónvarpsins
hefur síðan upplýst að upplýsingar
þessa eðlis hafi verið „ættaðar úr
Landsbankanum.“
Af þessu tilefni vill Landsbanki Ís-
lands, að fengnu samþykki og í sam-
ráði við Skinney-Þinganes, upplýsa
að síðustu viðskipti með bréf í fyr-
irtækinu fyrir milligöngu Lands-
bankans fóru fram 10. mars sl. á
genginu 5,5 og aldrei hafa farið fram
nokkur viðskipti, á vegum bankans,
með bréf í fyrirtækinu á gengi sem
er nálægt því sem staðhæft var í
fréttum Ríkissjónvarpsins. Lands-
banki Íslands hafnar því enn fremur
að nokkrar upplýsingar um viðskipti
af þessu tagi hafi komið frá bank-
anum.“
Yfirlýsing frá
Landsbanka Íslands hf.