Morgunblaðið - 30.04.2005, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 30. APRÍL 2005 MORGUNBLAÐIÐ
DAGLEGT LÍF
KRÓNAN var með lægsta verðið á
kassa en Bónus með lægsta hillu-
verðið í verðkönnun sem Morg-
unblaðið gerði í gær í fjórum lág-
vöruverðsverslunum. Það munar 57
krónum á vörukörfunni við kassa í
Krónunni og Bónus.
Krónan var aldrei með samræmi
milli hillu- og kassaverðs en Kaskó
og Nettó voru með sama verð á hillu
og við kassa í öllum tilfellum nema
einu. Bónus var með samræmi í
fimmtán tilfellum af tuttugu og sex.
Mikill verðmunur er á einstaka
vörutegundum og munar t.d. 165% á
hæsta og lægsta verði pylsubrauða
og 201% á hæsta og lægsta verði ís-
lenskra tómata.
Farið var í Nettó, Kaskó, Bónus
og Krónuna og kannað verð á ýms-
um vörum. Í töflunni sem hér fylgir
er verð á tuttugu og sex vöruteg-
undum sem fengust í öllum búð-
unum og voru verðmerktar í hillu.
Vörukarfan kostaði 3.475 krónur
þar sem hún var ódýrust við kassa í
Krónunni, 3.532 krónur í Bónus,
4.812 í Kaskó og 5.587 krónur í
Nettó.
Þá kostaði karfan 3.576 krónur
samkvæmt hilluverði í Bónus, 3.899
krónur í Krónunni, 4.973 í Kaskó og
5.591 krónu í Nettó.
Verðbreytingar voru örar í Krón-
unni og Bónus meðan blaðamenn
stöldruðu við og á vöruverði má sjá
að ýmsar vörur hafa lækkað mjög
mikið í verði undanfarið.
Farið var á sama tíma í allar fjór-
ar verslanir, klukkan ellefu og á
kassa klukkan tólf í Bónus í Hellu-
hrauni 18 í Hafnarfirði, Krónuna í
Jafnaseli 2, Nettó í Mjódd og Kaskó
í Vesturbergi. Ekkert tillit var tekið
til gæða eða þjónustu heldur var ein-
ungis um verðsamanburð að ræða.
 NEYTENDUR | Verðkönnun Morgunblaðsins í fjórum lágvöruverðsverslunum
Það munar 475% á hæsta og lægsta verði á græn-
um Ora baunum og 222% á grænum steinlausum
vínberjum þegar gerð var verðkönnun í gær í lág-
vöruverðsverslunum.
/  )
 
  
-,  #$2 8
3
 $# %
# *1
'1
3(4''(
-4')3+
3(*')'?((''(
0?
.'P5989Q''(
%+6+.(.''(
??
+3) .''(
%  ''(
;) =
'9 '34
* +.3''(
*X*''(
('
* 4'10'
''
:,-+(''+
3+/'1
4934.')'(889+).'P(.((Q''
*\\934.' *6.*1* ')'?9(''
:6.',-*'>''
:.++934.''

?3)'>''+
9'9+'+*4''+
<
**+*3=.6''34(
++.'?+3.=.6''34(/
+
* .'10'M.=(34*''34(/


*93'
'
:9 '=. *'8' '
11*'!*9'10' =
' '
11*'
*+8'''
3=+-' '34(/
(1)3']5 *++.''+
,=()3']5 *++.''+
  
 =
;
34.=
*
 =
,-88
M= 
<
++.. *
= N1 3
+* 
6+$
5
6'
<934
5
6
934
5
6
@ "
;+ $
+ #
/ <+.41/





      $*2
 $52
22
$2
%2
$22
52

22
$52
22
'
%5
*2
'2
!2
!2
$22
!2
% $22
22
$2*
$22
$ !
*!
!
*!
*'
2%
2

*'
!2
*5
%2
!!
$!
2
*
$!
$
!*
$
$$'
$ '*
$ 5
5%
%5%
'
%
'
%$
$ *2
%
%

2$
!

52


%
%5
'%
%
*
2$
2
$'
%'9
$
9
!29
'9
% $$$9
229
%59
'%9
'29
'%9
$ '$9
%9
!'9
% 9
!  9
5*9
'5 %*9
''9
%'9
''9
5 9














 
   

 









/
<*++ 33*
$ ''2
52
2
22
%2
$*2
25
*2
$!5
*%
%$
55
$5
%2
'*
'
$%5
'!
$*
$!2
*
$!2
$'2
'* $




















  



















/

<*++ 33*
$*2
 $52
22
$2
%2
$22
52

22
$52
22
'
%5
*2
'2
!2
!2
$22
!2
% $22
22
$2*
$22
*5
 















     

 
/ <*++ 33*
$$!
2%
5$
2
*!
$
2%
2'
*5
5$
2!
'
!2
$5*
!

2
$%
$!
5
55
%
$%!
$ *
$ *
*

%%$
 





 










      
 /

<*++ 33*
$ !
*!
!
*!
*'
*
2

*'
!2
*5
%2
!!
$!
2
*
$!
$
!*
$
$$'
$ '*
$ 5
%'5
-
 
  
57 króna verðmunur á vörukörfu
hjá Krónunni og Bónus
Morgunblaðið/ÞÖK
Miklu munaði í verði á sumum vörutegundum eins og á íslenskum tómötum
en þar nam munur á hægsta og lægsta verði 201%.
LENGI hefur verið vaxandi áhugi á
mögulegum tengslum rafsegulsviða,
m.a. frá ýmiss konar rafmagnsmann-
virkjum, háspennulínum og loft-
skeytamöstrum, við ýmiss konar
vanlíðun og sjúkdóma. Umræða um
áhrif á krabbamein, einkum hvít-
blæði, hefur borið hæst. Með reglu-
legu millibili koma fram menn sem
telja þessi tengsl sönnuð og eru til-
búnir til að veita ráð um breytingar á
híbýlum, væntanlega með ærnum til-
kostnaði. Miklar rannsóknir hafa far-
ið fram á mögulegum heilsuskaða frá
rafsegulsviðum, einkum af mjög lágri
tíðni. Jörðin sjálf er hins vegar stór
segull og styrkleiki segulsviðs henn-
ar er mörg hundruð sinnum meiri en
segulsviða sem stafa t.d. af 120–240
volta raflínum í hús.
Segulsvið beint undir háspennu-
raflínum mælist mun minna en raf-
segulsvið sem mælist nálægt höfði
manna sem eru að raka sig með raf-
magnsrakvél.
Hvað um örbylgjuofna
og tölvur?
Í kjölfar þessarar umræðu hafa líka
komið upp áhyggjur og ótti um áhrif
annarra fyrirbæra, t.d. ratsjáa, ör-
bylgjuofna, sjónvarpsskerma, krullu-
járna, hitapúða, rafmagnsteppa,
hljómflutningstækja, tölva og hár-
þurrka. Í nýlegri rannsókn var litið á
samband þessara tækja við heilaæxli
og var niðurstaðan að mjög ólíklegt
væri að þessi tæki ykju hættu á
heilaæxlum í fólki.
GSM-símar tengjast síður seg-
ulsviði, en taka hins vegar við og gefa
frá sér útvarpsbylgjur. Mikil um-
ræða hefur verið um möguleg skað-
leg áhrif notkunar þeirra en viða-
miklar rannsóknir frá Danmörku og
Bandaríkjunum leiða ekkert slíkt í
ljós. Miklar rannsóknir í dýrum og í
tilraunastofum hafa ekki sýnt fram á
áhrif segulsviða á hvítblæði. Rann-
sóknir á áhrifum á menn eru erfiðar
vegna þess að örðugt er að finna
samanburðarhóp sem býr ekki við
nein áhrif rafsegulsviða enda eru þau
alls staðar í kringum okkur. Tvær
rannsóknir hafa gefið til kynna að
tengsl kunni að vera þarna á milli en
þau voru lítil og rafsegulsvið var ekki
mælt beint í þeim. Mun fleiri rann-
sóknir eru til þar sem ekki var unnt
að sýna fram á nein tengsl af þessu
tagi. Þær hafa verið gerðar í Banda-
ríkjunum, Bretlandi, Nýja-Sjálandi
og Kanada. Þær hafa verið gerðar á
nokkrum þúsundum barna og í
stuttu máli hefur ekki tekist að sýna
fram á tengsl krabbameina barna,
þ.m.t. hvítblæðis, við rafsegulsvið.
Lítilsháttar athuganir hafa verið
gerðar að gefnu tilefni hér á landi
með hjálp Krabbameinsskrár. Í
tveimur bæjarfélögum komu fram
áhyggjur af mögulegum tengslum
loftskeyta- og rafmagnsmannvirkja
við ætlaða óvenjulega tíðni krabba-
meina. Tíðni þeirra, bæði í heild og í
einstökum líffærum, var könnuð í
þessum bæjarfélögum og ekki tókst
að sýna fram á að hún væri önnur en
í landinu öllu.
Ekki tekist að sýna fram á tengsl
Því er ljóst að mjög viðamiklar rann-
sóknir hafa farið fram á rafseg-
ulsviðum og útvarpsbylgjum og
áhrifum þeirra á heilsufar, einkum
krabbameins, sem mestar áhyggjur
hafa verið hafðar af. Niðurstaðan er
sú að miðað við þá þekkingu sem við
búum við nú hefur ekki tekist að sýna
fram á nein tengsl. Máli skiptir að
þessum rannsóknum sé haldið á lofti,
ekki síst til að draga úr ótta almenn-
ings við umhverfi sem við öll búum í,
en rafmagnslínur, þ. á m. háspennu-
línur, heimilisraftæki og símar eru
hluti af daglegu lífi okkar allra.
 HOLLRÁÐ UM
HEILSUNA
| Landlæknisembættið
Áhrif raf-
segulsviða
á heilsufar
Sigurður Guðmundsson landlæknir
UNGBÖRN og smábörn eru sér-
staklega viðkvæm fyrir matarsýk-
ingum. Séu ungbörn ekki höfð á
brjósti er mjög mikilvægt að útbúa
ungbarnablöndur og stoðblöndur
af mikilli varkárni. Gildir þetta líka
um þurrmjólkurduft, sem ætlað er
börnum með ofnæmi eða óþol, að
sögn Jóhönnu E. Torfadóttur, sér-
fræðings á matvælasviði Umhverf-
isstofnunar.
Rannsóknir hafa sýnt að mjólk-
urduft er stundum mengað með
bakteríunum E. Sakazakii og
Salmonella sem geta valdið sýk-
ingum og alvarlegum veikindum.
Áðurnefndar bakteríur drepast við
gerilsneyðingu, en geta borist í
duftið seinna í vinnsluferlinu eða
við meðhöndlun. Hafa skal í huga
að heilbrigð ungbörn og smábörn
geta þolað þessar bakteríur í
blandaðri mjólk í litlu magni, en
ungbörn yngri en 4–6 vikna og þá
sérstaklega fyrirburar, léttburar
og ónæmisbæld ungbörn eru hóp-
ur, sem er í sérstakri áhættu gagn-
vart sýkingum. Sýking af völdum
E. Sakazakii getur valdið heila-
himnubólgu, blóðeitrun eða iðra-
kveisu.
Til að koma í veg fyrir mengun
og/eða fjölgun baktería þegar ver-
ið er að blanda mjólkurdufti saman
við soðið vatn, skiptir hreinlæti
höfuðmáli. Matvælaöryggisstofnun
Evrópu (EFSA) hefur m.a. gefið út
leiðbeiningar um blöndun, með-
höndlun, geymslu og notkun í
heimahúsum sem eru eftirfarandi:
 Gott hreinlæti er nauðsynlegt
til að koma í veg fyrir mengun og
tekur það til handþvottar, hrein-
lætis í eldhúsinu og þess að öll
áhöld séu hrein fyrir notkun.
 Útbúa skal blönduna stuttu fyrir
hverja gjöf.
 Nota skal hreina pela þegar ver-
ið er að útbúa mjólkina. Best er að
sjóða þá alltaf eða sótthreinsa í
þar til gerðum tækjum.
 Ávallt skal notað soðið vatn fyr-
ir hverja blöndu eða vatn, sem bú-
ið er að sjóða og kæla, en þá er
mikilvægt að það hafi ekki meng-
ast.
 Eftir að mjólkurdufti hefur ver-
ið blandað við soðið vatn, skal
mjólkin kæld hratt í það hitastig,
sem hentar fyrir gjöf og skal
mjólkin notuð þegar í stað.
 Eftir hverja gjöf skal hella niður
afgangsmjólk.
Einnig hefur EFSA gefið út leið-
beiningar um meðhöndlun fyrir
starfsfólk sjúkrahúsa og heilbrigð-
isstofnana.
 UNGBÖRN | Leiðbeiningar um meðhöndlun á ungbarnamjólkurblöndum
Hreinlætið í lykilhlutverki
TENGLAR
.....................................................
www.efsa.eu.int/science/biohaz/
www.ust.is